Bosna Hersek’in Srebrenica kentinde, 11 Temmuz 1995’te Çetniklerin (Milliyetçi Sırp güçleri) saldırdığı ve bir gecede 8 bin 372 insanın öldüğü Srebrenica Soykırımı’nın üzerinden 25 yıl geçti. Yaşanan acı birinci günkü tazeliğini korurken, soykırımın hayatta kalan tanıkları yaşadığı zorlukları Demirören Haber Ajansı’na (DHA) anlattı.
Eski Yugoslavya’daki iç savaş esnasında Sırplar, kasabada 8 binden fazla Boşnak Müslümanı öldürmesi ve “2. Dünya Savaşı’ndan sonra Avrupa’daki en büyük katliam” olarak nitelenlendirilen Srebrenitsa Katliamı’nın üzerinden 25 yıl geçti. Binlerce Müslümanın katledildiği yüz binlercesinin zulme uğradığı bu acı vukuatın üzerinden 25 yıl geçse de acısı hala taze… Soykırıma tanıklık eden Boşnak Müslümanları yaşadıkları o anları Demirören Haber Ajansı’na (DHA) anlattı.
KATLİAMDAN KAÇIŞI ANLATTI
Fransa’da yaşayan Bekir Husejinoviç, 11 Temmuz 1995’te Bosna Hersek’in Srebrenica kentinde Boşnaklara saldıran ve bir gece 8 bin 372 kişisi öldüren Çetniklerden kardeşiyle birlikte kaçarak Bosna Hersek’teki Tuzla kentine ulaşmaya çalıştı. Kameniçko Brdo’da kurulan tuzağın Srebrenica sütunun yıkmasıyla birlikte binlerce kişiyle birlikte oradan kaçmaya çalıştı ve kardeşiyle bir ormana girdi. 9 ay boyunca ormanda yaşayan Husejinovic, Srebrenica Soykırımı’nı, ormanda kaldığı vade boyunca yaşadıklarını ve ailesine kavuştuktan sonraki hayatını yazdığı defteri kitaplaştırdı.
?
PATLAYAN MAYINDAN BAHT YAPITI KURTULDULAR
Bosna Hersek’in Srebrenica kentinde, 11 Temmuz 1995’te Çetniklerin (Milliyetçi Sırp güçleri) saldırdığı ve bir gecede 8 bin 372 insanın öldüğü Srebrenica Soykırımı’nın üzerinden 25 yıl geçti. Aradan geçen bu denli yıla karşın, soykırım mağdurlarının yaraları hala taze. Bosna Hersek’in Bratunac kentinde doğan Bekir Husejinovic, daha sonra inançlı olduğunu düşündükleri için ailesiyle birlikte Srebrenica’ya taşındı. Temmuz 1995’te Sırp güçlerin Srebrenica’ya saldırmasının üzerine Bekir Husejinoviç, kardeşiyle oradan uzaklaştı ve 15 binden fazla insan ile birlikte yürüyerek Bosna Hersek’in Tuzla kentine ulaşmak için yola koyuldu. Lakin Tuzla’ya ulaşamadan, Çetniklerin kurduğu mayın patladı. Çok sayıda insan hayatını kaybetti gelgelelim Husejinoviç, kardeşiyle birlikte kurtulanlar arasındaydı. Husejinoviç, bir ormana girdi ve 9 ay boyunca bir ormanda yaşadı.
?
“ARTIK ÖLENLERİN VE YARALANANLARIN SAYISINI TUTAMIYORDUK”
1992’de başlayan kuşatmayı, Srebrenica Soykırımı’nı, ormanda kaldığı müddet boyunca yaşadıklarını ve ailesine kavuştuktan sonraki hayatını kitaplaştıran Husejinoviç, “1993’te anamla ve kardeşlerimle Srebrenica’ya yakın bir ortama yerleştik. Eğitimimiz için de kolaylık olacaktı. İçinde bulunduğumuz durumdan ötürü bazen dersler erkenden bitiyordu. Nahiyeye kişisi yardım gönderiliyordu. Tam da “Belki bir şeyler düzelecek ve savaş son bulacak” diye düşünürken, hafızalarda en karanlık tarih gün olarak kalacak o Temmuz ayı geldi. 6 Temmuz’da başlayan Çetnik işgali 5-6 gün sürdü. Artık ölenlerin ve yaralananların sayısını aklımızda tutamıyorduk, bilmiyorduk. Srebrenica artık Çetniklerin elindeydi” kelamlarıyla işgali anlattı.
“15 BİNDEN İNSAN ORMANA KAÇTI”
Kardeşiyle Tuzla’ya akıllıca yürümek için yola koyulduklarını söyleyen Husejinoviç, “Ben, erkek kardeşim ve birkaç akrabamız Tuzla’ya hakikat yola koyulduk. Yolun açık olacağı söylenmişti ve biz hiçbir sorun yaşamadan Tuzla’ya geçecektik. Annem ise küçük erkek kardeşim ve iki kız kardeşimle Potoçari’ye, Birleşmiş Milletler’in ‘güvenli bölgesi’ne geçtiler. 5’nci kilometrede, Kameniçko Brdo’da bize kurulan bir tuzak vardı. Yolda mayınlar vardı. Kameniçko Brdo’daki tuzak, Srebrenica sütununu devirdiği bilinen birinci pusudur. 15 binden fazla insan dağılmaya ve ormanlara kaçmaya başladı. Binlerce insan hayatını kaybetti, çok az insan başardı hayatta kalmayı” diyerek kendisinin de hayatta kalma uğraşını kazananlardan biri olduğunu lisana getirdi.
?
“9 AY BOYUNCA ORMANLARDA YAŞADIK”
15 gün yürüdüklerinin vurgulayan Husejinoviç, “Ağustosun başlarında Çetniklerin yeri olan bir dağa ulaştık. Sonra bir asfalta çıktık, 3 insandık. Sonra bir kümeyle karşılaştık ve onlara katıldık. Onların da emeli, bizim üzere Srebrenica’ya ulaşmaktı. Yemek bulmak içinde kimi köylere girdik. Zira su ve yemeğe muhtaçlığımız vardı. Aksi takdirde tek bir adım atacak, yürüyecek halimiz yoktu. 9 ay boyunca bu formda sürdürdük yaşamayı” dedi. 6 Nisan 1996’da Rasim barışı müdafaa birliklerinin bulunduğu hudut kapısına ulaştıklarını lisana getiren Husejinoviç şöyle devam etti: “Kardeşim ve gayri 3 kişi arkada kaldı. Zira oraya yaklaşmaya cüret edemediler. Hepimiz orada bulunanların Çetnikler olabileceğini düşünüyorduk fakat benim 1 gün bile dayanacak gücüm yoktu artık. Son 2 günümüz dolaşarak geçti. Çok yorulduk. O denli ki nerede olduğumuzdan bihaberdik. Bir evvelki gece “Bir gün daha bu türlü geçerse öleceğim, ben gidiyorum gelmek isteyen benimle gelsin” dedim. Zira hakikaten dayanacak gücüm kalmamıştı. İngilizcem biraz iyiydi. Bazen durup dinlendiğimiz noktalarda radyodaki anonsları duyuyorduk. Sırbistan ve Bosna Hersek hududuna barışı sağlama birliklerinin geldiği söyleniyordu. Hudut kapısına ulaştığımızda etrafta kimse yoktu. Biz de el sallamaya başladık. Amerikan erlerinden biri bizi fark etti. Yanımıza sahih yaklaştı ve haliyle tanıyamadı. Doğal biz de güçlü görünüyorduk. Üstümüzde yırtık, kirli kıyafetler vardı. Epey zayıflamıştık ve saçlarımız çok uzamıştı. Derhal vesair erlere davette bulundu ve durumu bildirdi.”
“YAŞADIĞIMIZ ZORLUKLARIN AKABINDE MESKENE DÖNDÜĞÜMÜZE İNANAMIYORDUK”
Husejinoviç, “Bana kim olduğumuzu sordu. Olağan o an korkmuştum zira tüfeğini bize doğrultmuştu. Sonra siyah üniforması olan öteki bir er geldi. Boşnakça konuşuyordu. “Siz kimsiniz?” diye sordu. O an “Kaçsam mı, kim olduğumu mu söylesem” ikilemine düştüm. Lakin artık çok geçti, dönemezdik. Dönüp kaçmaya başlasak ateş edeceklerdi. Bütün sorularını tek tek cevapladık, durumu anlattık. Çok şaşırdı. Zira biz çocuktuk. Birinden anahtar istediğini duydum. Kapıyı açtı ve nahiyenin inançlı olduğunu söyledi. O an inanamadık çok korktuk. “Buyurun” dediğinde ise rahatladık. 9 ay yürüdüğümüz yolları, gördüğümüz düşleri, yaşadığımız açlığı ve ahir bulunduğumuz noktaya gelmiştik” diyerek yaşananları anlamanın ve anlatmanın sıkıntı olduğunu söyledi. Husejinoviç, gayrı arkadaşlarına da ulaşmaya çalıştıklarını söyleyerek, “Birkaç saat sonra gayrı arkadaşlarımızı da bulduk. Onlar bizden uzun mühlet ses çıkmayınca oradaki adamların Çetnikler olduğunu düşünüp, korkmuşlar ve kaçmışlar saf. Sonraki gün de ailemizin yanındaydık. O aile ile kavuşma anı, tanım edilemeyecek kadar his dolu bir an. Düşünün, bir annesiniz ve 16 yaşındaki oğlunuz önünüze çıkıp ölmediğini söylüyor. Etraftaki herkes çok duygulandı ve ağladı” halinde konuşarak o duygusal anları anlattı.
“ELLERİM ÇOK YAŞLI BİR ADAMIN ELLERİ ÜZERE GÖRÜNÜYORDU”
Lokal ve ulusal basın da orada olduğunu lisana getiren Husejinoviç, “Çok sancılı geçen o sürecin akabinde ailemize kavuşmuş olmamız ilgi cazipti. Sonraki gün savaş muhabiri Sale Brkiç bizimle röportaj yapmak için Tuzla’dan geldi. Benim ellerim çok istenilmeyen bir durumdaydı. Soğuktan, sudan, topraktan kaynaklı bir imgeydi bu. Brkiç, beni çekmeye başladı. Ellerim 70 yaşında, yaşlı bir adamın ellerine benziyordu. Kitabımın ismi da bu yüzden ‘Yaşlı adamın ellerine sahip olan çocuk’ oldu.” Dedi.
?
“BURADA YAŞANANLARI ANLATMANIN BİR BORÇ OLDUĞUNU DÜŞÜNDÜM”
Yaşanan güçlükle devranları bir deftere yazdığını ve kitaplaştırmak üzere bir kanısı olmadığını belirten Bekir Husejinoviç, “Boşnak bir komşumla ve ailemle anlaşıp, hür yere geçtikten 1 ay sonra başıma gelenleri, Srebrenica soykırımından nasıl kurtulduğumu ve yaşadıklarımı bir deftere yazmaya başladım. Aslında en başında o defterde yazılanlar, benim ve ailemin okuması içindi. Koşullar da yazdıklarımı kitap haline getirmek için pek makul değildi. Her şeyi unutmak istiyordum. Sonra fark ettim ki ben orada yaşananları anlatmak durumundayım, bu benim borcum. Bir anda o gücü hissettim kendimde. Kitabımda Bosna Hersek’te yaşananları birçok bahisten ele aldım. Soykırım mağdurlarının canı yandı tahminen lakin o da bir güç problemi. Birinin çıkıp “Yapma” demesinden korktum. Bu kitabı, bu kişilere adadım. Bu kitapta gördüğünüz eller, benim ellerim. Yukarıdaki fotoğrafta da benim yoldaşlarım, arkadaşlarım var. Hepimizin söyleyecek lafı var. Ben, Srebrenica Soykırımı’nın daha fazla anılması gerektiğini düşünüyorum” diyerek yakın devranda kitabını Fransızca’ya, İngilizce’ye, Türkçe’ye ve Almanca’ya çevirmeyi planladığını söyledi.
“SOYKIRIMDA KARDEŞİMİ KAYBETTİM”
Srebrenica Soykırımı’nın üzerinden 25 yıl geçse de yaraların iyileşemediğini lisana getiren Husejinoviç, “Umarım orada hayatını kaybedenlerin ailelerinin yaraları iyileşir. Ben soykırımda kardeşimi kaybettim. Benim yaram hiçbir devir kapanmayacak. Bende onun bir fotoğrafı var. 17 yaşındayken öldürüldü. İnsan kabul edemiyor. Bunun yaşandığını, onun hayatta olmadığını biliyorum lakin bunu kabullenemiyorsunuz” sözlerini kullanarak o periyodun kendisinde bir travma yaşattığını ve yaşananları unutmanın mümkün olmadığını belirtti.
Hürriyet
