Bir kılıç darbesiyle fışkıran şifalı su
Karahisar Kalesi / Afyonkarahisar
Tüm heybetiyle yıllardır ayakta duran Afyonkarahisar Kalesi ya da öbür ismiyle Karahisar Kalesi, tarih boyunca o denli çok el değiştirmiş ki ismine yazılan müzikler, şiirler, maniler kitapları doldurur. Kale, günümüzden 3 bin 340 yıl evvel, Arzava’ya sefer düzenleyen Hitit Hükümdarı 2. Murşil tarafından, askerlerinin kışı geçirmelerini sağlamak maksadıyla yapılmış. Lidyalılar, Persler, Helenler, Bergama Krallığı, Pontus Krallığı, Romalılar ve Bizanslıların egemenliğine geçmiş tarih boyunca. Sonra da Alparslan’ın oğlu Melikşah vaktinde Selçuklu topraklarına katılmış.
Tekraren el değiştiren Karahisar Kale’si, daima yeni bir efsane, yeni bir destana mesken sahipliği yapmış. Bunlardan birine husus olan yer Afyonkarahisar’ın merkezindeki Çavuşbaşı Olucak Mahallesi’nin ünlü Olucak Çeşmesi. Çeşmenin karşısında da Çavuş Dede Türbesi var. Çok evvelden Afyonkarahisar sancağı Türk egemenliğine girmemişken devrin Türk hükümdarı kalenin valisine haber salmış: “Kaleyi kansız bize teslim!” Her keresinde ret karşılığı almış. Sonunda en güçlü çavuşbaşını Karahisar Kalesi’ni alması için görevlendirmiş. Kale kumandanı haberi alır almaz hazırlıklara başlamış. Kalenin dışındaki Karakuyu’nun suyunu bile zehirlemiş. Karakuyu’ya kadar ulaşan Türk askerleri kuyu suyundan içip kamp kurmuşlar lakin birinci içen asker yere düşüp ölünce anlamışlar ki zehirli. Etrafta su aramaya dağılmış pek çok asker. Ama damla su yok! Çavuşbaşı yanına beş-on asker alıp ‘Yağdan’ denilen kayalıklara gerçek gitmiş. Çok yüksek bir kayanın önünde durmuş ve dualar okumaya başlamış. Duaların sonunda “Burada bir su olacak” diye bağırıp kılıcını kayaya olanca gücüyle vurmuş. Yarılan kayadan buz üzere sular fışkırmaya başlamış. Şifalı bir suymuş Çavuşbaşı’nın bulduğu. Oluk oluk akan suyu içen tüm ordu yenilenmiş, kaleye saldırmış ve kolaylıkla zapt etmişler. Şayet Afyon’a giderseniz Olucak Suyu isteyin, o suyun kaynağındaki Olucak Çeşmesi ile çeşmenin karşısındaki Çavuş Dede mezarını da ziyaret edebilirsiniz.
Üç mezarın sırrı
Şeytan Kalesi / Ardahan
Şeytan Kalesi bir tane değil. Mimarisi Şeytan Kalesi’ne benzeyen iki kale daha var Gürcistan hudutları içinde. Ve efsane bu üç kaleyi de kapsıyor. Bu sefer rivayet hükümdarın kızının hasta olmasıyla başlıyor. Birçok şifacılar, kaç tabipler uğraşıyor lakin kız babasının gözü önünde günden güne eriyip gidiyor. Ve hayata veda ediyor. Kral, çok sevdiği kızını tüm pahalı eşyasıyla bu üç kaleden birine gömmek istiyor. Lakin mezar hırsızları var… Kral kızının huzur içinde uyuması için en sadık askerlerini her üç kaleye de gönderiyor. Gece yola çıkıp üç kalede de mezarlar kazıyor ve bunlardan birine hükümdarın kızını ve altınlarını gömüyorlar. Sabah hükümdarın huzuruna vardıklarında “Sizden oburu kızımın nereye gömüldüğünü biliyor mu?” diye soruyor kral. “Hayır” diyor askerler. Kral misyon verdiği tüm askerleri de öldürtüyor. Bu efsaneyi defineciler de biliyor ve maalesef hükümdarın kızının mezarı üç kaleden birinde diye kazıp üçüne de hasar veriyorlar.
Dünya hoşu savaşçı prenses
Eğil Kalesi / Diyarbakır
Asur’dan Roma’ya kadar, Roma’nın bölünmesinden ortaya çıkan Bizans’tan Selçuklu ve Osmanlı’ya kadar mesken sahipliği yapmadığı uygarlık kalmamış Diyarbakır’ın Eğil ilçesinin. Bu yüzden peygamberler, evliyalar, hükümdarlar gömülmüş Diyarbakır’ın bu diyarına… Evliya, kral, hele bir de Dicle Baraj Gölü’nün üstündeki üç zımnî geçitle çıkılan Eğil Kalesi olursa hoş de bir efsanesi olur… Vaktin birinde bu kentte karar süren bir kral ve bu hükümdarın hoşluğu lisanlara destan bir kızı yaşarmış. Barbar bir kumandan da toplamış ordusunu çıkmış yola, ‘En hoş benim olmalı’ diye. Eğil Kalesi’ni kuşatmış; yalnızca kral ve kızı değil, tüm kale halkı eziyet görmüş. Yufka yürekli kral, halkının daha fazla ziyan görmesini istemediği için yenilgiyi kabul etmiş. Lakin hükümdarın hoş kızı bir plan yapmış. En gösterişli, en baş döndürücü kıyafetleriyle kumandanla görüşmeye gitmiş. Sohbet, kumandan ve kızın evliliğine gelince prenses “Yalnız küçük bir koşulum var” demiş. Lakin karşılıklı bir karşılaşmada kendisini yenebilen biriyle evleneceğine dair yemini olduğunu söylemiş. Kumandan kahkahalarla gülmüş, teklifi kabul etmiş. Hoş prenses bir anda korkutucu bir savaşçıya dönüşmüş ve kumandanı yere sermiş. Askerler de diz çöküp egemenliğini kabul etmişler hükümdarın kızının. Kız, dönmüş kaleye, vermiş muştuyu babasına ve tebaasına. Günler süren kutlamalar yapılmış. İşte tüm bu yaşananların olduğu kale, Eğil Kalesi’ymiş.
Yaşlı bayanın şaha karşı zaferi
Van Kalesi / Van
Doğu Anadolu’nun MÖ 7000’li yıllardan beri yerleşim olan hoş kenti Van’ın kalesi birçok kere kuşatılmış. 17. yüzyılda da İran Şahı Abbas dayanmış surlara. Güçlü kale duvarlarını geçemeyince kuşatmış kenti, kalenin karşısındaki Köprü Dağları’na da otağını kurmuş. Lakin bir türlü teslim olmamış kale. O kadar uzun sürmüş ki kuşatma, otağını kurduğu yerlerde askerleri bağlar kurmuş, üzümler yetiştirmiş. Bu nedenle hâlâ ‘Şahbağı’ o bölgenin ismi. Kale beyefendisi de kalesini sonuna dek savunmak niyetindeymiş lakin erzak depoları boşalmaya başlamış. Sabırlar da tükenmekteyken bir yaşlı bayan çıkmış beyin huzuruna. Gayesi kaleden çıkıp Şah Abbas’la birkaç çift laf etmekmiş. Bayan, kendisi kaleden ayrıldıktan sonra askerlerin kale duvarlarından çokça kireç tozu dökmelerini istemiş.
Yaşlı bayan keçisiyle bir bakraç yoğurt alıp gitmiş, çıkmış huzura… Keçisini ve yoğurdunu sunup “Şahım, bizde konuğa armağan götürmek âdettir” demiş. Tam da o sırada kale duvarlarından dökülen beyaz tozları fark etmiş Şah. Şaşırmış, sormuş bayana “Ne döküyorlar?” diye. Bayan da “Onlar undur Şahım” demiş: “Kalede çok fazla olduğu için hepsini yiyemiyorlar, bozulan unları döküyorlar.” Şahı almış bir fikir… Şayet kalede bu kadar erzak varsa kuşatmayı sürdürmek niçin? Toplamış otağını, dönmüş İran’a. Kale halkı bayram etmiş, bizim yaşlı bilge bayan da kraliçeler üzere yaşatılmış.
Hürriyet
