17. Yüzyılda Osmanlı paşalarından Rüstem Paşa tarafından Yalova’da Mimar Sinan’a inşa ettirilen Rüstempaşa Mescidi yıllara meydan okuyor. Birçok afet ve sarsıntı de yaşayan cami bunlara karşın yıllar içerisinde yapılan birkaç onarımla hala ibadete açık durumda halka hizmet veriyor. 17 Ağustos Marmara Depremi’nde minaresi kısmen ziyan gören Rüstempaşa Mescidi restore edilmişti. Bursa Vakıflar Bölge Müdürlü tarafından da tescil edilen tarihi eser ortadan geçen onca yıla karşın hala dimdik ayakta durmayı başarıyor. Araştırmalar kapsamında pek çok evrakta cami Rüstempaşa Camii olarak geçiyor. 26 Eylül 1879 tarihindeki araştırmalara nazaran cami, Çarşı Camii olarak anılıyor. Hakikaten de hem en eski hem de merkezde bulunması üzere konulardan ötürü yapının bu biçimde anılması çok doğal olarak nitelendiriliyor. Cami Evliya Çelebinin Seyahatnamesinde de yer alıyor. 17. yüzyılda Yalova ve civarında bulunan Evliya Çelebi, minaresi olan kubbeli bir caminin varlığından bahsediyor. Bu cami Rüstempaşa Camii mi yoksa öteki bir cami mi bu tam olarak belirtilmese de Telhisi Mustafa Efendi’nin de not düştüğü bu yapının o vakit da Rüstem Paşa ismi ile anılmasının mümkün olduğu belirtiliyor.
Sarsıntılardan ziyan gördü
Tarihçi muharrir Muhsin Sevencan ise Osmanlı periyodunda Rüstem Paşa Vakfiyesi olarak isimlendirilen bu mahalle üzerinde inşa edilen caminin sarsıntılarla tekraren ziyan gördüğünü de lisana getirdi. Sevencan, “Rüstempaşa Mahallesi, Rüstempaşa ile özdeştir ve Yalova’nın bilinen birinci mahallesidir. Bu caminin de 1540-1550 yıllarında yapıldığı varsayım ediliyor. Elimizde mimari krokisi yok lakin Osmanlı arşivlerinde Yalova Rüstempaşa Mahallesi ile ilgili onarım çalışmaları ya da tamir çalışmaları ile ilgili bilgiler var. Zati Yalova’nın doğu tarafı, Millet Çiftliği’nden Kazimiye ve Elmalık köyüne kadar Rüstempaşa vakviyesi olarak geçiyor. Bu vakfiye Rüstempaşa’nın Yalova’da ki varlığını gösteriyor. Bu da muhtemelen Mimar Sinan’ın yaptığı yapıtlardan lakin bu cami tekraren zelzeleler sonucunda tadilat geçirdiği için birinci orjinal yapısının dışına çıkmış olabilir. Bu caminin yan tarafında Rüstempaşa periyoduna ilişkin bir de hamam bulunuyor. Kütüphane ise vakitle yıkılıp yok olmuş. Buralar tam bir külliye olarak imar edilmişti. Rüstempaşa mescidi tadilatlarla günümüze kadar gelmiş olsa da o devirden bu vakit kadar bir hatıra olarak gelmiştir” dedi.
Cami şu günlerde de ibadete açık tutuluyor. İbadetin yanı sıra Mimar Sinan’ın Yalova’daki tek yapıtı olan cami tarih meraklılarından da ilgi görüyor.
Hürriyet
