Koronavirüs salgını tükenmişlik sendromunu da arttırdı. Bir yandan işsizlik endişesinin yarattığı gerilim, öbür yandan konutta mesai saatlerinin uzaması ve özel hayattan çalması, çocukların ve meskenin bakımı derken pek çok çalışan kendini tükenmiş hissediyor.
İş ve meslek sitesi Monster’ın ABD’de yaptığı bir araştırmaya nazaran konuttan çalışanların yüzde 69’u tükenmişlik sendromu septomları taşıyor.
Geçen yıl Dünya Sıhhat Örgütü tarafından resmen mesleksel deformasyon olarak tanımlanan ‘tükenmişlik sendromu’ çok uzun periyodik ağır ve gerilimli çalışma sonucunda kişinin fizikî, duygusal ve davranışsal olarak tükenmesi, duyarsızlaşması, hiç bir şey yapmak istememesi olarak açıklanıyor.
İş yoğunluğu, maksat baskısı, işini kaybetme korkusu, empati mahrumu yöneticiler tükenmişlik sendromunu körüklüyor.
Geçen yıl Gallup tarafından yapılan bir araştırma, her dört çalışandan birinin ‘her vakit ya da sık sık’ tükenmiş hissettiğini ortaya koymuştu. Yüzde 44 ise ‘bazen’ tükenmiş hissettiğini söylemişti.
BELİRTİLERİ NELER?
Tükenmişlik sendromunun belirtileri şöyle sıralanıyor:
– Kendini iş arkadaşlarından ya da toplumsal etrafından izole etmek,
– Motivasyon kaybı, yapılacak işler için kendinde güç hissetmemek,
– Somatik ya da bedensel olan karın, baş, mide, iskelet sistemi ağrısı üzere semptomların eşlik etmesi,
– Kişinin özel omurundaki aktivitelere ayıracak gücünün olmaması.
Pandemi ile birlikte tükenmişlik hissi yaşayanların sayısının daha da arttığı düşünülüyor. Konuttan çalışma, çocukların eğitimi, konut işi derken pandemi sürecinde başta bayanlar olmak üzere pek çok çalışanın üzerine çok fazla yük bindi.
İstanbul Bilgi Üniversitesi, Örgütsel Psikoloji Yüksek Lisans Programı olarak TÜBİTAK tarafından da fonlanan projelerinde ‘esnek çalışma’ uygulamalarının ruhsal sıhhatimize ve iyi oluşumuza tesirlerini araştırdıklarını söyleyen İstanbul Bilgi Üniversitesi Örgütsel Psikoloji Yüksek Lisans Program Yöneticisi Doç. Dr. İdil Işık, “Ev işi ve çocukların eğitimi üzere rollerin öncelikle bayandan beklenmesi özel hayat içerisinde sıklıkla karşılaştığımız bir sorun. Adil dağılmayan toplumsal cinsiyet rollerinin iş hayatı üzerinde yıkıcı tesirleri olması çok olağan. Bir de pandemi periyodunda konuttan çalışarak iş ve özel hayatın iç içe geçtiği, istikrarın altüst olduğu bir şart oluşunca tükenmişliğin eşiğine gelmek de epeyce doğal” diyor.
NORMALLEŞMEDE SENDROM ARTACAK
Doç. Dr. İdil Işık, “Yapmanız, tamamlamanız ve ‘iyi’ performans göstermeniz gereken bir iş ve tıpkı mühlet içerisinde çocuğun eğitiminden sorumlu ‘öğretmen’ rolünüz ile mesken işlerinden sorumlu ‘bakım veren’ rolünüz bulunuyor. Bir de üstüne pandeminin getirmiş olduğu belirsizlik ve tasayı da ekleyince işler daha da zorlaşıyor. Bence bu devirde tükenmişlik sendromu yaşayan bireylerin sayısının periyot içerisinde değil de devir bitmeye yakın yani olağanlaşma dediğimiz devirlerde ortaya çıkması çok daha muhtemel zira tükenmişlik birikerek ilerler. Yani tek bir hadiseye bağlı değil, bir vakalar silsilesinin tesiriyle oluşuyor. Monoton ve uzun saatler boyunca çalışması, bu esnada iş ortamındaki yıpratıcı alakalar, belirsizlikler, destekleyici olmaktan uzak idare yaklaşımı, kişinin dinlenmek için, iş dışı yapacağı aktiviteler için kendine vakit ayıramaması tükenmişliğin tetikleyicileri ortasında. Bilhassa kişinin daima konutta olması, ofislerin getirdiği toplumsal ortamdan yoksun kalmak, mesken içi rollerinin iş sorumluluklarını dilediğince yerine getirmek açısından bariyer oluşturması, iş-özel ömür istikrarı ortasındaki bozulmalar ile mesai kavramının unutularak 24 saatin çalışılacak vakit dilimi olarak algılanması pandemide tükenmişlik sendromunun tetikleyicileri” diyor.
‘ŞİMDİ VE BURADA’ BAKIŞ AÇISI EDİNİN
Tükenmişlik hissinden kurtulmak için yapılabileceklerin bireyden bireye değiştiğini ve kişinin kendisine en uygun tavsiyeyi seçmesi gerektiğini vurgulayan Doç. Dr. İdil Işık, şu tavsiyelerde bulundu:
– Kendi kendine bakım dediğimiz şeyin ne kadar farkındayız? Tertipli bir uyku tertibim var mı? Gereğince iyi besleniyor, su içiyor muyum? Sistemli olarak antrenman yapıyor muyum? Bu sorular epey kritik ve hayatımızı düzenleyici fonksiyonlara sahip.
Yeni bir güne uyandığınızda, şahsî bakım, kahvaltı ve bir evvelki günden farklı ve pak bir kıyafet giyerek tazelenmek kaide.
– Yazışarak dahi olsa birileriyle toplumsallaşıyor muyum? Bağlantı halinde kalmak var oluşumuzun en büyük göstergelerinden, bu sebeple yakın arkadaşlarımızla, iş arkadaşlarımızla ya da bize iyi gelen kim varsa onlarla bağlantısı koparmamalıyız.
– Şayet günlük çalışma saatimiz bittiyse ve hala daha işle ilgili bir şeyler yapayım diye düşünüyorsak bunun iş-özel ömür istikrarı ve ruhsal sıhhatimiz üzerinde yıkıcı tesirleri olduğunu hatırlamalıyız. Bu sebeple iş saatlerimizi bir tertibe oturtmalı ve buna sadık kalmalıyız. Öteki faaliyetlere yöneldiğimizde de ‘şimdi ve burada’ bakışı ile büsbütün içine girdiğimiz ortam ya da faaliyetin tadını çıkartmalıyız.
– Konuttan de çalışsak, kurumdan da çalışsak orta vermemiz gereken saatlerde iş yapmamalıyız.
– Her günü küçük değişikliklerle bir evvelki günden farklı tutmak da değerli. Örnek vermek gerekirse; merak ettiğiniz bir sineması o gün yapılacaklar ortasına ekleyebiliriz.
– Toplumsal medyada kimi beşerler kendi ömürleriyle ilgili birçok şey paylaşabiliyorlar. Örneğin; bir güne birçok şey sığdırdığını anlatan şahısların öykülerini dinleyebiliyoruz. Bu noktada kendinizi kimseyle kıyaslamayın. Herkesin yolu gidişi, kıssası, serüveni kendine has.
– Sizin gücünüzü düşüren, potansiyelinizi baltalayan şahıslarla ortanıza hudut koymak da epey önemli.
– Çalışanlar bu periyotta yöneticilerinden ya da iş arkadaşlarından yardım istemek konusunda çekinebiliyorlar. Çalışma saatleri içerisinde onları aramanın rahatsız etmek manasına gelmediğini bilmek değerli.
– Gelişiminiz için online gerçekleşen kurslara, seminerlere katılabilirsiniz. Bu tahminen ilgi duyduğunuz bir lisan öğrenmek olabilir, ferdî gelişiminiz için bir program olabilir…
– Tükenmişlik sendromunun belirtilerini taşıyorsanız yardım istemekten mutlaka çekinmeyin.
Hürriyet
