DÜNYANIN UMUDU PROF. UĞUR ŞAHİN, HÜRRİYET KÜMESİNE KONUŞTU:
‘TÜRKİYE’YLE BU YIL BİTMEDEN İMZA ATARIZ’
TÜRKİYE’YLE SON BASAMAKTAYIZ
Aşının Türkiye’ye nakli için müzakereler yapıldığı haberleri var. Bu müzakereler hangi kademede, görüşmeler daha ne kadar sürecek ve imzalar ne vakit atılacak?
Biz Türkiye’yle aylardır görüşüyoruz. Bana kalsa çoktan imzalar atılmış olurdu. Şu an lakin son aşamalardayız ve bütün dileğim aşının Türkiye’ye de gitmesi için bu yıl içinde imzaların atılması.
Yani şu anda somut görüşmeler var?
Evet, görüşmeler devam ediyor.
Doz aşıların Türkiye’ye götürülmesinde soğutucu açısından lojistik bir sorun var mı? Bu probleme tahlil konusunda bir ilerleme ya da tahlil bulundu mu?
Aslında bir sorun olmaması gerekiyor. Doz aşıların kuru buzla nakliyatı yaklaşık 50 yıldır yapılıyor. Bu bugünün bir yüksek teknolojisi değil. Soğutucuları Türkiye’de koruma edecek şirketler var. Örnek kuru buz nakliyatçıları. Türkiye’de üniversiteler kusursuz bir altyapıya sahip. Ben bu mevzuda katiyetle hiç kuşku duymuyorum. Aşı yerlerine nakliyat konusunda da. Bundan ötürü bir sorun yaşanmaz.
‘TÜRKİYE’DE İNSANLARIN GURUR DUYMASI BANA GÜÇ VE SORUMLULUK VERİYOR’
Türkiye’de tıbbi eğitimi nasıl değerlendiriyorsunuz? Son yıllarda sizce bu alanda kıymetli ilerlemeler kaydedildi mi?
Katiyen, tıp alanında eğitim Türkiye’de muhakkak harika bir seviyede. Türkiye’nin sıhhat sistemi çok iyi işliyor.
Türkiye’de sizin ve ailenizle ilgili Hatay’dayken çekilmiş birtakım fotoğraflar yayınlandı. Bu fotoğrafların ancak sizinle hiç alakası olmadığı ortaya çıktı. Yanlışsız değil mi?
Evet, bu fotoğrafların ne benimle ne de ailemle bir alakası var. Bunu bilhassa vurgulamak isterim.
BİZ TÜRKLER ÇOK SEVİNİYORUZ
Şimdiye kadar siz daha çok kanserle ilgili araştırmalarınızla uzman çevreler ortasında tanınıyordunuz. Artık koronavirüsle birden kamuoyunun odak noktasındasınız. Tüm Türkiye Hatay’dan gelen biri olarak sizinle gurur duyuyor. Bu olguyla nasıl hareket ediyorsunuz?
Ben büyük bir sorumluluk duyuyorum. Bir yanda tıbbi bir ilaç geliştirme konusu var. Bizim geliştirdiğimiz bu tıbbi ilaç insanlara uygulanacak ve bizim bunu en yüksek seviyede yapmamız benim için çok kıymetli. Değerli olan aşıyla kimseye bir ziyan vermemek ve insanlara yardım etmek.
İnsanların aşıyı aldıklarını ve bundan keyifli olduklarını görmek bana çok büyük güç ve güç veriyor. Elbette bizim yaptığımızla bir çok insanın gurur duyuyor olmasının da bilincindeyim. Bunu anlıyorum. Bilhassa biz Türkler, bizden birileri bir şey başarınca, çok seviniyoruz. Bu, Türk beşerinin çok hoş bir özelliği. Türkiye’de insanların gurur duyması bana güç veriyor. Ancak tıpkı vakitte sorumluluk da yüklüyor.
Bu durumda insanın yaptıklarına iki kat daha fazla dikkat etmesi gerekiyor. Tıpkı vakitte belli durumlarda beşerler için de örnek oluyor. Bu son şey benim için ikincil sayılır.
Benim prensibim her beşere karşı samimi ve saygılı yaklaşmak. Bir bilim insanı olarak gerçeklerden sapmamak. O nedenle artık kamuoyu algısından hareketle benim kendimi değiştirmem gerekmez. Ben yalnızca ben olmaya devam ederim ve işime bakarım. Duruma nazaran davranmam yahut değişmem kelam konusu olmaz.
GENETİĞİ DEĞİŞTİRMİYOR
Koronavirüse karşı geliştirdiğiniz aşının tesirleri konusunda çok şeyler söyleniyor. Gen bazlı bu aşı naddesi mRNA aşısı olan birinin bedeninde nelere yol açıyor?
MRNA her insan hücresinde olan doğal bir bilgi taşıyıcısından öbür bir şey değil. Biz virüsün teknik planının bir kesimini insan hücresine göndermek için doğal biçiminden pek farklı olmayan temel taşıyıcının yapay biçimini kullanıyoruz.
Bu niye değerli? Bununla bağışıklık sistemine bilgi veriyoruz ve diyoruz ki, “bak, virüsten bir kesim bu, bunu teşhis ve buna karşı bir bağışıklık yanıtı vermen gerekiyor.” Şayet bu bağışıklık yanıtı başarılı olursa, virüsün bedene girmesi durumunda insan bedeni virüsü süratle tanımaya ve onu etkisiz kılmaya hazırlanıyor.
Burada MRNA aşısını bilgi içeren ve akabinde kendi kendini silen bir E-Mail haberiyle kıyaslayabiliriz. MRNA’da hoş olan, kalıcı olmaması. Kaybolup gidiyor. Bizim bedenimizde bir haber formatının olması ve kendi kendini tekrar yok etmesi aslında bir ihtilal.
Bunun sonucu bilimsel olarak süper bir özellik kazanıyor. Bu açıdan bedende kalabilen gen bazlı başka aktif hususlardan farklı. Bilgiler bir kaç gün sonra silinip gidiyor ve çok doğal olduğu için de insan genetiğini değiştirmiyor. MRNA genetiğe müdahale etmiyor. İnsan genetiği bildiğiniz üzere sabit. Lakin bu unsur kalıcı değil.
TESİRİ NE KADAR SÜRER
Siz bu teknik planın kendi kendini sildiğini, çekip gittiğini söylüyorsunuz. O vakit grip aşısında olduğu üzere her yıl yine aşı olmak mı gerekiyor. Nasıl işliyor sistem?
Ne kadar müddet kalıcı olacağını şu an bilmiyoruz. MRNA bir kaç gün sonra kayboluyor. Lakin bağışıklık yanıtı bir hafıza işi.
Mail yoluyla üzerinde “önemlidir” işareti bulunan ve ne yapılması gerektiğini söyleyen bir haber aldığınızda, bu haber daha sonra tekrar yok olsa, silinse yahut bir daha bulanmasa bile, hafızada tutuyorsunuz.
Bizim bağışıklık hafızamız da o denli çalışıyor. Bağışıklık sistemine bir haber geliyor ve o bu habere nazaran hareket ediyor. Bu bir çeşit hafıza olarak yıllarca kalabilir. Ancak hafıza bu virüs antijeninde yıllarca kalır mı şu an bilmiyoruz.
Bunu bekleyip göreceğiz ve aşının bir yıl mı yoksa daha fazla mı koruyup korumayacağını lakin uzun bir yoldan sonra öğrenebileceğiz.
Şöyle diyebilir miyiz? Virüsün bedene atak etmesi durumunda hücreler virüsle etkin gayret etmeleri için aktif hususlar salıyor. Tesir daha sonra ne oluyor, kesiliyor mu yoksa antikor üretimi daima faal mi?
Uzun bir mühlet devam ediyor. Yalnızca şu sayıları göz önünde bulundurun. Bizim bağışıklık sistemimiz binlerce milyar hücrelerden oluşuyor. Çok ancak çok hücre var. Bu hücrelerin her biri çok farklı virüsleri tanıyor.
Bedeninizde kızamık virüsünü tanıyan 100 bin, tahminen bir 50 bin kadar da kabakulak virüsünü tanıyan hücre var. Bunlar çabaya hazır birer küçük ordu üzere. Bir virüs tekrar çıkıp gelince, virüsle etkin gayret etmek için bu 50 binden 500 bin yahut 5 milyon hücre oluşuyor. Çoğalıyor ve virüse saldırıyor. İşte hafıza karşılığı bu, virüsün bedene girmesine karşı hazırlıklı olmak.
NÖBETÇİ ROLÜ
Yani bir nevi “nöbetçi” rolü görüyor, durumu fark edip, artık harekete geçmemiz gerekir diyerek hücreleri virüse karşı atağa geçiriyor?
Motamot, büsbütün o denli. Tüm aşı hususları prensip olarak o denli çalışıyor.
Aşının verilmesinden sonra bir enfeksiyonun hafif geçmesi üzere yan belirtileri olacak mı? Yani denetimli bir enfeksiyon mu hissedecek insan yoksa diğer bir şey mi?
Hayır, bu hafif bir enfeksiyonla kıyaslanamaz. Semptomlar, bağışıklık sistemini harekete geçiren semptomlar. Elbette bir virüs de bağışıklık sistemini etkinleştiriyor, lakin virüsün yol açtığı hastalık, elbette çok istikametli. Aşıyla koronavirüs enfeksiyonunu hafif alacaksınız demek yanlış olur. O denli değil. Koronavirüs mesela tat alma hissini yok ediyor. Ya da koronavirüs akciğer ve iç organlara saldırıyor. Aşı bunları yapmıyor. Bunu hafif bir halde de yapmıyor. Aşı yalnızca ve yalnızca bağışıklık sistemini aktive ediyor, bunun sonucu insanın kendini biraz hasta hissediyor olması mümkün.
YENİ ÇEŞİDİNE TESİRLİ Mİ
Dediniz ki, aşınız bugüne kadar bilinen 20 kadar virüse karşı tesir gösterdi. Artık İngiltere’de yeni bir mutasyonu ortaya çıktı. Siz artık aşınızın buna karşı tesirini araştırıyorsunuz. Bu test süreci ne kadar sürer?
İki hafta sürer. O vakit bu hususta daha çok bilgi sahibi oluruz.
Kimin erken aşı olmasını, kimin olmamasını öneriyorsunuz?
Bu mevzuda şu an bir tavsiyede bulunamayız. Aşıya 16 yaşından itibaren onay verildi. Lakin artık herkese yetecek kadar yok. Tavsiyeler sonunda sıhhat bakanlığı tarafından düzenlenecek. O nedenle benim bu istikamette bir tavsiyede bulunmam bir mana taşımıyor. Bunu sıhhat bakanlığı yapacak.
Hürriyet
