Anadolu topraklarının Avrupa’ya açılan kapısı Edirne’deyiz. Meriç ve Tunca ırmaklarının rahmetiyle beslenen bu kadim topraklar kimi vakit Dersaadet (mutluluk kapısı) diye anılmış, kimi vakit İstanbul’u kıskandıran ‘Şenlikler Şehri’ olmuş, kimi vakit da büyük acılara tanıklık etmiş. Sonda olması kültürel çeşitliliğini arttırırken klâsik kıymetlerini muhafazayı da başarmış. Edirne’yi gezmeye başlamak için birinci adımı Selimiye Camisi’ne atmalısınız. 1569-1575 ortasında tamamlanan bu görkemli yapının, Koca Sinan’ın başka yapıtlarının hoşluğunu geride bıraktığı düşünülür. Yerden yüksekliği 43 metreyi bulan 31 metre çapındaki kubbesiyle dikkat çeker. 2011 yılında kültürel varlık olarak UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne alınan cami, iç dizaynında kullanılan ve devrin en iyi örnekleri kabul edilen taş, mermer, ahşap, sedef ve çini işçiliğiyle ayrıyeten bedel taşır. Sanat tarihçisi Ernst Diez, Selimiye için “Mekân, büyüklük, yükseklik, topluluk ve ışık tesiri bakımından yeryüzündeki bütün yapılardan üstündür” der.
Minareleri eğri miydi?
Selimiye Mescidi ile ilgili birçok öykü vardır ancak en yaygını yaşlı bir bayanın Koca Sinan’ın kulağına caminin minarelerinden birinin eğri olduğunu fısıldamasıyla başlar. Yaşlı bayanı büyük bir ciddiyetle dinleyen mimarbaşı, bir personelden elinde iple minareye çıkmasını ister. İpin bir ucunu aşağıda duran öteki bir emekçiye tutturur ve yaşlı bayanın gösterdiği tarafa gerçek ipe asılmalarını söyler. Minarenin düzeltildiğini düşünen bayanı memnun eder. Çalışanlarda biraz şaşkınlık, biraz da kızgınlık vardır. Ancak Nasrettin Hoca’nın filozofluğundan izler taşıyan Koca Sinan durumu açıklar; tartışmayı seçmesi durumunda bayanın yayacağı dedikodular yüzünden caminin asırlar boyunca ‘eğri minareli’ damgasını taşıyacağını, bunu önlemesi gerektiğini anlatır.
Şık mescitler kenti
Benim Türkiye’deki en sevdiğim mescitlerden biri olan ve 1414’te tamamlanan Eski Cami ise Selimiye’nin çabucak karşısındadır. Osmanlı’dan günümüze ulaşan en eski mimari yapıtlardan biri. Süleyman Çelebi tarafından başlatılan çalışmalar 11 yıl sürmüş ve
I. Mehmet (Çelebi) devrinde bitirilip ibadete açılmış. Konyalı Hacı Alâeddin ve kalfası Ömer’in elinden çıkan cami 9 kubbeli.
İç ve dış yerde karşılaşacağınız sınır çalışmalarıysa caminin hafızalarda kalacak ayrıntılarından…
Vaiz kürsüye çıkmıyor
Caminin, manevi olarak iki ayrıcalığı var. II. Murat periyodunda Edirne’ye uğrayan Anadolu erenlerinden Hacı Bayram Veli’nin bu mescide girerek vaaz verdiği söyleniyor. Bu anlatı nedeniyle, Hacı Bayram Veli’ye hürmeten vaaz kürsüsü caminin imamları tarafından kullanılmıyor. Mescitte, Kâbe’den getirildiği rivayet edilen taş ise özel ziyaret noktası. Bu taş nedeniyle mescitte kılınacak namazın akabinde edilen duaların geri çevrilmeyeceğine dair inanış var. Birinci yapıldığında Ulu Cami olarak inşa edilmiş. Edirne’nin bir diğer mimari hazinesi Üç Şerefeli Cami yapıldıktan sonra bu cami Eski Cami ismini almış. Üç Şerefeli Cami, ismini her biri farklı üslupta inşa edilmiş üç şerefeden alan görkemli bir yapı. Selimiye’nin kuzeybatısındaki 1435 tarihli Muradiye Mescidi de bilhassa içindeki fevkalâde İznik çinileriyle çok etkileyici. Yalnızca mescitler değil, Edirne birçok kültürün ve uygarlığın izlerini taşıyor. Kente gittiğinizde barındırdığı zenginliği anlamak için kesinlikle uğranması gereken noktalar var. Benim için Edirne’yi anlamanın olmazsa olmazlarını şöyle sıraladım:
Dünyanın 3’üncü büyük sinagogu: Büyük Edirne Sinagogu, Avrupa’nın en büyük, dünyanın üçüncü büyük sinagogu olma özelliğine sahip. 1905’te bir yangınla yok olmuş ve 2. Abdülhamit’in fermanıyla yine yapılmış. 1934 Trakya olaylarında Yahudi cemaatinin mecburî olarak Edirne’yi terk etmesi nedeniyle uzun yıllar yalnız kalan sinagog, Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından restore edilerek 2015’te tekrar ibadete açıldı.
Fotoğrafseverlerin tarihi kulesi: Edirne’de görmeye paha yapıtlardan biri 19’uncu yüzyılda yapılan Makedonya Kulesi. Bilhassa fotoğrafseverler buraya uğramadan kentten ayrılmıyor.
Çarşılarda tarihe seyahat: Alışveriş yapmak için 15’inci yüzyıldan kalan Bedesten Çarşısı’na ya da Mimar Sinan’ın imzasını taşıyan Alipaşa Kapalı Çarşısı’na gidebilirsiniz. Bu çarşılar birebir vakitte bir vakit tüneli üzere. Dolaşırken sesler ve renkler ortasında kendinizi geçmişe ışınlanmış hissedeceksiniz.
Irmak kenarından günbatımı: Tunca ve Meriç ırmaklarının birleştiği noktada güneşin batışını izlemek farklı bir keyif… Burada iki süper Osmanlı köprüsü var. Meriç Nehri’nin üzerindeki Meriç Köprüsü’ndeki fresklerle süslü kameriye, ziyaretçilerine harika bir görünüm armağan ediyor. Irmak kıyısında birçok restoran var. Bu yerler yaz düğünlerinin de vazgeçilmezleri ortasında.
Kentin hafızası olan müzeler: Selimiye Camisi’ne epey yakın bir noktadaki Edirne Müzesi’nde, Makedonya Kulesi civarında yapılan kazılardan elde edilen bulgular sergileniyor. Taban katında da ağaç-dal örgülü, çamur sıvalı yapı tekniğinin kullanıldığı ve mesken olarak kullanılan kulübelerin kopyalarını görmek mümkün. Türk İslam Sanatları Müzesi ise küçük lakin çok hoş; vakit ayırdığınıza pişman olmazsınız. 1484-88 yılları ortasında inşa edilen ve fevkalade bir dinginliğe sahip olan II. Beyazıt Külliyesi, içinde küçük bir sıhhat müzesi ve sanat galerisi de barındırıyor.
Yöreye mahsus lezzetler: Edirne’de yenecekler listesi uzun. Lakin menünün birinci sırasında olağan ki meşhur yaprak ciğer var. Ciğerle birlikte servis ettikleri kızartılmış kuru biberin kattığı aroma da bir öteki. Yanına söyleyebileceğiniz ve çok ağır bir kıvama sahip cacık da ciğer menüsüne çok yakışıyor. Dönüşte yanınıza alabileceğiniz en hoş lezzetler ise Kavala kurabiyesi ve badem ezmesi.
Hürriyet
