Diyarbakır’ın Eğil ilçesinde Asurlular’ın yaptığı kestirim edilen Eğil Kalesi ile kral mezarlarının UNESCO tarafından da tescil edilmesi için müracaat yapıldı. Eğil Kaymakamlığı ve Belediyesi, Kur’an-ı Kerim’de isimleri geçen Zülkifl ve Elyesa peygamberlerin defnedildiğine inanılan, manevi ikliminin yanı sıra Kralkızı Baraj Gölü, su sarnıçları ve tarihi yapısıyla da ilgi gören ilçede, Asurlular vaktinde yapıldığı bedellendirilen Asur Kalesi ile Eği Kalesi Kral Mezarları’nın dünyaya tanıtılması gayesiyle harekete geçti. Çalışmalar kapsamında üç tarafı derin vadilerle çevrili, bir tarafı ise oyularak yekpare kaya üzerine oturtulan tarihi Asur Kalesi ile kral mezarlarının, UNESCO Dünya Mirası Süreksiz Listesi’ne alınması için teşebbüste bulunuldu.
“Bu tarihe tüm beşerler şahitlik edecek”
Eğil Kaymakamı ve Belediye Lider Vekili İdris Arslan, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Eğil Kalesi ve kral mezarlarının UNESCO süreciyle ilgili çalışma başlatıp Kültür ve Turizm Bakanlığına müracaat yaptıklarını söyledi. Çok taraflı bir sürecin işlediğini belirten Arslan, birinci kademede tünelleri açığa çıkarmak gayesiyle çalışma yaptıklarını tabir etti. Arslan, bu pahaların yalnızca Türkiye’de değil, dünyadaki herkes tarafından tanınması ve değerinin bilinmesi için çalıştıklarını lisana getirerek şöyle konuştu:
“Bu tarihe tüm beşerler şahitlik edecek. Buranın dünyaca tanınmış bir kurum aracılığıyla tanıtımını yapmamız gerektiğini düşündük. Dicle Üniversitesi (DÜ) Öğretim Üyesi Prof. Dr. İrfan Yıldız ile bu çalışmayı başlattık. Şu anda süreksiz listeye müracaatlarımızı yapmış bulunmaktayız. Umut ediyorum ki Eğil Kalemiz ve kral mezarlarımız yakın vakitte UNESCO’nun Dünya Kültür Mirasları listesine alınmış olacak. Bir, iki ay içerisinde kesin bir sonuç almış oluruz.” Kalenin etrafında Kültür ve Turizm Bakanlığından alınacak müsaade doğrultusunda hafriyat çalışması başlatacaklarını bildiren Arslan, Eğil’in tarihi ve doğal hoşluklarını tüm insanlığa kazandıracaklarını kaydetti.
“Eğil yalnızca maneviyatıyla değil, tüm tarihiyle inşallah insanlarımıza ‘hoş geldiniz’ diyecek ve onları bağrına basacak. UNESCO, dünya çapında kabul görmüş bir kuruluş. O kuruluşun listesinde yer almamız demek, bu kadim tarihin dünya literatürüne girmesi demek. Yalnızca yurt içi değil yurt dışındaki turistlerimizin de bu coğrafyayı bilmesi bizim için çok değerli.” diyen Arslan, konukları Eğil’de görmekten memnunluk duyacaklarını söyledi.
“Yıllık 400 bin ziyaretçimiz var”
Eğil’in inanç turizmi açısından değerine işaret eden Arslan, ilçenin bundan ötürü çok sayıda ziyaretçiyi ağırladığını anlattı. Arslan, “Yıllık 400 bin ziyaretçimiz var. Eğil Kalemizi de inanç turizmi ile bir kompleks, turizm cazibe alanı olarak oluşturmayı planlıyoruz. Bu, bizim için kıymetli bir çalışma. Tıpkı vakitte bu çalışmanın çok taraflı ve uzun süreçli bir yol olduğunu düşünüyoruz.” diye konuştu. Arslan, çalışmalarda kendilerine takviye veren Vali Münir Karaloğlu’na teşekkür etti.
“Kesintisiz hayatın devam ettiği yerleşmelerden biri”
DÜ Öğretim Üyesi Prof. Dr. İrfan Yıldız ise Eğil Kalesi’nin Diyarbakır’ın en değerli kalelerinden biri olduğunu söyledi. Tarih kaynaklarına nazaran kalenin Asur devrinde inşa edildiğini aktaran Yıldız, kalenin üzerinde Asur Hükümdarı 3. Salmanasar’a ilişkin kral figürü ve çivi yazılı kitabe bulunduğunu belirtti. Yıldız, Eğil Kalesi’nin bilhassa Roma’nın hudut sınırı kaleleri içerisinde kıymetli bir yere sahip olduğuna işaret ederek şöyle devam etti:
“Asurlulardan sonra Urartular ve Arşak Krallığı kaleyi kullanmaya devam etmişler. Diyarbakır’ın fethi ile 639 yılında İyaz Bin Ganem komutasındaki ordu Eğil Kalesi’ni de fethederek İslam topraklarına katmıştır. İslam topraklarında bilhassa Nisanoğulları devrinde değer arz eden bir kale zira Nisanoğulları Diyarbakır’ı başşehir olarak kullanan bir devlet. Eğil onların kıymetli ikinci merkezi. Daha sonra Osmanlılara bağlı bir hükümet olan Eğil beyefendileri devrinde kale ehemmiyetini koruyor. Kale Asurlulardan başlayıp günümüze kadar kesintisiz olarak hayatın devam ettiği yerleşmelerden biri.”
Eğil’in hem peygamberler hem de hükümdarlar kenti olarak anıldığını lisana getiren Yıldız, kültür ve inanç turizmi bakımından çok değerli bir yerleşim yeri olduğunu vurguladı. Yıldız, “Eğil Kalesi’nin kıymetli özelliklerinden biri de Türk sanatında gördüğümüz kümbetleri çağrıştıracak kral mezarlarının olması. Yapılan araştırmalarda bu kral mezarlarının Arşak krallığına ilişkin olduğu ve MS 1. ve 2. yüzyılda yapıldığı kestirim edilmektedir. Kral mezarlarında çok sayıda değerli materyal olduğunu kaynaklardan öğreniyoruz. Sasaniler periyodunda burası alınınca kral mezarlarının açtırılıp hazinelerin alındığı da kaynaklarda belirtiliyor.” diye konuştu.
Eğil Kalesi’nin günümüze kadar büyük oranda korunduğuna dikkati çeken Yıldız, kalede bulunan bâtın geçitler ve tünellerin de kıymetli olduğunu bildirdi. Yıldız, Eğil’in tabiat, kültür ve inanç turizminin bir ortada olduğu bir ilçe olduğuna işaret ederek Eğil Kalesi’nin UNESCO listesine girmeyi hak ettiğini söz etti. Çalışmaların başladığını aktaran Yıldız, “İnşallah yakın bir tarihte süreksiz listeye alınır.” dedi.
Hürriyet
