İSO tarafından 52 yıldır hazırlanan ‘500 Büyük Sanayi Kuruluşu’ listesi açıklandı. 2019’un datalarına dayalı hazırlanan listenin birinci sırasında 87 milyar 949 milyon TL ile TÜPRAŞ mahal aldı. TÜPRAŞ’ı Ford, Toyota, Oyak-Renault, Star Rafineri takip etti. Bir evvelki yıl 878 milyar lira olan üretimden satışlar, geçen yıl yüzde 16.4 artarak 1 trilyon 21 milyar lira oldu.
SIRA DIŞI BİR YIL OLDU
Koronavirüs nedeni ile İSO 500 araştırması sonuçlarının açıklanmasında gecikme yaşandığını hatırlatan İSO Yöneticisi Erdal Bahçıvan, global iktisatta geçen yıl sıra dışı gelişmelerin yaşandığını kaydetti.
Bahçıvan, “Ticarette korumacılık yıl umumunda artarken, bu manada ticari faaliyetler üzerinde en olumsuz etkiyi ABD-Çin ticaret savaşları gösterdi” dedi. Avrupa iktisadının ise bütün yıl boyunca Brexit’in olumsuz tesiri altında kaldığına dikkat çeken Bahçıvan, “Bu düğüm yılın son ayında çözülmüş olsa da süreç, Euro Nahiyesi ekonomik faaliyetlerine ağır bir damga vurdu” dedi. Siyasi sahada yaşanan olumsuz gelişmelerin, gelişmiş devlet ekonomilerini de vurduğunu belirten Bahçıvan, “2019’da gelişmiş devletlerde büyümenin yüzde 1.7 ile son yılların en düşük seviyesine indiğini gördük. ABD yüzde 2.3, Euro Yeri ise yüzde 1.3 büyürken, dünya ekonomisindeki büyüme yüzde 2.9 seviyesinde gerçekleşti” dedi. Bahçıvan, Türkiye iktisadının ise, dünyada ivme kaybeden ekonomik aktivitenin tesiri ile geçen yıl yüzde 0.9 büyüyebildiğine dikkat çekti.
ÜLEŞI YÜZDE 30’U GEÇTİ
İSO 500 araştırmasının ortaya koyduğu iki olumlu gelişmeye değinmek istediğini kaydeden Bahçıvan, “Son 3 yıldan beri istikrarlı bir halde gerek orta-yüksek gerekse yüksek teknoloji yoğunluklu endüstrilerin yaratılan katma kıymet içindeki üleşi artış gösteriyor. 2017’de yüzde 20.2 olan orta-yüksek teknoloji behresi, 2018’de yüzde 22.2’ye, 2019’da ise yüzde 23.5’e yükselmiştir. Tekrar 2017’de yüzde 3.6 olan yüksek teknoloji behresi da 2018’de yüzde 5.3’e, 2019’da da yüzde 6.9’a çıkmıştır. 2019 yılında birinci sefer orta-yüksek ve yüksek teknolojinin yaratılan katma kıymetteki üleşi yüzde 30’u geçmiştir” diye konuştu.
İSO 500 NOTLAR
– Kâr eden sanayi kuruluşu sayısı 381’den 411’e yükseldi.
– AR-GE harcaması yapan kuruluş sayısı 262 oldu.
– 500 büyük kuruluşta çalışan sayısı 696.792 kişi oldu.
YÜKSELİŞİYLE DİKKAT ÇEKENLER
SOCAR Türkiye’nin İzmir Aliağa’da 6.3 milyar dolarlık yatırımla kurduğu STAR Rafineri, tam kapasite üretime geçtiği birinci yılda ‘Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu’ listesine 5’inci sıradan adım attı. İSO 500 listesinde en fazla yükseliş kaydeden 2. şirket ise TMSF kontrolündeki istikbal Mobilya’da yaşandı. 2018’de 431’inci sırada konum alan şirket geçen yıl 147’nci sırada nokta aldı. 160 sıra birden yükselen Çin devletine ilişkin HT Solar Güç AŞ ise üçüncü en büyük yükselişi kaydeden şirket oldu. 2018’de 351’inci sırada taraf alan güneş paneli üreticisi HT Solar 191’inci sırada konum aldı. Erikli Su ve Meşrubat AŞ ise evvelki yıl 377’nci sırada yan alırken, 131 sıra yükselerek 246’ıncı sıraya yükseldi. 2018’de 326’ncı sırada taraf alan Astor Transformatör AŞ ise 111 sıra yükselerek 215’inci sırada yan aldı.
AR-GE YATIRIMLARI UMUT VERİCİ
Erdal Bahçıvan 2. olumlu gelişmeye ait de şu tabirleri kullandı. “Sanayimizin teknoloji yoğunluklu katma paha üretmesinin önünü açacak faktörlerden biri de elbet, şirketlerin Ar-Ge’ye yaptıkları, yapacakları harcamalardır. 2019, 500 Büyük anket doneleri bu mevzuda da iyimser olmamızı sağlayacak sonuçlar sunuyor. Buna nazaran, 2019 yılında Ar-Ge harcamalarının 9.7 milyar TL olarak gerçekleştiğini görüyoruz. Bu bir evvelki yıla nazaran yüzde 152 artışı tabir etmektedir. Tıpkı periyotta Ar-Ge harcamalarının üretimden satışlara nispetinin da yaklaşık binde 5’ten yüzde 1’e yükseldiğini münhasıran vurgulamak istiyorum.”
FİNANSMAN GİDERLERİ 63.8 MİLYAR TL
İSO Yöneticisi Bahçıvan, finansal göstergeler hakkında da değerlendirmelerde bulundu. Bahçıvan, “2019’da yaşanan tüm aksiliklere rağmen sanayi kuruluşlarımızın esas faaliyetlerinden elde ettikleri muvaffakiyetleri, finansman maliyetlerinin gölgesinde kaldı. 2019’da 500 büyük sanayi kuruluşunun finansman sarfiyatları yüzde 33.4 düşüşle 63.8 milyar TL’ye inerken, finansman masraflarının faaliyet kârı içindeki üleşi yüzde 88.9’dan yüzde 69.3’e gerilemiştir. Bu rakamlara bakarak 2019 yılında finansman masraflarının faaliyet kârı üzerindeki baskısının azaldığını söyleyebilsek dahi bu sarfiyatlar yeniden de yüksektir” dedi.
ENDÜSTRICI DÜŞÜK GETIRIYE MUHTAÇLIK DUYUYOR
İSO 500’ün kaynak yapısındaki yekun borçların hakkı hakkında Erdal Bahçıvan, “Bu göstergede son beş yıldır dikkat çeken bozulma 2019’da devam etti. 2015 yılı ile birlikte birinci kere yüzde 60’ların üstüne çıkan yekun borçların hissesi 1.4 puan daha artarak yüzde 68.4’e yükseldi. Öz kaynakların hakkı ise yüzde 31.6’ya gerilemiştir. Endüstrici kazandıklarıyla borç kapatamıyor. Bu borcu çevirebilmek ismine düşük getirilere gereksinim duyuyor. Bu nedenle yüksek getiriyle mücadeleyi hiç hafife almamalıyız” diye konuştu.?
Hürriyet
