Gürcüce bir isim olan Macaheli, halk etimolojisine nazaran ‘maca’ (bilek) ve ‘heli’ (el) sözcüklerinden oluşuyor. Gürcüce ‘ca’ kuyu, çukur manasına da geliyor. Macaheli’ye üstten bakıldığında, buraların bir kuyuyu andırdığı görülür. Bugün Macahel olarak anılan bölge, esasen 12 köyden oluşuyor. Fakat bu köylerin yalnızca altısı Türkiye sonları içinde, kalanları da Gürcistan tarafında.
Önlerinde uzanan mısır tarlaları, yamaçlarında asırlık gürgen ağaçları… Sükûnet haliyle etrafınıza baktığınızda vaktin durduğunu hissettiğiniz bir yer. O denli sessiz, o denli sakin ve huzurlu… İçine daldığınızda, altı tane köyün her birinde başka bir insan dokusu ve kültürel zenginliğin nüveleriyle karşılaşıyorsunuz.
Macahel Geçidi’ne vardığınızda Karçal Dağları’nın görkemiyle karşılaşırsınız. Yamaca serpilmiş üzere duran ahşap konutlara bakarken sükûneti içinizde hissedersiniz.
YAYLALARI DA ÇOK ÖZEL
Siz de şayet giderseniz uzun süren bir araç seyahatinin akabinde, Macahel Geçidi’ne vardığınızda etrafa şöyle bir göz gezdirin. Görkemli Karçal Dağları ve uzunluklu boyunca yamaca serpiştirilmiş, geniş çatılı, balkonlu, ahşap şirin meskenler…
Bugünün coğrafik hudutları içinde girişinde Mescitli (Hertvisi) Köyü’nün yanı sıra beş köy daha var: Sistemli (Zedvake), Efeler (Eprati), Kayalar (Kvabistavi), Maralköy (Mindieti) ve Uğurköy (Akria). Bu köylerin her birine araçla ulaşmak mümkün lakin yükseklerdeki yaylalarının birçoklarına hâlâ yürüyerek çıkılabiliyor. Bu yaylalardan biri olan Gorgit, yaşlı anıt ormanların içinden yaklaşık dört saatlik bir yürüyüşle ulaşılan, otantikliğinden zerre bir şey kaybetmemiş, meskenlerinin üstü ince ahşap örtülerle kaplı bir yayla olarak günümüze kadar ulaşmış. Bölgeye gelen ziyaretçilerin favori yürüyüş alanı burası tıpkı vakitte.
Sıkça gidilen yaylalardan bir oburu de Lekoban. Bir pansiyonun da olduğu Lekoban’dan üstlerde buzul gölleri var. Lekoban üzere yaylaların florası da epeyce varlıklı. Esasen Macahel bölge olarak da değişik cinste yaşlı ağaçlara mesken sahipliği yapıyor. Vadinin yaklaşık yüzde 70’i ormanlar ve meyve ağaçlarından oluşuyor. Gürgen, kestane, ıhlamur, çam üzere ağaç tiplerinin yanında karayemiş, dağçileği, muşmula, fındık, elma, hurma, ayva, vişne, kiraz, dut, ceviz üzere farklı meyveler yetişiyor.
Macahel’de bahar mevsimi, öncelikle toprakla alakanın başlangıcına tekabül ediyor. Konutların önünde ve yanlarında uzanan bahçelere mısır, fasulye, patates, marul, karalahana üzere temel besin unsurları ekiliyor. Karalahana yemeklerini bölgeden farklı olarak cevizle pişiriyorlar. Kendilerine has silor (rulo yapılıp dilimlenmiş, kurutulmuş yufka) yemekleri ve tatlısıyla tabiatın onlara bahşettiği zenginliğin sofralarda yer alması kaçınılmaz. Bölgenin en özellikli eseriyse bal. Geçmiş yıllarda bölgenin balları ve Kafkas arı ırkıyla ilgili muhafaza ve geliştirme projesi yapan TEMA Vakfı’nın akabinde, bölge 2005’te ‘Biyosfer Rezerv Alanı’ ilan edildi. Bu hususta çalışmalar yürüten ve komitede yer alan uzman biyolog Yıldıray Lise, bunun manasını şöyle anlatıyor: “Uluslararası ehemmiyet taşıyan kara ve su ekosistemlerine sahip alanlar Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Kurumu (UNESCO), İnsan ve Biyosfer Programı kapsamında biyosfer rezervi olarak ilan edilir. Bu alanların temel maksadı doğal kaynakların korunmasına yönelik sistemler ve modeller geliştirmek ve biyosfer rezervlerinin içinde yahut etrafında yaşayan halk için sosyoekonomik alternatifler ve fırsatlar yaratmaktır.
Türkiye’nin 9 orman sıcak noktasından biri olan Mescitli (Macahel) Havzası, birebir vakitte birinci ve tek biyosfer rezervidir. Sürdürülebilir kalkınma ve ekoturizm bahislerinde örnek çalışmalarla Türkiye’de tabiat müdafaa ve kalkınmanın bir ortada olabileceğini gösteren en değerli bölgelerden biridir.”
KÖY KONUTUNDA KONAKLAYIN
Macahel bölgesinin köylerinde, artık biraz da talepten kaynaklandığından yavaş yavaş turizmle ilgili ataklar göze çarpıyor. Konut pansiyonculuğuyla başlayan turizm atağıyla, bölgeye gelen ziyaretçilerin konaklama sorunu çözülmüş. Daha çok Efeler ve Maral köylerindeki pansiyonlarda, köy konutunun tüm huzurunu deneyimlemek mümkün.
Çok uzak üzere görünse de Macahel’i dünya gözüyle görmenizi hararetle öneririm. Altı tane köyün etrafında şekillenmiş harika bir tabiat, o tabiatın rahmeti ve şifası, hoş insanlarıyla Can Yücel’in dediği üzere, “Ruhunuz yıkanır uzunluktan boya”.
Hürriyet
