Stratejist Cüneyt Paksoy CNN Türk ekranlarında son günlerdeki finansal hareketliliğe ait olarak Merkez Bankası’nın uygulamalarına yönelik olarak “Yılbaşından bu yana para ünitelerine baktığımızda gelişen para ünitelerinin efektine dolar karşısında aslında dolar/TL’nin öbür 5 para ünitesinden gelişen para ünitesinden farklı bir durum içinde olmadığı, bir sapma içinde olmadığını da görüyoruz.” açıklamasında bulundu.
“MERKEZ BANKASI FAİZ İNDİRİMİ YERİNE FAİZ ARTIŞI ORTAMINA GEÇTİ”
Merkez Bankası’nın son devirde ardışık olarak uyguladığı siyaset adımlarından bir tanesi daha. Net olarak likidite imkanları üzerinden. TL likiditesi kısılarak piyasada parası olanla muhtaçlığı olan ortasındaki istikrarın piyasa şartları içerisinde kurulmasını sağlamak. Merkez Bankası bir müddetliğine bundan çıkıyor, ortadan çıkıyor. Olağan koşullarda Merkez Bankası’nın verebileceği likidite ölçüsünden konuşuruz lakin an prestijiyle bir periyottur kur üzerinde oluşan oynaklığın giderilmesi ki gecikmiş bir efekt olarak da görüyoruz onu biz. Büyük fotoğraftan baktık her daim. Yılbaşından bu yana para ünitelerine baktığımızda gelişen para ünitelerinin efektine dolar karşısında aslında dolar/TL’nin öteki 5 para ünitesinden gelişen para ünitesinden farklı bir durum içinde olmadığı, bir sapma içinde olmadığını da görüyoruz. Onu da not olarak ekleyelim ancak Merkez Bankası son devirde bilhassa BDDK ve bankalarla yaptığı görüşme de dahil likidite imkanlarını kısarak dolaylı bir faiz indirimi yerine bir faiz artışı ortamına geçti. Faiz indirimleriyle birlikte 9 toplantı üst üste büyük bir kazanım elde etti. Ondan vazgeçmiyor Merkez Bankası. Ancak siyaset faizi onun sinyali. Yani önümüzdeki devir hareket alanı oluştukça faiz indirimleri devam edecektir fakat günümüz kuralları gelişen süreç, gelişen para üniteleri üzerindeki baskının devamı bunun TL’ye yansıması sebebiyle de bir periyot enflasyonla da uğraş devrinde fiyat istikrarı finansal istikrara döner, Merkez Bankası direkt değil endirekt adımlarla TL likiditesini kısarak faizlerin dolaylı artmasını sağlamış oldu. Bu TL cazibesini artırıyor. Mevduat faizleri bir ölçü üst çıkarak, döviz tevdiat hesaplarında bir ölçü dengelenmenin yolunun açılmasını sağlıyor. Özetle proaktif bir idare, gerçek bir bakış. Aşikâr bir mühlet için oynaklık giderilene kadar virüs tesiri alandan küresel ölçekli kalkana kadar, küresel ölçekli dolar endeksi baskısı gelişen para üniteleri üzerinden kalkana kadar ki burada şu da kıymetli. Bakın dolar endeksi 93’lere geriledi fakat gelişen ülke para ünitelerine şimdi kâfi bir akış yok. Sebebi virüs. Virüs geride kaldıkça gelişen para ünitelerine akış olacak.
“GELİŞEN ÜLKELER ÖNEMLI AYRIŞMA GÖSTERMİŞTİ”
İki faza ayıralım. Birinci etapta istikrarın sağlanması an prestijiyle yapılmak istenen bu. Kurda devamlı üst taraflı bir algı oluşmasını engellemek. Zati olağan piyasa hareketlerine karışmıyor Merkez Bankası. Hazine ve Maliye Bakanlığı idaresinde, BDDK, TBB ve Merkez Bankası’nın eş vakitli idaresinin içerisinde hür piyasa şartlarının durum yok. Her ülkede olduğu üzere. Faiz piyasalarımız. Bunlar uygulanıyor. Uygulanmaya devam edilecek. Oynaklığı oluşturan sebep bu. Bakın 2008 krizinde Fed masaya geldi ve 2014’e kadar bilançosunu 4.5 trilyon dolara yükseltti. Yaklaşık 4 trilyon dolar para bastı. 6 senede. Virüs müddetince 3 ayda bu kadar parayı basmış oldu, bilançosuna ekledi. Lakin o devir gelişen para ünitelerine, gelişen ülkelere önemli bir akış vardı. Gelişen ülkeler önemli bir ayrışma göstermişti. Lakin durum artık bu türlü değil. Virüsün küresel piyasalardaki tesiri en çok gelişen ülkeleri etkiledi. Para basma lüksleri yok. Tek değerli öyküleri üretmek ve üretebilmek. Artık Türkiye şunu söylüyor: Biz öykümüze devam ediyoruz. 2020’ye değişim moduyla başladık, değişimin ana mottosu üreterek büyümek, ihracatı artırmak, ihracattaki yerli hissesini artırmak, üretim motivasyonunu korumak. Virüse karşın alınan tedbirlerle bu sürece devam edildi. Devam ettiriliyor, öykü korunuyor. Artık gelişen para piyasalarına akım başladığı andan itibaren kıssası olan ülkeler ayrışacak. Biz o müspet ayrışma farkını koruyarak ilerliyoruz. Aslında gelen bilgiler de bunu onaylıyor. Bakın ihracat-ithalat döngüsünde kayba karşın biz ihracatta tekrar de gelişme gösterdik. İç talepte bir canlanma meydana getirdik. Artık mesela faal rasyo üzerinde bir değişim oldu dün biliyorsunuz BDDK’dan. Yani yavaş yavaş olağanlaşma oluştukça kredi piyasasında tüketim tarafında arz-talep istikrarında zati adımlar da olağanlaşacak lakin bir periyot enflasyonda gerileme netleştikçe ve kurdaki oynaklık azaldıkça Merkez Bankası sıkı bir halde masada olacak. Lakin kendi siyaset faizini değiştirmesi üzere bir durum an prestijiyle kelam konusu değil.
“PUTİN’İN AÇIKLAMASI PİYASALA COŞKU GETİRDİ”
Takvimini belirlemek takdir edersiniz ki kolay değil. Virüsün getireceği dalganın boyutunu gelip gelmeyeceği farklı bir mevzu boyutunu da bilmiyoruz. En korelasyon sağlayabileceğimiz olay 1900’lerin başındaki İspanyol gribi olayı. SARS, Ebola üzere olaylarla onaylayamıyoruz. Zira 2-3 aylık süreçte kaybolmuş hadise onlar. Bu devam ediyor ve artarak devam ediyor. Aşı çalışmaları, ilaç çalışmaları çok kıymetli. Daha bugün Putin’den gelen bir açıklama piyasalarda coşku getirdi. Onaylanmış, her fazı geçmiş, insanlarda kullanıma hazır sıhhat bakanlığı onaylı bir aşı. Bakın bu heyecan yarattı. Bu öbür ülkeler için de bir referans olacaktır. Tabi o aşı başarılı olacak, olmayacak alanda göreceğiz lakin en azından bir ümit var. İspanyol gribi müddetinde 2-3 yıllık bir perspektif var ve 55 milyon civarında insan kaybı var. Umut etmiyoruz, beklemiyoruz. İkinci dalga daha tesirli gelmiş. Bugünün teknolojisi umarım ve bugünün küresel birlikteliği bu işin bu çabayı daha çabuk sonuçlandırır ve aşı çalışmaları sonuç verir yahut bizim alacağımız tedbirler. Merkez bankaları gereğince masaya geldi. Kamu otoriteleri finansal açıdan önemli paketler getirdiler. Gelişen ülkeler, gelişmiş ülkeler herkes kendi gücü içerisinde virüsün tesirlerini gidermek için gerekli adımları attı. Lakin orada ufak bir ayrıntı daha vereyim. Powell’ın konuşmasında bir ayrıntı vardı. Çok kıymetli Fed lideri. “İki şeyi çok merak ediyorum” dedi. Biri virüs ne vakit alandan çıkacak, iki virüsle algı ne vakit olağanlaşacak. Birbirinden bağımsız şeyler bunlar. Yani virüsün yavaş yavaş masadan kalkması farklı bir şey, virüsle ilgili algının olağanlaşması, turizmin olağanlaşması, ticaretin, bağlantının, hareket kabiliyetinin olağanlaşması farklı şeyler. Biz takvim olarak şunu öngörüyoruz. Çok değerli devir. Yani sıhhatle ilgili uzmanlığımız yok fakat okuduğumuz makaleler birçok şeyi okumak zorundayız stratejist olarak. Şunu bize söylüyor. Kritik aylar, Ağustos, Eylül, Ekim, Kasım. Hatta ABD seçimleri de bunun içinde. Bu 3-4 aylık. Hatta yılsonuna yanlışsız genişletelim. Yılsonuna kadarki perspektifte ikinci dalga gelmiyor. Hatta beklendiği üzere yeni aşılar, Avrupa Birliği’nden gelen bir haber vardı. Trump’ın bir açıklaması vardı. İşte Kasım üzere bir aşı bekleniyor. Bu aşılar geliyor, ilaçlar tedavi süreçlerini kısaltıyor. Hastane üzerindeki baskı azalıyor. İnsanların algısı da normalleşiyorsa para akışı önemli bir formda hızlanacak. 5 ay içerisindeki gelişmeleri gözleyeceğiz.
“ALTINDA 1921 DOLARA GERİLEME BEKLİYORUM”
Aşı geldi, altındaki volatilite düştü. Aşı kalıcı olacaksa virüsle ilgili fiyatlama da olağanlaşmaya başlayacak. Yani 2085’lere kadar yükseldi, 2150, 2250 üzere ons altın gayeler vardı. An prestijiyle 1980’lere 1960’lara geldik. Ben bir evvelki zirve olan 1921’lere yanlışsız bir hareket bekliyorum. Orada bir karar verilecek. Şayet aşı ikinci dalgayı engelleme, Dünya Sıhhat Örgütü tarafından da onaylanırsa resmi ağızdan pandemiyle ilgili süreç yavaş yavaş yumuşatılmaya başlanırsa altında geri çekilme biraz daha devam edebilir. Ancak şunu söyleyeyim, 2-3 yıllık perspektifte önemli hasarlar oluştu ekonomiler üzerinde. Altın portföylerde olmaya devam etmeli. Tahminen geri çekilmeler olacak lakin bunlar alım fırsatı olarak kullanılmalı. Altın orta ara yükselişleri denemek isteyebilir. Bu bahiste da uyarıcı olalım.
Hürriyet
