Saraç üniversitelerin performanslarına dair dataların bütün dünyada en erken bir yıl öncesine dayalı olduğunu söyledi. Yeni YÖK olarak her yıl bir evvelki yılın bilgilerini müteakip yılda kamuoyuyla paylaştıklarını hatırlatan Saraç, şöyle konuştu:
“Şeffaflık ve hesap verebilirlik prensibi, yükseköğretim sisteminin rekabet gücünü arttırması için elzem. İzleme ve kıymetlendirme sistemi ise bu unsurun temel ögesi. Yükseköğretim kurumlarının faaliyet alanlarıyla ilgili süreçlerini şeffaflık ve hesap verebilirlik doğrultusunda yürütmesine katkı sunmak ve üniversitelere ilişkin ispat temelli değerlendirmelerin yapılabilmesi için YÖK’te oluşturulan kurul marifetiyle 2018’den itibaren ‘Üniversite İzleme ve Değerlendirme’ çalışmaları yürütüldü. Üniversite İzleme ve Kıymetlendirme çalışmalarının gayesi, üniversiteleri iyi yahut makus olarak ayırmak ya da birini başkasıyla kıyaslamak değil. Tersine ülkemizin kendine mahsus kaideleri da dikkate alınarak gelişmiş ülkelerin de yükseköğretim kurumlarını değerlendirmede kullandıkları, tarafımızca belirlenen ölçütlere nazaran üniversitelerin güçlü taraflarını ortaya koymak ve gelişime açık istikametlerine dikkat çekmektir. Daima tekrarlıyoruz, şeffaflığa büyük değer veriyoruz. Çünkü şeffaflık, kaliteyi ve rekabeti doğuran bir öge.
ÜNİVERSİTELER 4 ANA KATEGORİDEKİ 45 GÖSTERGEDE DEĞERLENDİRİLMEYE TABİ TUTULDU
Üniversitelerle ilgili değerlendirmede geçen yıl yapıldığı üzere bu yıl da 45 göstergede ölçüm yapıldı. Üniversitenin yürüttüğü çalışmaların tamamını kapsayan göstergeler ‘eğitim ve öğretim’, ‘araştırma-geliştirme, proje ve yayın’, ‘uluslararasılaşma’, ‘bütçe ve finansman’ ile ‘topluma hizmet ve toplumsal sorumluluk’ ana kategorileri altında gruplandı. Çalışmalar kapsamında, 189 üniversitenin her birine ilişkin 2019 Yılı İzleme ve Kıymetlendirme Raporu, geçen yıl birincisi yayımlanan raporlarla kıyaslandığında, bu yıl üniversitelerimizin göstergelerinde gözle görülür bir iyileşmenin olduğunu söyleyebiliriz. Bu göstergeleri amaç alarak gelişme kaydeden üniversitelerimizin yöneticilerini tebrik etmek isterim.
ÖLÇÜLEN TÜM ALANLARDAKİ GÖSTERGELERDE YÜKSELME GÖRÜLDÜ
Üniversitelerin gelişimini ölçtüğümüz birinci temel alan ‘eğitim ve öğretim’ alanı. Bu alandaki birtakım göstergelerle ilgili 2018 ve 2019 yılı dataları karşılaştırıldığında, doktora programlarından mezun olan öğrenci sayısı 7 bin 250’den 8 bin 275’e, üniversitenin düzenlediği memleketler arası sempozyum, kongre yahut sanatsal stant sayısı 2 bin 222’den 3 bin 930’a, Teknokent yahut TTO projelerine katılan öğrenci sayısı 13 bin 646’dan 24 bin 13’e yükseldi. Kayıtlı olunan program dışındaki öteki programlardan alınan ders oranı yüzde 14’ten yüzde 18’e, akredite lisans programı sayısı 420’den 583’e ve öğrenci başına düşen basılı kitap sayısı 6.9’dan 7’ye yükseldi. Üniversitelerin gelişimini ölçtüğümüz ikinci temel alan ‘araştırma-geliştirme, proje ve yayın’. 2018 ve 2019 yılı dataları karşılaştırıldığında, öğretim elemanı başına düşen ulusal hakemli mecmualardaki yayın sayısı 0.05’ten 0.11’e yani iki katına ve memleketler arası hakemli mecmualardaki yayın sayısı 0.31’den 0.36’ya yükseldi. Yapılan yayınların niteliğini belirlemede kıymetli bir kriter olan en yüksek yüzde 10’luk dilimde atıf alan yayın sayısı 16 bin 256’dan 21 bin 690’a ulaştı. Üniversitelerimizden TÜBİTAK takviyeli aldıkları ulusal ve memleketler arası araştırma bursu sayısı 5 bin 357’den 7 bin 525’e yükseldi ayrıyeten yeniden TÜBİTAK’tan aldıkları takviye programı sayısı 3 bin 752’den 9 bin 175’e çıktı. Üniversitelerimizin Araştırma ve Geliştirme kabiliyetini ve ülke iktisadına katkı sağlayacak Ar-Ge nitelikli projelerini ölçmede değerli bir gösterge olan kurum ve kuruluşlar tarafından desteklenen Ar-Ge projesi sayısı 5 bin 770’ten 8 bin 362’ye yükseldi. Akademik topluluk ve kamuoyunun yakından takip ettiği dünya sıralamalarına giren üniversite sayısı ise 24’ten 25’e çıktı. Üniversitelerin gelişimini ölçtüğümüz üçüncü temel alan ‘uluslararasılaşma’. Bu alandaki birtakım göstergelerle ilgili 2018 ve 2019 yılı dataları karşılaştırıldığında, istihdam edilen yabancı asıllı doktoralı öğretim elemanı sayısı 1219’dan 2 bin 85’e çıktı. Milletlerarası değişim programları kapsamında gelen öğretim elemanı sayısı 1368’den 1585’e, gelen öğrenci sayısı 5 bin 609’dan 6 bin 753’e ulaştı. Üniversitelerimizin milletlerarası rekabet gücünü ölçmede kullandığımız kıymetli bir öteki gösterge, memleketler arası fon takviyeli proje sayısı 1105’ten 1449’a yükseldi. Ölçtüğümüz dördüncü temel alan ‘bütçe ve finansman’. Bu alandaki birtakım göstergelerle ilgili 2018 ve 2019 yılı bilgileri karşılaştırıldığında, merkezi bütçe dışı gelir oranı yüzde 7.46’dan yüzde 10.37’ye, sanayiyle ortak yürütülen proje sayısı 3 bin 286’dan 4 bin 856’ya yükseldi. Üniversiteye kazandırılan bağış ölçüsü ise 981 milyon liradan, 1.311 milyar liraya ulaştı. Üniversitelerimiz tarafından öğrenci başına yapılan ortalama harcama ölçüsü 12 bin 735 liradan 14 bin 20 liraya ve üniversite burslarından faydalanan öğrenci oranı yüzde 9.91’den yüzde 10.39’a çıktı. Üniversitelerin gelişimini ölçtüğümüz son temel alan ise ‘topluma hizmet ve toplumsal sorumluluk’. Bu alandaki kimi göstergelerle ilgili 2018 ve 2019 yılı bilgileri karşılaştırıldığında, toplumsal sorumluluk projesi sayısı 2 bin 793’ten 3 bin 850’ye yükseldi. Üniversitelerin düzenledikleri mesleksel kurslar ve daima eğitim merkezleri meslek geliştirme eğitimleri sonucunda verdikleri sertifika sayısı 171 bin 681’den 291 bin 24’e, kamu kurumlarıyla ortak yürütülen proje sayısı 2 bin 237’den 2 bin 738’e yükseldi. Üniversitelerimizin ‘dezavantajlı’ öğrenci ve vatandaşlarımıza yönelik düzenledikleri faaliyet sayısı 2 bin 798’den 4 bin 336’a, ‘Engelsiz Üniversite Ödülü’ sayısı 63’ten 199’a ulaştı. Üniversitelerimizin doğal etrafa yönelik duyarlıklarını ölçmede kullandığımız bir başka değerli kriterimiz ‘sıfır atık, yeşil yerleşke ve çevrecilik alanlarında alınan ödül sayısı.’ Alınan ödül sayısı 26’dan 45’e ve milletlerarası bir kurum tarafından ölçümü yapılan yeşil, çevreci üniversite endeksi ölçümünde yer alan üniversite sayımız 29’dan 42’ye çıktı.
ÜNİVERSİTELERİN GELİŞİMİNİN İZLENMESİ VE MUVAFFAKİYETLERİNİN ÖLÇÜLMESİNDE KATKI SAĞLAYACAK
Her bir üniversitenin izleme ve kıymetlendirme raporu ilgili üniversitenin yöneticilerine, akademisyenlerine, öğrencilerine ve ilgili kentin yöneticilerine, üniversiteleriyle ilgili etraflı bir kıymetlendirme fırsatı sunacağına inanıyoruz. Gelecek yıllarda da sistemli olarak yayımlanması planlanan Üniversite İzleme ve Kıymetlendirme Raporlarının yöneticilerin sorumlulukları dahilindeki alanlarla ilgili delil temelli siyaset geliştirmeleri, yıllar prestijiyle üniversitelerin gelişiminin izlenmesi ve muvaffakiyetlerinin ölçülmesi konularında katkı sağlamasını bekliyoruz.”
YÖK’ün ‘2019 Yılı Üniversite İzleme ve Kıymetlendirme Raporu’, ‘https://www.yok.gov.tr/Sayfalar/Universiteler/izleme-ve-degerlendirme-kriterleri.aspx’ adresi üzerinden erişime açıldı.
Hürriyet
