Ulusal Sıhhat Güvenliği Dairesi Lideri Keita, ocak ayı sonlarında Gine’nin Goueke vilayetinde bir kişinin ebola virüs nedeniyle öldüğünü söyledi. Hayatını kaybeden kişi 1 Şubat’ta toprağa verilmişti ve bu cenazeye katılan birtakım bireylerde birkaç gün sonra ishal, kusma, kanama ve ateş belirtileri görülmeye başladı.
Toplam 7 kişi ishal, kusma ve kanama şikayetiyle hastaneye başvurdu. Sıhhat Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada 7 şahıstan 3’ünün ebola nedeni ile hayatını kaybettiği, 4 kişinin ise karantina altına alındığı bildirildi.
DSÖ temsilcisi Alfred George Ki-Zerbo ise basına yaptığı açıklamada şunları söyledi: “Halihazırda hastalığı tedavi etme konusunda değerli tecrübeye sahip olan Gine’ye yardım etmek için bilgileri süratli bir formda değerlendireceğiz. Bu durumu olabildiğince çabuk denetim altına almak için eski hadise tahlillerinden yararlanacağız.”
Kaygı yaratan kelam konusu virüsle ilgili konusunda uzman bir şahsa, Prof. Dr. Derya Unutmaz’a danıştık. Unutmaz, Batı Afrika’da büyük bir kaygıya neden olan ‘Ebola virüs’ salgınını soru ve cevaplarla kıymetlendirdi:
Ebola virüsü nedir?
Ebola virüsü, kıymetli insan hastalıklarına neden olan RNA virüslerinin bir çeşidi. Aslında bu virüsün de 6 alt tipi bulunuyor. Bunlardan 4’ü insanlarda ebola’nın hastalık belirtilerine sebebiyet veriyor.
Virüs nereden bulaşıyor?
Virüs daha çok hayvanlarda rastlanıyor ve oradan insanlara bulaşıyor. Tam olarak diğer hangi hayvanlarda olduğu belirli olmamakla birlikte yarasa, şempanze ve birtakım maymun cinslerinde bulunduğu gözlemleniyor.
Hastalığın belirtileri neler?
Hastalık birinci etapta spesifik belirtiler göstermiyor. Hatta ateş, kas ağrısı, halsizlik, baş ağrısı üzere grip yahut korona’ya da benzeri belirtilerle başlıyor. Daha sonra kusma, mide bulantısı üzere belirtileri ortaya çıkıyor. Birebir vakitte deride kızarıklıklar oluşabiliyor.
Bir mühlet sonra da iç organlarda kanama başlıyor. Damarların açılması ve kanamayla orantılı olarak deride kızarıklıklar meydana geliyor. Ne yazık ki ebola virüsün %40 ila %90 ortasında öldürücü tesiri olabiliyor. Bu bakımdan da tehlike olarak covid-19 ile misal tesirlere sahip diyebiliriz.
‘Ebola’ teşhisinin konmasında erken teşhisin ehemmiyeti nedir?
Ebola hastalığında erken teşhisin ehemmiyeti çok büyük. Zira ebola tedavisinde kullanılan ilaçlar ve antikorların erken verilmesi hastalığın tedavisini olumlu tarafta etkiliyor. Ancak semptomlar başka grip çeşitleriyle tıpkı biçimde seyrettiği için teşhis etmek de bir o kadar sıkıntı. Bunun yanında, koronavirüs’teki üzere PSR testi yapılarak teşhis konabilir. Natürel öncelikle ebola virüsünün olduğu kuşkusuyla yaklaşabilmek gerekiyor.
COVİD-19 İLE BİREBİR İLAÇLAR KULLANILIYOR
Ebola hastalığının tedavisi nasıl yapılıyor?
Şu anda covid-19 üzere ebola virüsünün de net bir tedavisi bulunmuyor. Buna rağmen ebola’ya karşı geliştirilen ve deneme safhasında olan birtakım ilaçlar mevcut. Hatta covid-19 tedavisinde de kullanılan ‘Remdesivir’ ismindeki ilaç, birinci başta ebola tedavisi için geliştirilmeye çalışıyordu.
Yeniden ebola’ya karşı geliştirilmiş tıpkı korona’da olduğu üzere antikor ilaçları var. Fakat tüm bunların çok net bir formda klinik çalışmaları şimdi yapılamadı. Bunun sebebi olarak da dünyada çok sayıda ebola hadisesinin bulunmaması diyebiliriz. Bu nedenle, deneysel olarak muhakkak tesirleri olduğu düşünülse de kesin bir tedavisi olan hastalık olduğunu söyleyemeyiz.
Rastgele bir aşısı var mı?
Aşı çalışmaları devam ediyor. Hatta öncesinde epey tesirli bir aşı geliştirilmişti. Lakin olağan ki hadise sayıları az olduğundan, FAZ 3 üzere geniş çaplı bir aşı deneme mühleti şimdi yapılamadı.
CİNSEL YOLDAN DA BULAŞIYOR
Bulaşıcılık temel alındığında ne üzere tedbirler alınabilir?
Ebola beden sıvıları ve kan yoluyla bulaşıyor. Ayrıyeten cinsel yoldan da bulaşabiliyor. Lakin virüs eşyaların üzerine yapışarak da bulaşabilir. Örneğin, ebola’dan hayatını kaybeden birinin cenazesinde de misal bir bulaşa rastlanmıştı. Yani yüzeylerden ve sıvı yoluyla bulaş riski çok yüksek. Bu durumda hijyenimize, el, yüz ve beden paklığına bir defa daha ehemmiyet vermemiz gerekli.
Koronadan farklı olarak ebola virüsü yalnızca hava yoluyla değil büsbütün beden sıvılarından, dokunduğunuz yüzeylerden de bulaşabiliyor. Yani bir bakıma ebolanın bulaşması için daha yakın temasa muhtaçlık var. Bu nedenle karantinanın çok daha sıkı olması gerekiyor.
Ebolanın koronavirüs ile ortak ve farklı tarafları neler?
İkisi de RNA tipi bir virüs. Ebola genç- yaşlı ayırımı yapmıyor. Koronavirüs daha çok yaşlılarda ve belirli bir risk faktörü olanlarda ölümcül tesir yaratıyor. Bu bağlamda ebola çok daha riskli görünüyor.
Lakin bulaş suratına baktığımızda ebolanın bulaşıcılık oranı covid-19’a nazaran çok daha düşük. Zira havadan bulaşması çok sıkıntı, hastalarla yakın temas gerekli. Yani virüs tespit edilen hastalar yahut hastalığın oluştuğu bölgeler süratli bir biçimde karantina altına alınırsa denetim edilmesi mümkün.
Bilhassa Afrika’nın birtakım ülkelerinde görüldü. Dünyaya yayıldığı da oldu fakat kısa müddette denetim altına alındı diyebiliriz. Bir de çok fazla ölümcül olması da aslında virüsün aleyhine bir durum. Örneğin, ekseriyetle semptom göstermeyen bireylerden bulaştığı için koronavirüs’ün bulaşması çok daha kolay. Bu bakımdan bulaşma suratları birbirinden farklı. Tüm bunları baz aldığımızda, mutasyonlu virüsler dahil olmak üzere covid- 19’la karşılaştırılınca ebola virüsün bulaşıcılık oranı çok düşük lakin vefat tehlikesi de bir o kadar fazla.
Virüs Gine’de yeni bir felakete yol açar mı?
Birkaç yılda bir muhakkak yerlerde alevlenebiliyor. Çoklukla o bölgedeki hayvanlardan insanlara geçiyor. Şu anda Gine’de olan salgının sonlu kalacağını düşünüyorum. Ebola’nın global bir salgına neden olabileceğini kestirim etmiyorum. Tek tük hadiseler olabilir. Lakin bilhassa bu süreçte seyahatlerin da çok sıkı denetim edilmesi bakımından lokal olarak kalacağını düşünüyorum. Esasen Afrika’da ebola virüs konusunda epey tecrübeli. Bu nedenle süratli bir formda denetim edebilirler.
Covid-19 ile rastgele bir etkileşime girer mi?
Rastgele bir etkileşim kelam konusu olmasa da semptomları birbirine çok yakın olduğundan birbiriyle karışabilir ve bu durum da teşhisi zorlaştırabilir. Bu nedenle teşhis konusunda dikkatli olunması gerekiyor.
BU, KONGO’DAKİ 11. EBOLA SALGINI
Kongo Cumhuriyeti bilindiği üzere daha evvel de birçok salgın hastalıkla karşı karşıya kalmıştı. Yetkililer ülkedeki son salgının sona erdiğini ilan ettikten üç ay sonra salgının geri döndüğü onaylandı. Ülke Kasım ayında altı aylık salgının bittiğini ilan etmişti. Bu, ülkedeki her 130 olaydan 55’inin hayatını kaybettiği on birinci ebola salgını oldu.
40.000’den fazla bireye uygulanan aşıların yaygın kullanımı, buradaki hastalığı azaltmada tesirli olmuştu. Global Aşı İttifakı Gavi, ocak ayında yaptığı açıklamada, gelecekteki salgınlara süratli bir formda karşılık vermesi planlanan 500.000 dozluk global acil durum stokuyla ebola’ya karşı bir aşının geliştirilmesini hızlandırdığını açıkladı.
1428 KİŞİ HAYATINI KAYBETMİŞTİ
Ebola birinci olarak 1976 yılında Sudan’ın Nzara ve Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nin Yambuku kentlerinde eş vakitli 2 salgına yol açmıştı. Hastalığa bu ismin verilme nedeni de salgının birinci olarak Demokratik Kongo Cumhuriyeti’ndeki Ebola Irmağı yakınında bir köyde ortaya çıkması. Batı Afrika ülkelerinden başta Gine olmak üzere, Siera Leona, Liberya’yı ve son olarak da Kongo’yu tesiri altına alan bu tehlikeli virüs 2014’ te 2698 hadisede görülmüş, bu hastalardan 1428 kişinin vefatına neden olmuştu.
KOMŞU ÜLKE LİBERYA TEMKİNLİ
Gine’nin komşusu Liberya’da Cumhurbaşkanı George Weah, pazar günü ülkenin sıhhat yetkililerini yüksek alarm durumuna geçirdi. Weah, “Liberya, sıhhat kuruluşlarına ülkenin nezaret ve önleyici faaliyetlerini artırma yetkisi verdi” dedi.
Şu ana kadar Liberya’da rastgele bir ebola hadisesi tespit edilmemiş olsa da hükümet, Liberya’nın 2014’te yaşadığı salgına emsal cinste yıkıntılar yaşanmaması için her türlü tedbiri almayı amaçlıyor.
Weah ayrıyeten sıhhat yetkililerine “Gine sonundaki kasaba ve köylerdeki toplulukları derhal harekete geçirmelerini ve ebola’ya karşı tedbirleri artırmalarını” söyledi.
Hürriyet
