Kuveyt Dışişleri Bakanı Ahmed Nasır Muhammed es-Sabah’ın, Suudi Arabistan ile Katar ortasındaki kara, deniz ve hava hudutlarının açılması için muahedeye varıldığını söylemesi, Körfez’de yıllardır devam eden düğümün çözüldüğüne ait birinci işareti temsil etti.
Akabinde, Katar Buyruğu Pir Temim bin Hamed Al Sani’nin bugün Suudi Arabistan’ın konut sahipliğinde gerçekleştirilecek 41. Körfez İşbirliği Kurulu (KİK) Tepesi’ne şahsen katılacağı bildirildi.
KRİZİN TARAFI BAE’DEN OLUMLU İLETİ
Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) Dışişlerinden Sorumlu Devlet Bakanı Enver Gargaş, Suudi Arabistan ve Katar ortasındaki mutabakata ait Twitter üzerinden yaptığı paylaşımında, “Körfez birliğini tekrar sağlayacağımız tarihi bir tepenin arifesindeyiz. Önceliğimiz, halkımız ile devletimizin güvenliği, istikrarı ve kalkınmasıdır.” sözlerini kullandı.
Gargaş, hakikat yolda olduklarını fakat daha çok çalışmaları gerektiğini kaydetti.
Suudi Arabistan’ın Al Ula kentinde düzenlenecek toplantıya BAE de üst seviye bir isimle iştirak gösterecek. BAE medyasına nazaran Devlet Lideri Yardımcısı, Başbakan ve Dubai Buyruğu Pir Muhammed bin Raşid Al Maktum’un toplantıda yer alacağı aktarıldı.
MUTABAKAT BUGÜN KİK TEPESİNDE İMZALANIYOR
Haber sitesi Axios’un ABD’li kaynaklara dayandırdığı haberine nazaran, Katar ve Suudi Arabistan ortasında 3,5 yıldır süren krizin akabinde varılan muahede için imzalar bugün atılacak.
Birtakım Körfez ülkeleri ile Katar ortasında süren krizin çözülmesi için “büyük bir adım” olarak nitelendirilen muahedeye ABD’nin orta buluculuk ettiği belirtiliyor.
Axios’a konuşan kaynaklar, hem Katar hem Suudi Arabistan’ın bu muahedeyi Donald Trump idaresine yönelik bir “jest” olarak gördüğünü ve bu ülkelerin yeni ABD Lideri Joe Biden idaresi için pak bir sayfa açmaya hazırlandığını belirtti.
Mutabakatta, Suudi Arabistan, BAE ve Bahreyn’in Katar’a 2017’den bu yana uyguladığı hava, kara ve deniz ambargosunu kaldırması bekleniyor.
Buna karşılık ise Katar, 3 Körfez komşusuna açtığı davaları geri çekecek ve taraflar birbirine yönelik medyada yürüttükleri karalama kampanyalarına son verecek.
Katar ve Suudi Arabistan ortasında varılan bu mutabakatta Trump’ın Başdanışmanı ve damadı Jared Kushner’in hissesinin büyük olduğu tabir ediliyor.
KÖRFEZ KRİZİ NASIL BAŞLADI?
Körfez ülkeleri ortasında gibisi görülmemiş krize yol açan gelişmeler, 23 Mayıs 2017 gecesi geç saatlerde Katar resmi ajansı QNA’da Katar Buyruğu Pir Temim Al Sani’ye atfen ABD tersi ve İran’a takviye açıklamalarının yayınlanmasının akabinde başladı.
Doha, bunun siber hücum sonucu ajansın sistemine sızan bilgisayar korsanlarının işi olduğunu ve Buyruk Pir Temim’in bu türlü bir açıklama yapmadığını duyurdu. Fakat BAE, Suudi Arabistan ve Mısır medyası mevzuyla ilgili Katar’ı eleştiren çizgide yayınlarını ağırlaştırarak devam ettirdi.
Takvimler 5 Haziran’ı gösterdiğinde Suudi Arabistan, BAE, Mısır, Bahreyn, sabah saatlerinde Doha ile diplomatik bağlantılarını sonlandırdığını, hava alanlarını Katar’a kapattıklarını açıkladı. Katar’ın dış dünyaya açılan tek kara kapısının da Riyad tarafından kapatılmasıyla Körfez’in tarihteki en büyük diplomatik krizi başladı.
Katar’ı “terör kümelerini desteklediği” suçlamasıyla diplomatik ablukaya alan Suudi Arabistan, Bahreyn ve BAE, 14 gün içinde vatandaşlarının Katar’ı terk etmelerini, Katarlıların da birebir biçimde ülkelerinden ayrılmalarını talep etti.
Katar’ın Arap Baharı sonrasında elde ettiği yumuşak güçten rahatsız olan ya da abluka uygulayan ülkelerin “çek defteri diplomasisi”nden faydalanan kimi ülkeler de tıpkı halde Katar’a yönelik abluka kararına takviye verip diplomatik bağlantılarını kestiler.
TRUMP’TAN ABLUKAYA TAKVİYE
Bu ortada periyodun ABD Lideri Donald Trump da abluka uygulayan ülkelerin kelam konusu teşebbüsünden haberdar olduğunu ve abluka kararını desteklediğini, adeti olduğu üzere toplumsal medya paylaşımlarıyla dünyaya duyurdu.
ABD Savunma Bakanlığı (Pentagon) ise ABD ordusunun Katar’ın konut sahipliğindeki Orta Doğu’daki en büyük merkez komutanlığı El-Udeyd Hava Üssü’nden yürüttüğü Afganistan, Irak ve Suriye’deki operasyonlarında rastgele bir değişikliğin kelam konusu olmadığını açıkladı. Periyodun ABD Dışişleri Bakanı Rex Tillerson da abluka uygulayan ülkelere, itidal ve Katar ile uzlaşma daveti yaptı.
ANKARA’NIN KRİZE YÖNELİK TAVRI
Katar’a uygulanan ambargo Doha’yı “stratejik ortak” kabul eden Ankara’yı da harekete geçirdi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, ramazan ayında kardeş Müslüman bir ülkeye abluka kararını “doğru bulmadıklarını” söz ederken, birçok önderle telefon diplomasisi yürüttü.
Öte yandan, günlük besin tüketiminin yüzde 75’inden fazlasını kara yolu ile Suudi Arabistan’dan temin eden Katar’ın yardımına Türkiye ve İran’dan kalkan kargo uçakları yetişti. Krizin başlaması ile marketlere akın eden Katarlılar, raflarda Türk eserlerini buldu.
Lojistik dayanağın yanı sıra Katar’da bulunan askeri üsteki varlığını artırma kararını hızlandıran Türkiye, ambargodan birkaç gün sonra Katar’daki asker sayısını 600’e kadar çıkaran kararı Mecliste kabul etti.
ABLUKA UYGULAYAN ÜLKELERİN TALEPLERİ
Körfez krizine taraf dört ülkenin Doha’ya ilettiği 13 unsurluk talep listesi ortasında, “Katar merkezli Al Jazeera kanalının kapatılması, Katar’ın abluka uygulayan ülkelere tazminat ödemesi, Doha’nın Türk askeri üssünü kapatması” üzere unsurlar yer aldı.
Doha, abluka uygulayan ülkelerin taleplerini reddettiklerini açıklayarak, kelam konusu taleplerin egemenliklerini ihlal manasına geldiğini savundu.
Abluka ile haksızlığa uğradıklarını düşünen Katarlılar ortasında da Buyruk Pir Temim bin Hamed Al Sani’ye dayanak görünür biçimde arttı.
KUVEYT ORTA BULUCULUK GAYRETLERİNİ SÜRDÜRDÜ
Kuveyt gerek hayatını kaybeden eski Kuveyt Buyruğu Sabah el-Ahmed el-Cabir es-Sabah gerekse eylül ayında tahta çıkan Buyruk Pir Nevvaf el-Ahmed el-Cabir es-Sabah idaresi müddetince orta buluculuk gayretlerini kesmedi.
Tıpkı formda, ABD Lideri Donald Trump’ın damadı Jared Kushner’ın da son periyotta bölgeye gerçekleştirdiği ziyaretlerde krizin tahlili için teşebbüslerde bulunduğu ve bunun sonucunda kıymetli etabın kaydedildiği milletlerarası basına yansıdı.
Uzmanlar, Trump idaresiyle çok yakın bağlantılar geliştiren ve bölgede bir nevi “açık çekle” adım atan Suudi Arabistan idaresinin, ABD’de yakın vakitte Oval Ofis’e taşınacak Biden periyodunda hareket alanının kısıtlanacağı tasasıyla bölgesel iştiraklerini geliştirme gayretine girdiği görüşünü paylaşıyor.
PAKİSTAN DA OLUMLU YAKLAŞTI
Pakistan Dışişleri Bakanlığından yapılan açıklamada, sorunun tahlilinde Kuveyt Buyruğu Pir Nevvaf el-Ahmed el-Cabir es-Sabah’ın eforları ile Körfez İşbirliği Kurulu (KİK) ülkelerinin katkılarına övgüde bulunuldu.
Açıklamada, bugün Suudi Arabistan’ın mesken sahipliğinde gerçekleştirilecek 41. Körfez İşbirliği Kurulu (KİK) Zirvesi’nin, KİK ülkeleri ortasındaki iş birliği ve inancı artıracağına işaret edildi.
Pakistan’ın KİK ve KİK ülkeleriyle ikili ilgilerine kıymet vermeye devam edeceğine dikkat çekilen açıklamada, İslamabad idaresinin Suudi Arabistan ile Katar’ın kara, hava ve deniz sonlarını karşılıklı olarak açmasından memnuniyet duyduğu kaydedildi.
LİBYA’DAN GELİŞMELERLE İLGİLİ OLUMLU BİLDİRİLER
Libya Devlet Yüksek Kurulu Lideri Halid el-Mişri, Katar ve Suudi Arabistan ortasında hudutların karşılıklı açılması ve alakaların yine tesis edilmesi kararından dolayı iki ülkeyi tebrik etti.
Mişri, Facebook hesabından yaptığı açıklamada, “Katar ve Suudi Arabistan’daki kardeşlerimizi, Kuveyt Devleti’nin başarılı uğraşlarıyla, uçuşları tekrar başlatmaları ve bağları tekrar tesis etmelerinden ötürü tebrik ediyoruz.” sözlerini kullandı.
Kapsamlı bir uzlaşı yolunda bunun değerli bir gelişme olduğuna işaret eden Mişri, bu adımın bölgede istikrarın sağlanmasına, Libya ve tüm Arap-İslam ülkelerinde uzlaşı ve muahedenin hakim olmasına katkı sağlayacağını umduklarını kaydetti.
Hürriyet
