Bu mutabakat sayesinde, İngiltere’dekine emsal biçimde oturum müsaadesi almaya imkan sağlayan birtakım AB ülkeleri de var. Hatta İspanya, şirket kurmaya gerek olmadan da oturma müsaadesi veriyor. İrlanda’da ise ülkeye Ankara Mutabakatı sayesinde öğrenci olarak giden Türkiye vatandaşlarının personel olarak çalışıp İrlanda vatandaşlığı alması mümkün. Bu ülkelerin sunduğu göç imkanlarını inceledik.
İrlanda
Avrupa Ekonomik Topluluğu’na 1973’te dahil olan İrlanda Cumhuriyeti, topluluğun 1963’te Türkiye ile imzaladığı Ankara Mutabakatı’na da taraf oldu. Muahedenin, taraf ülkelerin karşılıklı göç kurallarını zorlaştırmama taahhüdü sayesinde, o tarihte İrlanda’nın Türkiye vatandaşlarına sağladığı imkanlar günümüze kadar geçerliliğini sürdürdü. Bunlar ortasında en dikkat çekeni, İrlanda’ya öğrenci olarak giden Türklerin çalışma müsaadesi alarak birkaç yıl sonra İrlanda vatandaşı olabilmesi. İrlanda’nın Cork kentinde Joyce & Co. Solicitors türel danışmanlık ofisinin sahibi Eoin Joyce, bunun yolunu şöyle anlatıyor:
“Burada okullara yahut lisan okullarına öğrenci olarak gelen Türklere ‘Stamp 2’ isimli bir vize veriliyor. Bu vizeyle öğrencilerin yarı vakitli, haftada 20 saat çalışmasına imkan sağlanıyor. “12 ay boyunca bu formda çalışan bir öğrenci, tıpkı iş yerinde çalışmaya devam etmek şartıyla ‘Stamp 1’ isimli vizeye başvurabiliyor. ‘Stamp 1’ tam vakitli çalışmaya müsaade veriyor.” Joyce, bu vize tipi değişiminin Ankara Muahedesi sayesinde mümkün olduğunu, AB üyesi olmayan başka ülkelerin vatandaşlarına bu türlü bir imkan sağlanmadığını söylüyor ve ekliyor: “Bu vizenin avantajı, kişinin okulu bitse bile birebir iş yerinde çalışmasına müsaade vermesi. Hatta okulun yarıda bırakılması durumunda da almış oldukları ‘Stamp 1’ vizesi geçerliliğini koruyor.”
Bu vize tipiyle üç yıl boyunca işyeri değiştirmek mümkün değil. Üçüncü yılın sonunda birebir bölümde diğer işlerde, dördüncü yılın sonunda ise tüm kesimlerde çalışmaya müsaade veriliyor. Joyce bu vizeyle İrlanda’da beş yıl çalışan bireylerin İrlanda vatandaşlığına başvurma hakkının bulunduğunu anlatıyor: “Son yıllarda bu biçimde buraya gelen Türkiye vatandaşlarının sayısında artış görsek de Türklerin bu imkanı gereğince bilmediğini düşünüyorum.” Joyce, Brexit’in akabinde hem Türklerin hem de AB vatandaşlarının İrlanda’ya yönelik ilgisinin artacağı görüşünde. Bilhassa Dublin ve Cork üzere kentlerde yüzlerce farklı ülkeden insan yaşadığını ve bu kentlerin çok kültürlü yerlere dönüştüğünü söyleyen Joyce, pek çok ABD şirketinin de Avrupa merkezi olarak İrlanda’yı kullandığını ve bu durumun ülkede farklı lisanlar bilen çalışanlara duyulan gereksinimi artırdığını söylüyor: “Örneğin Cork’ta yalnızca Apple’ın 6 bin çalışanı var. Bu tıp milletlerarası şirketler Türkçe bağlantı kurmayı bilen çalışanlar için sık sık ilana çıkıyor. Bu tip özel yetenekler isteyen işlere verilen ‘Stamp 4’ vizesi ise ‘Stamp 2’ ile 4 yılda kazanılan tam çalışma serbestisini en başından kazanmanızı sağlıyor.” Joyce, Stamp 1 vizesiyle çalışmanın şirkete birkaç bin euroluk maliyet çıkardığını, bu nedenle birtakım şirketlerin bu tıp oturma müsaadesine sahip Türkleri çalıştırmak istemediğini ama bunun sık görülen bir durum olmadığını söylüyor.
Joyce’a nazaran Brexit sonrasında AB içinde resmi lisanı İngilizce olan en büyük ülke olması, İrlanda’nın en büyük avantajlarından biri. İrlanda vatandaşları AB içinde hür dolanımdan faydalanabilmenin yanı sıra İngiltere ile de Ortak Seyahat Alanı (Common Travel Area) içinde bulunuyor. Bu alan, iki ülkenin vatandaşlarına karşılıklı olarak hür oturma ve çalışma müsaadesi tanıyor. İki ülkenin hükümeti de Brexit sonrasında bunun değişmeyeceğine dair açıklamalar yapmıştı.
İspanya
İspanya’da şirket kurarak oturum müsaadesi almak sırf Türkiye vatandaşlarına Ankara Mutabakatı vesilesiyle tanınmış bir hak değil, tüm ülkelerden insanların başvurabileceği bir yol. Bu hususta danışmanlık hizmeti veren Barcelona merkezli BCN Consulting’den Bahadır Özkazanç, bunun için öncelikle bir iş planı hazırlamak gerektiğini anlatıyor: “Türk vatandaşları için iki türlü yol var. Birincisi şahıs şirketi, ikincisi limited yahut anonim şirketi kurmak. “Başvuran kişi iş planında neden İspanya’da olmak istediğini, kimlerle çalışabileceğini, İspanya’da yapmış olduğu görüşmeleri, varsa mutabakatları yazıyor. “Aylık yahut yıllık kesmeyi planladığı fatura ölçüsünü da yazıyor ve bu planı konsolosluğa sunuyor. O evraklar Madrid’e gidiyor, bedellendiriliyor, kabul olursa süreksiz vizeyle İspanya’ya gelmesi sağlanıyor ve sonrasında bir yıllık oturum kartı alıyor.”
Bahadır Özkazanç birinci yılın akabinde iki sefer ikişer yıllık uzatma yapıldığını, beşinci yılın sonunda ise beş yıllık uzatma verildiğini, İspanya’da 10 yılı tamamladıktan sonra da İspanyol vatandaşlığı almanın mümkün olduğunu aktarıyor. Uzatmalarda sorun yaşamamak için vergi borcu olmaması ve şirketin ziyan etmemesi üzere aşikâr koşullara uymak gerektiğini vurguluyor. Özkazanç gerekli sermaye konusunda ise şunları söylüyor: “Burada gerekli sermaye limited şirketleri için 3 bin 6 eurodur. Lakin Türkiye’den gelecek bir kişi için en az önerilen sayı 10 bin eurodur. “Şahıs şirketinde biraz daha fazla olması gerekiyor zira onun içine burada kiralayacağı dairenin kirasını da eklemek gerekiyor. En az 12-13 bin euro tavsiye ediliyor.
“Miktarı ne kadar yüksek olursa müracaatta o kadar avantajlı oluyor”
Bahadır Özkazanç, bu müsaadeyle İspanya’ya giden şahısların birinci yılını tamamladıktan sonra diğer bir şirkette çalışma hakkının da olduğunu, bunun için müracaat yapabileceklerini lakin bu şirketin kendi şirketiyle bağlantılı bir dalda olması gerektiğini aktarıyor. 13 yıldır İspanya’da yaşayan Özkazanç, bugüne kadar 15 şahsa şahıs şirketi 17 şahsa de limited şirketi kurduklarını; üç yıldır müracaatlarda artış yaşandığını; en çok dokuma, turizm ve ithalat/ihracat bölümünde müracaatlar yapıldığını söylüyor. Şirket kuran şahısların aylık en az 1500 euroluk fatura kesmesinin beklendiğini belirtiyor. Özkazanç şirket kurmadan da İspanya’ya taşınmanın mümkün olduğunu söylüyor: “İspanya’da bir yıllık oturum müsaadesi veren No Lucrativa isimli bir vize tipi var. Bu vize çeşidinde yalnızca oturum müsaadeniz oluyor lakin çalışma müsaadeniz olmuyor.
“İlk yılı tamamladıktan sonra iki yıllık yeni bir vize başvurusu yapıyorsunuz ve o vizeyi aldıktan sonra çalışma müsaadeniz oluyor. İster bir şirkette çalışabilir, ister kendi şirketinizi kurabilirsiniz. “Bunun için kendi hesabınızda en az 30 bin euro paranızın bulunması gerekiyor. Bir yıllık da kira mukaveleniz olması gerekiyor. Birkaç evrak daha topladıktan sonra bu vizeye başvurabiliyorsunuz.” Özkazanç bunun şirket kurarak taşınmaya nazaran avantajlarını ve dezavantajlarını şöyle anlatıyor: “Bazı beşerler çabucak şirket kurmaktansa evvel ülkeyi tanımak, izlenim edinmek istiyor. Kimileri bir yılını buna ayırdıktan sonra ikinci yılında bir işyerinde çalışıyor yahut iş kuruyor. İspanya’ya dair bilgisi olmayan beşerler için çabucak şirket kurmak sakıncalı olabiliyor, o açıdan avantajlı.
“Bazı aileler çocuklarının eğitimi için buraya geliyor, onlar bu vizeyi tercih edebiliyor. Yahut Türkiye’de online olarak iş yapıp sistemli geliri olan beşerler o geliri göstererek buraya taşınabiliyor. Tıpkı işi online olarak İspanya’dan yapmaya devam ediyor.” Bugüne kadar 50’den fazla No Lucrativa evrakı hazırladıklarını ve bunların bir birçoklarında birden fazla aile üyesi için müracaat yaptıklarını söyleyen Özkazanç, şirket kurma vizesi yahut No Lucrativa başvurusu için İspanyolca bilme kaidesinin aranmadığını ekliyor.
Hollanda
Ankara Muahedesi’ni 1963’te imzalayan altı Avrupa Ekonomik Topluluğu üyesinden biri olan Hollanda, şirket kurmak isteyen Türk vatandaşlarına belirli kaidelerde oturum müsaadesi sağlıyor. Hollanda’dan Avukat Nazmi Türkkol, “Devlet kurduğunuz şirketin ekonomik bir katkıda bulunması gerek diyor. Ancak bundan tam olarak neyin kastedildiği net değil” diyor. Bir restoran açma teklifinin, gerek görülmemesi durumunda reddedilebildiğini belirten Türkkol, iş planında ne kadar yatırım yapılacağı ve kaç kişinin çalıştırılacağı üzere mevzuların da tesirli olduğunu söylüyor.
Türkkol “Gelmek isteyenlere bir fizibilite araştırması yaptırmalarını tavsiye ediyoruz. Böylelikle ‘Hollanda iktisadında şu alanda boşluk var, bu alanda az iş yapılıyor’ diyebilme imkanı doğacaktır” diyor ve ekliyor: “Tabii devlet ‘Sizin buraya gelmenize neden gerek var? Şirketini kur, Türkiye’den yönet’ de diyebiliyor. O yüzden orada bulunmanızın işe tesirini gösterebilmeniz lazım. Sizin yalnızca bir yönetici olarak değil, işin anahtarının sizde olduğunu ispatlamanız gerekiyor. Kişinin de bir kabiliyeti olması gerekiyor.” Türkiye’deki ekonomik ve politik gelişmelerin tesiriyle son yıllarda bu tıp müracaatlarda artış gördüklerini söyleyen Türkkol, en çok müracaat yapılan kesimler ortasında inşaat, tamircilik, depolarda özel kimyasallarla yapılan temizlikçilik üzere uzmanlık isteyen alanlar yer aldığını anlatıyor.
Bu formda Hollanda’ya gidenler beş yıl sonra vatandaşlık alma imkanına kavuşuyor. Türkkol’un bu yola çıkmak isteyenlere tavsiyeleri ise şöyle: “İlk tavsiyem pazar araştırması yaptırmaları. Çalışmak istedikleri bölüm ne durumda ona bakıp fizibilite çalışması yapmaları. “Maalesef bizim Türkler ekseriyetle bir turist vizesi alıp geliyorlar, buradaki Türklerle görüştükten sonra ‘Tamam biz şirketi kuruyoruz’ diyorlar araştırma yapmadan. Çoklukla sıkıntılar o yüzden çıkıyor.”
Slovakya
2004 yılında Avrupa Birliği’ne üye olan Slovakya’da da şirket kurarak oturum müsaadesi almak mümkün. Daha evvel bu türlü bir müracaata aracılık yapmış Avukat Ece Pancar, bu ülkenin Hollanda’ya kıyasla çok avantajlı olmadığını söylüyor:
“Beş sene sonra süresiz oturum, sekiz sene sonra vatandaşlık alınabiliyor.” Pancar bu tıp müracaatlarda kelam konusu ülkenin taban fiyatını temel alarak bir yıl boyunca en az minimum fiyat oranında gelir sağlayabilecek bir iş modeli sunmanın değerli olduğunu aktarıyor. Avukat Pancar bu yıldan itibaren İngiltere dışındaki ülkelere oturum müsaadesi müracaatlarında artış bekliyor: “Sürekli müvekkillerim arayıp ‘Nereye gideceğiz, Ankara Mutabakatı bitti ne olacak?’ diye soruyor. herkes ikinci bir yer arayışında. “Avukatlar için de geçerli bu. Bugüne kadar İngiltere’ye göç konusunda çalışan avukatlar da müvekkilleri için yeni ülkeler bulmak istiyor. “Bundan sonra öteki ülkelerde bunu işletmek için açılan davaların sayısının da arttığını göreceğiz.”
Litvanya
Şirket kurarak oturum müsaadesi almanın mümkün olduğu bir başka AB üyesi de Litvanya. Göçmenlik hukuku ve danışmanlık kümesi Hardal Küresel’in kurucusu Avukat Şekip Hardal, Baltık ülkesi Litvanya’da bu cins müracaatçılara aracılık ediyor. Ekseriyetle bilişimle ilgili şirketlerin tercih edildiğini ve Litvanya’nın Silikon Vadisi olma maksadının bulunduğunu söyleyen Hardal, bir şirket üzerinden üçü ortak, biri yönetici dört bireye kadar oturum müsaadesi alınabildiğini belirtiyor. Bu vize çeşidine Ankara Muahedesi’nden bağımsız olarak tüm dünyadan beşerler başvurabiliyor. Hardal müracaatlarda bir yahut iki ortak olması durumunda 28 bin, üç ortak olması durumunda 42 bin euro taban sermaye kuralı olduğunu anlatıyor: “Hemen çabucak her şirketimizde dört şahsa müracaat yaptık. Evvel bir yıllık oturum müsaadesi alınıyor, sonra iki sefer ikişer yıllığına uzatılıyor. Beşinci yılın sonunda süresiz oturum müsaadesi, 10. yılın sonunda ise vatandaşlık alınabiliyor.”
Şekip Hardal birinci müracaat yahut süresiz oturum müsaadesi müracaatında Litvanca bilme kuralının aranmadığını da ekliyor. Hardal, yurt dışında şirket kurarak yaşamayı düşünen Türklere şu tavsiyeleri veriyor:
“Öncelikle İngilizce konuşulan ülkeleri tercih edebilirler. Gerçek bir iş planları varsa hangi ülkede daha başarılı olacaklarını araştırmalarını tavsiye ediyorum. Aileler için ekseriyetle ırkçılığın olmadığı kent ve ülkeleri tercih etmelerini öneririm. Müracaatlarda paralarının kaynağını gösterebilmek kıymetli, buna dikkat etmeleri gerekir.”
Belçika ve Malta
Türk vatandaşlarının Belçika ve Malta’da da şirket kurarak oturum müsaadesi almaları mümkün. Malta’nın öbür ülkelere kıyasla avantajı AB içinde, İrlanda’nın dışında İngilizce’nin resmi olduğu tek ülke olması. Orta Akdeniz’deki küçük ada ülkesinin bir öteki avantajı da iklimi. Belçika ise Batı Avrupa’nın merkezinde, pek çok ülkeye kolay ulaşım imkanı ve halihazırda ülkede yaşayan çok sayıda Türkiye vatandaşının olmasıyla öne çıkıyor.
Hürriyet
