Tarım ve Orman Bakanlığı’nın görüşe açtığı yönetmelik taslağında, besin eserlerinin etiketlerinden trans yağla ilgili sözlerin yasaklanması yeni bir tartışma başlattı. Bakanlık yetkilileri ise gelen görüşler sonrasında, trans yağ kullanılmadığının firma tarafından kanıtlanması şartıyla, etiketlere eklenebilmesi için değişiklik yapılabileceği sinyali verdi.
BEYAN YASAKLANIYOR
Tartışma, “Türk besin kodeksi besin etiketleme ve tüketicileri bilgilendirme yönetmeliğinde değişiklik yapılmasına dair yönetmelik” taslağıyla birlikte gündeme geldi. Hala mevzuattaki düzenlemeye nazaran, etiketlerde, “gıda kodeksinde tanımlanan sürülebilir yağ/margarinler, ağır yağlar, bitkisel yağlar ve bu yağları içeren besinlerin yüzde 2’den fazla trans yağ içermesi durumunda trans yağ ölçüsü bildiriliyor.” Görüşe açılan taslağa nazaran ise artık besin etiketlerinde trans yağ ile ilgili beyan yapılamayacak. Bu durumda trans yağın olmadığı eserlerde de etikette bu bilgi yer alamayacak. Aralık ayının başında görüşe açılan taslakla ilgili son görüş verme tarihi 23 Aralık olarak belirlendi.
GÖRÜŞLERE BAKILACAK
Bakanlık yetkilileri ise, mevzuatta yapılan düzenlemelerle besin eserlerinde yüzde 2’den fazla trans yağ kullanılmasının yasaklandığını anımsattı. Yüzde 2’den az yağın ise lakin tahlille ortaya konabileceğini belirten yetkililer, “Sektörde haksız rekabet olmaması için düşünülmüştü. Yanlış anlaşılmalara neden olsun istemiyoruz. Bu nedenle, gelecek görüşlere nazaran düzenlemeye son formu verilecek. Burada mesela ‘sıfır trans yağ kullanıldığı kanıtlanırsa, yani üretici firma eserinde trans yağ olmadığını belgelendirirse, etikete bu durumu yazabilir.’ Bu tarafta bir değişiklik yapılabilir. Bunun için gelen görüşlere bakılır, görüşlere nazaran de yönetmeliğe son biçimi verilir” tabirlerini kullandı.
TÜKETİCİ BİLİNÇLENDİRİLMELİ
Tartışmaya açılan hususla ilgili Diyetistyen Ece Köprülü’nün de görüşünü aldık. Trans yağların bilhassa kalp ve damar sıhhatine ziyanı olduğuna dikkat çeken Köprülü, “Bu ibarenin paketli besinlerden kaldırılmasını gerçek bulmuyorum. Tersine bundan evvel tüketicilere hangi yağın ne olduğu anlatılmalı. Tüketici doymamış yağların daha sağlıklı, doymuş yağların ise daha sıhhatsiz olduğunu bilmesi gerekir. Örneğin tereyağ da doymuş yağ olarak geçer. Lakin tereyağ kararında tüketilirse sağlıklıdır. Doymamış yağlar ise bitkisel yağlardır. İşte bu ayrımın ve şuurun tüketiciye anlatılması gerekiyor. Tüketici aldığı eserin içinde ne olduğunu bilmeli. Şayet tüketici trans yağa maruz kalmak istemiyorsa mümkün olduğu kadar az paketli besin tüketmeli. Trans yağlar doymamış sıvı yağların hidrojen ile doyurulmasıyla katı hale gelmiş yağlardır” dedi.
BİLGİLERİN BELİRTİLMESİ DEĞERLİ
Diyetisyen Elvan Odabaşı da husus hakkında şunları söyledi: “Obezite ve kronik hastalıkların ülkeler üzerinde oluşturmuş olduğu sıhhat yükünü yönetmek ismine aslında besin okur yazarlığının artması gerektiği şu periyotta yapılması gereken atılım besinin tüketici tarafından şeffaflık prensibi ile prestijinin kazanımıdır. Biz beslenme uzmanları bilhassa paketli besinler ile ilgili halkı bilinçlendirmeye çalışırken tam da bu noktada hayli meşakkat yaşıyoruz. Ülkemizde bilhassa gelişen besin endüstrisinin ve besin teknolojisinin yeni dünya dinamiklerinde insan sıhhatine hizmet eder bir lisana ulaşabilmesini sağlamak ismine paketlerin üzerinde besin ile ilgili bilgilerin belirtilmesi epeyce değerli.”
‘BU SÖZÜN KALMASINI İSTİYORUZ’
Mutfak Eserleri ve Margarin Sanayicileri Derneği (MÜMSAD) Genel Koordinatörü ve besin mühendisi Ebru Akdağ, MÜMSAD olarak ‘trans yağ yoktur’ ibaresinin besinlerde kullanımının devam etmesini istediklerini söyledi. Akdağ, “Şu andaki sistemde eserlerde şayet kullanılan trans yağ yüzde 1’in altındaysa trans yağ yoktur ibaresi konulabiliyordu. Bu oranı bilim de kabul ediyor. Fakat yeni yönetmelikle eserlerde trans yağ kullanımı yüzde 2 ile sonlandırılıyor. Bu oran birçok gelişmiş ülkede kabul edilen trans yağ oranıdır. Geçmişte Türkiye’de trans yağ kullanımı konusunda bir limit belirlenmemişti. Artık ise limit getirilmiş oldu. Böylelikle daha yüksek kullanılamaz deniyor. Bu limitin belirlenmesinin akabinde ise ibarenin kullanılamayacağı söyleniyor. Lakin bu oran daha belirlenmeden trans yağ kullanımını esasen sınırlamıştı. Hatta margarin üreticileri yaklaşık 12-13 yıldır trans yağ kullanmıyor. Artık limit belirlenmişken, trans yağ yoktur tabirinin kalmasından yanayız” diye konuştu.
TRANS YAĞ NEDİR?
Trans yağlar ya da trans yağ asitleri, doymamış yağ kümesinde yer alır. Trans yağlar hayvan bedeninde doğal olarak üretilebileceği üzere endüstriyel yollarla da üretilebilir. Doğal yollarla üretilen ve hayvansal besinlerden alınan trans yağ az ölçüdedir. Yapay yolla üretilen trans yağlar, sıvı haldeki bitkisel yağların hidrojenle doyurularak daha katı hale gelmesiyle elde edilir. Endüstriyel trans yağların sıhhat için ziyanlı olduğu tabir edilir. Pek çok farklı hedefle paketlenmiş eserlerde, hazır besinlerde bulunan bu yağın çok tüketiminin, hastalıklara yol açabileceği belirtilir.
Hürriyet
