Arnavutluk’un tarihi ve kültürel mirasına ilişkin birçok yapıta mesken sahipliği yapan Tiran Kalesi başşehrin turistik cazibe merkezleri ortasında yer alıyor. Başşehrin merkezine yakın bir yerde bulunan Tiran Kalesi, yerli ve yabancı ziyaretçiler için beğenilen turistik noktalardan biri olmasının yanı sıra Arnavutluk’ta kültür, tarih, mutfak, sanat, iş hanı, cümbüş ve tanıtım merkezi fonksiyonu görüyor. Mülkiyeti ülkenin en büyük ailelerinden olan Toptani ailesinde bulunan Tiran Kalesi, içindeki çarşısıyla da tarih ile çağdaşlığın kesiştiği yer olarak göze çarpıyor.
Tiran Kalesi’nin tarihi ve dönüşümü
Tiran Belediyesinin 2001 ve 2008 yıllarında gerçekleştirdiği kazılardan elde ettiği datalara nazaran, kalenin milattan sonra 4-6. yüzyılları ortasında İmparator Justinian tarafından yaptırılan yahut tekrar inşa edilen surlardan birine ilişkin olduğu düşünülüyor. Öte yandan, kurumların ve Toptani ailesinin datalarına nazaran kalenin son hali eski kalenin kalıntıları üzerine 18. yüzyılın ikinci yarısında Ahmet Paşa Bargjini tarafından yaptırıldı. Kale, 1798 yılında Osmanlı Devleti ile güçlü bağları olan Akçahisarlı (Kruja) Toptani ailesinin eline geçmiş ve mülkiyeti günümüze kadar korundu.
Toptani ailesi ve Tiran Belediyesinin gerçekleştirdiği bir projeyle kale 2018 yılında turizm destinasyonuna dönüştürüldü. Kalede ikramlık eşya dükkanları, fuar ve stant alanları, bar ve restoranlar, karakteristik Arnavut el sanatları eserlerinin bulunduğu dükkanlar ve farklı sanatkarların yapıtlarının bulunduğu alanlar ilgi çekiyor. Tiran Kalesi, farklı tatları deneyimlemek, kalenin ve bölgenin tarihiyle tanışmak, arşiv dokümanları ve farklı tarihi devirlere ilişkin fotoğrafların yer aldığı stantlara katılmak isteyen gençlerin de uğrak yeri pozisyonunda. Kale içindeki onlarca dükkan ortasında “Oda” olarak isimlendirilen ve sanat yapıtları, ahşap sanatları, Arnavut el sanatları üzere çalışmalara yer verilen “mini müzeler” mevcut. Bir öteki ilgi toplayan alan ise küçük sanat galerisine çevrilen ve farklı sanatkarların fotoğraflarının, el işlerinin ve başka sanat yapıtlarının toplandığı “Sanat Evi”.
“Geleneği müdafaaya çalışıyoruz”
Kalenin tanıtımı ve turistik cazibe merkezine dönüştürülmesi projesini lokal ve merkezi kurumlarla iş birliği içinde tasarlayan ve gerçekleştiren Tiran Kalesi idaresinden sorumlu Klodiana Toptani, kalede geleneği koruyarak çağdaş periyoda uyarladıklarını söyledi. Turistlerin bilhassa klâsik yemekler ve tarihi kısımla ilgilendiğini belirten Toptani, kalenin ferdî ve kümeler halinde çok sayıda ziyaretçi ağırladığını tabir etti. Kalenin sanatsal tarafına ait Toptani, “(Kalenin içinde) Her şey kendi çeşidinde eşsizdir lakin yenilik katmaya da çalıştık.” dedi. Turistlerin sayısında yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgını nedeniyle son devirde azalma gözlense de Tiran’ın turistik destinasyonlarının başında gelen kaleyi Kosova, Kuzey Makedonya, Türkiye, Avrupa ülkeleri ve ABD’den de turistler ziyaret ediyor.
Hürriyet
