İstanbul Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Sefer Şener;
Sayın Cumhurbaşkanı da beyan etti… Bunlar şeffaf bilgiler. Bilgileri şeffaf paylaşıyor. Bu dataların hiçbirisini, hiçbir ülkede göremezsiniz. Tüm bilgileri Merkez Bankası yayınlıyor. Merkez Bankası’nın brüt rezervi 95 milyar doların üzerinde… Bunların 53 milyar doları döviz, 41 milyar doları altın biçiminde. Bu sayı net.
TCMB NEDEN ELİNDE REZERV TUTUYOR?
Tek ana nedeni var. Gerek yurt dışından gelen dertler, gerek yurt içinden düşünceler doğrultusunda müdahale etmek için ve talepleri karşılamak için rezerv tutuyor. Özel şirket borcu varsa piyasadan talep ediyor. Bunu Merkez Bankası elindeki kaynaklarla karşılıyor. Yalnızca geçen yıl 21 milyar dolarlık özel bölümün muhtaçlığı karşılandı. Piyasaya fiili olarak rezerv veriyor. Aldığımız eserler daha fazla sattığımız eserler daha az. Merkez Bankası’nın rezervleri sayesinde ödemeler bilançosunun açığı da karşılanıyor.
Merkez Bankasının kaynakları şeffaf bir biçimde açık. Kanun çerçevesinde ortaya konmuş durumda. Buharlaşması, uçup gitmesi mümkün değil. Bu paralar öteki ülkelerde nasıl kullanılıyorsa TCMB tarafından da o halde kullanıyor. Beşerler dövizi nereden alıp bankalara yatırdı, Merkez Bankası kaynaklarından aldı. Merkez Bankası sizin, benim, şirketlerin talebini karşılıyor.
“PARANIN BUHARLAŞMASI KELAM KONUSU DEĞİL”
Siyasetler eleştirilebilir, siz faizi düşük tuttunuz döviz arttı, müdahalede kullandınız denebilir. Dayanaklar için kullandınız denebilir. Lakin buharlaştı demek çok yanlış bir söz, paranın buharlaşması üzere bir durum kelam konusu değil. Düşük faizi tercih ederseniz ülke iktisadına getirileri farklıdır. Yüksek faizin getirileri farklıdır. Bugüne kadar dünyanın görmediği büyüklükte bir krizden bahsediyoruz.
MERKEZ BANKASI MÜDAHALE ETMESEYDİ DOLAR NE OLURDU?
Merkez Bankası elindeki rezervleri 7,60 TL’den satmış, e hoş yapmış dolar 6,90 TL. Merkez Bankası bu müdahaleleri etmeseydi, döviz 8 değil 9-10 TL’leri görmek mümkün olurdu. Tüm dünyanın kapandığı ekonomik süreçten geçiyoruz. Olağan bir periyottan geçmiyoruz. Harika devirler için Merkez Bankası var. Bu ayrılan rezervler harika durumlara müdahale etmek için kullanılıyor. Dövize dönük siyasetler yerinde siyasetlerdir. Merkez Bankasının müdahalesi olağan beklenecekti.
Müdahale etmeseydi o vakit şöyle denirdi, neden Merkez Bankası müdahale etmiyor. O devir müdahale etmeseydi 9-10 düzeylerindeki doları konuşuyor olurduk. Hangisi ülke menfaatinde sanki…
“TÜRKİYE IMF DEFTERİNİ KAPATTI”
Türkiye IMF defterini 2013’te kapattı. IMF’teki hissesini da arttırdı. Payını hissesini arttırdı. 2013’ten beri gördüğümüz kadarıyla çok net. Türkiye IMF’ten borçlanmanın maliyetini ödedi, ziyanlarını yaşadı. Türkiye IMF defterini kapatmış göründü. Ben açılacağını düşünmüyorum.
Ekonomist Mevlüt Tatlıyer:
Ne yazık ki ben bütün bu tartışmaları ıstırapla karşıladığımı tabir etmek isterim. Bu kadar düzeysiz bir tartışma ortamını bu ülke haketmiyor. Problem şu; Merkez Bankası’nın rezervleri var ve bu rezervleri kullanacak bir halde. Bunlar kullanmak için var. Biz 2020 yılında pandemi yılı içerisindeydik. Türkiye’nin altın ithalatı arttı, turizm gelirleri geriledi, ihracat gelirleri önemli halde geriledi. Tam da bu süreçte rezervlerden para harcamasını bekleriz.
“OLABİLECEK EN DÜZEYSİZ İFADELER”
Merkez Bankası’nın para siyasetini şöyle yanlışsız, bu türlü yanlış yaptı diye eleştirebiliriz. Lakin rezervler üzerinden bunlar buharlaştı, kayboldu üzere tabirler olabilecek en düzeysiz tabirler. Para siyaseti açısından bir iktisatçı olarak söylüyorum. Şunu söyleyebilirsiniz, para siyaseti faiz oranı uzun süreler boyunca düşük düzeydeydi. Biz biliyoruz Ağustos ayında önemli bir döviz krizi yaşadık. Merkez Bankası yanlış yaptı, hakikat yaptı diyebilirsiniz. Tüm detaylarda Merkez Bankası şunu hakikat, bunu yanlış yaptı diyebilirsiniz. Fakat kullanması gereken vakitte Merkez Bankası rezervleri buharlaştı diyemezsiniz.
“KASIMDAN BERİ ÇOK DAHA GÜZEL PERFORMANS SERGİLEDİ”
Çok farklı para siyasetleri uygulayabilirdi. Faizi o kadar düşürmeyip, daha çok arttırırdı. Farklı senaryolar aslında farklı para siyasetleri manasına gelecekti. Döviz gelirlerinin bu kadar düştüğü bir süreçte üst gerçek baskı oluştururdu. Kur yalnızca Türkiye’de yükselmedi. Başka gelişmekte olan ülkelerde de arttı. Kasımdan beri de onlardan çok daha iyi bir performans sergiledi. Siyaset faiz oranı ve rezerv siyaseti… 2 seçenek vardı. Pandemi vaktinde natürel ki rezerv siyasetini uygulamanız gerekir. Merkez Bankasının ne kadar rezerv harcaması gerekiyordu. Bu konuşabilir.
“TÜRKİYE IMF DEFTERİNİ AÇMAMALI”
Türkiye IMF defterini açmamalı. Türkiye bir halde IMF ile borçluluk münasebetine girmeden, kendi kendine yeten bir ülke olmalı. İlerleyen yıllarda inşallah cari fazla vermeye başlayacağız.
Hürriyet
