Dünya yaklaşık 1 yıldır koronavirüs salgını ile gayret halinde. Artık salgında aşıların da ortaya çıkmasıyla birlikte son düzlüğe girildiği, tünelin ucundaki ışığın görüldüğü söz ediliyor. Lakin global salgın dışında diğer büyük bir tehlike daha kapıda belirdi. O da ‘kuraklık’. Son devirlerde azalan yağışlarla birlikte barajlardaki doluluk oranları süratle düşmeye başladı. İstanbul, Ankara ve İzmir üzere büyükşehirlerde 3-5 aylık su stokunun kaldığı, Türkiye’nin dört bir yanında misal durumların yaşandığı belirtiliyor. Daha şimdiden ‘suyunu israf etme’ kampanyaları da başlamış durumda. Her ne kadar idareler, vatandaşlar içme ve kullanma suyundaki tehlikeye dikkat çekse de, çiftçiler, tarımla uğraşanlar beklenen yağışların toprakla buluşmamasında ötürü kara kara düşünüyor.
TEHLİKE BÜYÜK
Pandemide besin güvenliğinin ne kadar değerli olduğu bir kere daha ortaya çıksa da, kuraklık ve tarımda kullanılacak suyun azalması besin arzını tehlikede olduğunu gösteriyor. Biz de çiftçinin yaşadıklarını, ekim alanlarının durumunu öğrenmek üzere uzmanlar konuştuk. Ekinlerin yağmur beklediğine dikkat çeken uzmanlar, şayet yakın vakitte yağmur yağmazsa bilhassa hububat rekoltesinde kayıpların yaşanacağını, gelecek bahar ayında ekilecek tarla bitkilerinin ve sebzelerin de kuraklıktan nasibini alacağına dikkat çekiyor.
ÜRETİM DESENİ OLUMSUZ ETKİLENİR
Yağışların azalmasının görünmeyen tehlikesinin besin güvenliği olduğuna dikkat çeken Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Öğretim Üyesi ve Ziraat Mühendisleri Odası Konya Şube Lideri Prof. Dr. Süleyman Soylu, “Tarım açısından şu anda en büyük risk hububatta yaşanıyor. Hububat ekimi aralık sonuna kadar sürüyor. Bu devirde bu eserlerin yağış alması çok değerli. Şayet yağış olmazsa, eser sağlıklı çıkmaz. Bu da rekolteye direkt tesir eder. 2021 hasat döneminde bunun tesirlerini görürüz. Birebir formda baharda ekilecek eserlerde de sorun yaşanır. Tarla bitkileri yani mısır, ayçiçeği, şeker pancarı, bunların dışında patates, domates üzere zerzevat cinslerinin ekiminde tarlaların suya doygun olması gerekir. Üretim desenin olumsuz etkilenmesi üzere bir durumla karşı karşıya kalabiliriz” diye konuştu.
ÇİFTÇİYİ GÜÇ BİR YIL BEKLİYOR
Bu sene çok şiddetli kuraklık yaşandığını belirten Türkiye Ziraatçiler Derneği Lideri Hüseyin Demirtaş, “Yağış olunca tohum atılır. Zira çimlenme o denli olur. Üreticilerin bir kısmı nemi yani yağışı bekledi ekim için. Bir kısmının ise ektiği tohum kurudu. Bugünlerde ekim yapılsa da İç Anadolu ve Doğu Anadolu’da ekin çimlenirken kar başlayacak ve eser zayıflayacak. Umulan rekolteye ulaşılamayacak. Çiftçi ziyan edecek. Global ısınma ve iklim değişikliği tüm dünyanın sorunu. Görülmemiş kuraklık yaşadık. Türkiye su zengini bir ülke değil. Yeraltı suları da giderek azalıyor. Su kaynaklarının yüzde 70’i ziraî sulamaya gidiyor. Çiftçiyi güç bir yıl bekliyor. Yağış gelirse, Ege, Güney ve Güney Doğu’da rahatlama yaşanır. Lakin Doğu ve İç Anadolu’da tren kaçtı denilebilir” tabirlerini kullandı.
‘BÖYLE GİDERSE SONUÇ HÜSRAN’
Adana Ziraat Odaları Vilayet Uyumu ve Yüreğir Ziraat Odası Lideri Mehmet Akın Doğan da, “Gelecek hafta yağarsa kasvet olmayacaktır. Buğdaya yağışlar yetmedi. Hala buğday ekimi devam ediyor. İkinci eser pamuk, soya ekenler var. Onlar biraz geç ekti. Onlar için yağmurun bir an evvel yağması gerekiyor. Yağmurlar yağmazsa buğday ekili alanlar da sulama yapılır. Fakat barajlarda da su düzeyi düştü. Bir hafta bir bölgeye, bir hafta öbür bölgeye su verildi. Şayet bu türlü giderse sonuç hüsran olur. Son 2 yıldır yağışlar çok iyiydi. Hatta fazla bile yağmıştı. Zerzevat ve meyve üzere eserler şubat, martta başlayacak. Yılın 365 günü ziraat yapılan bir bölge. Ocak, şubat ve martta yağmur yağması gerekiyor. Şu an için meşakkat gözükmese de gelecekte yaşanacaklar bizim için çok önemli” sözlerini kullandı.
BAYRAMİÇ BARAJI KURUMA NOKTASINDA
Son aylardaki kuraklık Çanakkale’deki barajları da tehdit etmeye başladı. Çanakkale merkezinin içme ve kullanma suyu gereksinimini karşılayan 54 milyon 115 bin metreküp su kapasitesine sahip Atikhisar Barajı’nda yaklaşık 22 milyon metreküp su kaldı.
Lakin yaşanan kuraklığın en somut örneği, çok sayıda su kaynağına sahip olduğu için mitolojide ismi ‘Bin Pınarlı İda’ olarak geçen Kaz Dağları’nın eteklerindeki Bayramiç Barajı oldu. Kaz Dağları’ndaki derelerde su ölçüsü da önemli oranda azaldı. Buna bağlı olarak Bayramiç Barajı kuruma noktasına geldi. 96 milyon 500 bin metreküp su kapasitesine sahip barajda, kuraklık nedeniyle yaklaşık 12 milyon metreküp su kaldı. (Burak GEZEN, Mustafa SUİÇMEZ / DHA)
300 YILDA OLUŞAN TOPRAĞI 10 YILDA KAYBEDİYORUZ
TEMA Vakfı’nın açıklamasına nazaran Türkiye her yıl 1 milimetre, 10 yılda 1 santimetre kalınlığında toprağını kaybediyor. 1 santimetre kalınlığında bir toprak katmanının oluşması için en az 300 ile 1000 yıl gerekiyor.
TEMA Vakfı Ankara Temsilcisi Nevzat Özer, Türkiye’de her yıl 1 milimetre kalınlığında toprağın kaybedildiğini belirterek, “Orman topraklarının yüzde 54’ünde, meraların yüzde 64’ünde, tarım topraklarının ise yüzde 58’inde erozyon kelam konusu”dedi. Özer, 5 Aralık Dünya Toprak Günü münasebetiyle değerlendirmede bulundu.
SU DÜŞÜNCESİ
Tüketilen besinin yüzde 95’inin direkt ya da dolaylı yollarla topraktan geldiğine dikkati çeken Özer, sağlıklı ve yüksek kaliteli besinin lakin sağlıklı topraklarda yetiştirilebildiğini bildirdi. Özer, şöyle konuştu: “Dünya topraklarından 66 milyar ton karbon yalnızca yapılaşmanın yol açtığı nedenlerle atmosfere salındı. Yüz milyonlarca insan su kıtlığı yaşıyor, 2025’te bu sayının 3.5 milyar insanı bulması bekleniyor. Suyun en iyi depolanacağı yer toprağın içidir, depolamanın kapasitesi ise toprağın sıhhatine bağlıdır. Su sorunu çekilen alanlar, toprak bozulumunun en fazla olduğu alanlardır. Toprak yoksa su da yok.”
Bozulmuş topraklar için iyileştirme çalışmalarının hızlandırılmasının ehemmiyet taşıdığını söyleyen Özer, yanlış arazi kullanımı ve yanılgılı tarım tekniklerinin yol açtığı sorunlara işaret etti. Özer, “Türkiye her yıl 1 milimetre, 10 yılda 1 santimetre kalınlığında toprağını kaybediyor. 1 santimetre kalınlığında bir toprak katmanının oluşması için en az 300 ile 1000 yıl gerekiyor” dedi.
GLOBAL ISINMA FLAMİNGOLARI ETKİLEDİ
Göçmen kuşların Kuzey Afrika’dan İran’a uzanan seyahatinde en değerli konaklama merkezlerinden Van Gölü havzası, bu yıl da birçok kuş çeşidine konut sahipliği yapıyor. Havaların ısınmasıyla birlikte binlerce flamingo, kentteki sulak alanlara akın etti. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi (YYÜ) Fen Fakültesi Biyoloji Kısmı öğretim üyesi Prof. Dr. Özdemir Adızel, “Flamingoların, kasım ayının başlangıcında geldikleri üs bölgelere yahut Afrika’ya yanlışsız gitmesi gerekiyordu. Ancak az sayıda da olsa yaklaşık 10 yıldır flamingoların bir kısmı gitmiyor; burada kalıyor. Toplam sayıları 8 ile 10 bin civarında olan flamingolardan 500’ü burayı terk etmiyor. Bunu da küresel ısınmaya bağlıyoruz” diye konuştu. (Gülay KUYUCU – Orhan AŞAN / VAN, DHA)
KASIMDA YAĞIŞLAR OLAĞANA NAZARAN YARI YARIYA AZALDI
Meteoroloji Genel Müdürlüğü (MGM) bilgileri, kasım ayında yağışların olağana kıyasla yaklaşık yüzde 49 azaldığını gösterdi.
BÖLGELERDEKİ DURUM
– Marmara Bölgesi’nde kasım ayı yağışları olağana kıyasla yüzde 74, geçen yılın kasım ayına kıyasla da yüzde 36 azaldı.
– Ege Bölgesi’nde yağışlarda olağana nazaran yüzde 90, geçen yılın kasım ayı yağışlarına kıyasla yüzde 83 düşüş gerçekleşti.
– Akdeniz Bölgesi’nde kasım yağışları olağandan yüzde 54, geçen yılın kasım ayından yüzde 13 az oldu.
– İç Anadolu Bölgesi’nde yağışlar olağana nazaran yüzde 64, geçen yılın kasım ayına kıyasla yüzde 34 azaldı.
– Karadeniz Bölgesi’nde ise yağışlar olağana nazaran yüzde 35 azalmasına rağmen, geçen yılın kasım ayına kıyasla yüzde 51 arttı.
– Doğu Anadolu Bölgesi’nde de yağışlarda olağana nazaran yüzde 24 azalma, geçen yılın kasım ayına kıyasla yüzde 100’den fazla artış gerçekleşti.
– Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde ise olağana nazaran yüzde 7 azalan yağışlar, geçen yılın kasım ayına nazaran yüzde 100’den fazla artış kaydetti.
EĞİRDİR GÖLÜ’NDE SU DÜZEYİ 4 METRENİN ALTINDA
Türkiye Tabiatını Müdafaa Derneği (TTKD) Bilim Danışmanı Dr. Erol Kesici, Eğirdir Gölü’nün, kimyasal ve sanayi atıklar ile çok su alımı, gölü besleyen kaynakların engellenmesi üzere nedenlerden ötürü süratle kirlendiğini ve su kaybı yaşadığını söyledi. En son ağustos ayında gölde ölçümler yapan Dr. Erol Kesici, 520 kilometrekare olan göl yüzeyinin, geçen yılki ölçümlerde ortalama 84 kilometrekare kayıpla 436 kilometrekareye, su düzeyinin de ortalama 16 metreden 6 metreye düştüğünü belirledi. Ziraî sulama periyodu olması nedeniyle yabanî ziraî sulamaya karşı ihtarlarda bulunan Dr. Kesici, kasım ayında yeni ölçümler gerçekleştirdi. Dr. Kesici, bu ölçümlerde ise göl yüzeyindeki kaybın 110 kilometrekareye yükseldiğini ve göl yüzeyinin 410 kilometrekareye kadar düştüğünü açıkladı. Dr. Kesici, göldeki ortalama su düzeyinin ise 4 metrenin altına indiğini lisana getirdi. (Mehmet ÇINAR-DHA)
Hürriyet
