Türkiye 2020’nin tamamında yüzde 1.8’lik büyüme yakaladı. Geçen yılın son çeyreğindeki büyüme ise yüzde 5.9 olarak gerçekleşti. Türkiye yıllık büyümesi ile G-20 ülkeleri ortasında Çin ile birlikte büyüme yakalayabilen iki ülkeden biri oldu. Yıllık bazda yüzde 1.8’lik büyümeye karşın kişi başı gelir geçen yıla nazaran geriledi ve 8 bin 599 dolar oldu. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı datalara nazaran büyümede sanayi ve vatandaşın tüketim harcamaları tesirli oldu. Üretim yoluyla GSYH hesabına nazaran sanayi 2020 son çeyreğinde yüzde 10.3 büyüyerek iktisada 1.98 puanlık katkı verdi. Yüzde 5.9’luk büyümenin yaklaşık 2 puanı sanayi üretiminden geldi. İmalat endüstrinde büyüme yüzde 10.5 olarak belirlendi. 2020 yılının tamamında ise sanayi üretimindeki büyüme yüzde 2.03 oldu. Tarım kesimi son çeyrekteki yüzde 4 artışı ile ekonomik büyümeye 0.21 puanlık katkı sağladı. Yıllık bazda tarımdaki büyüme yüzde 4.8 oldu. Üçüncü çeyrekte bankaların verdiği düşük kredi faizleriyle canlanan inşaat bölümü son çeyrekte yüzde 12.5 daraldı. Bu daralma genel iktisadın 0.76 puan küçülmesine neden oldu. İnşaat dalı 2020’de ise yüzde 3.5 daraldı.
HİZMETLERDE DARALMA
Koronavirüs devrinde en fazla kahrın yaşandığı hizmetler kesiminde son çeyrekte yüzde 4.6’lık büyüme yakalandı. Dördüncü çeyrekteki bu büyüme iktisada 1.11 puanlık katkı sağladı. Hizmet kesiminde yılın tamamında yüzde 4.3 daralma yaşandı. Üçüncü çeyrekte kredi genişlemesinin tesiriyle daralmanın şiddetini azaltan finans kesimi sıkı para siyasetinin tesiriyle yılın son çeyreğinde yüzde 9.2 büyüdü. Bu büyümeden iktisada 0.34 puan katkı geldi. Finans bölümü yılı yüzde 21.4 büyüme ile tamamladı. Bilgi-iletişim kesimi son çeyrekte yüzde 15.1 büyürken, büyümeye 0.53 puanlık katkı sağladı. Hizmet dalı üzere pandemiden olumsuz etkilenen idari dayanak ve hizmet faaliyetleri yılın tamamında yüzde 5.2 daraldı. Gayrimenkul dalı yüzde 2.9 büyürken, kamu idaresi ise son çeyrekteki yüzde 6.2 büyümesiyle iktisada 0.62 puan katkı verdi.
‘TÜKETİME DEVAM’
Harcamalar sistemiyle GSYH hesabına nazaran vatandaşın tüketimi yılın son çeyreğinde yüzde 8.2 artarken, iktisada katkısı 4.71 puan oldu. Yılın son çeyreğindeki yüzde 5.9’luk büyümenin yaklaşık yüzde 80’i vatandaşın tüketim harcamalarından kaynaklandı. Yıl boyunca araba üzere sağlam tüketim mallarına yönelik talebin son çeyrekte de devam ettiği anlaşıldı. Vatandaşın tüketimi yılın tamamında yüzde 3.2 büyüdü. Son çeyrekte yüzde 6.6 büyüyen devletin tüketim harcamaları iktisada 1 puanlık katkı sağladı.
GÜÇLÜ ARTIŞ
Toplam yatırımlardaki yüzde 10.3’luk artış da büyümeyi 2.58 puan etkiledi. İnşaat yatırımlarında son çeyrekte yüzde 14.7 daralma yaşansa da makine ve teçhizat yatırımlarındaki yüzde 38.7’lik güçlü artış yatırımlardaki suratın korunmasını sağladı. İthalat son çeyrekte yüzde 2.5 büyüdü ve ekonomiyi 0.61 puan daraltıcı tesir yaptı. İhracat 2020’nin tamamında yüzde 15.4 daralırken ithalat yüzde 7.4 büyüdü. Stoklardan ise büyümeye 1.9 puanlık düşürücü tesir geldi.
REVİZYON YAPILDI
TÜİK, 2020 yılının ikinci ve üçüncü çeyrek büyüme datalarında de revizyona gitti. TÜİK üçüncü çeyrek için daha evvel yüzde 6.7 olarak açıkladığı büyümeyi yüzde 6.3 olarak revize ederken, ikinci çeyrek için daha evvel yüzde 9.9 olarak açıkladığı daralmayı da yüzde 10.3 daralma olarak revize etti.
KİŞİ BAŞI GELİR 8 BİN 599 DOLAR
Geçen yıl kişi başına gelir 8 bin 599 dolar oldu. Dolar bazında bir evvelki yıl olan 2019’da kişi başı gelir 9 bin 213 dolardı. Bir evvelki yıla nazaran kişi başı ulusal gelir 614 dolar azaldı. Böylelikle kişi başına gelirde 2007 yılının gerisine düşüldü. 2020 yılında kişi başına GSYH cari fiyatlarla 60 bin 537 TL oldu. Ulusal gelir 2020’de 717 milyar dolar oldu, 2019 yılında 760.7 milyar dolardı.
‘TEMEL ÖNCELİK FİYAT İSTİKRARI’
Hazine Bakanı Lütfi Elvan, Twitter’dan yaptığı açıklamada, “Küresel sıhhat krizinin damga vurduğu 2020’yi büyümeyle kapatan az ülkelerden olduk. 2021 yılında temel önceliğimiz fiyat istikrarının sağlanması. Enflasyonla gayret politikalarımız daha kaliteli ve sürdürülebilir bir yatırım, üretim ve büyüme patikasının da önünü açacak” dedi.
İŞ DÜNYASI MUTLU
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Lideri Hisarcıklıoğlu: Türkiye iktisadı salgın şartlarına karşın 2020’de yüzde 1.8 büyüdü. G-20’de Çin’den sonra ikinci sıradayız. 2021 ve sonrasında büyümenin sürdürülebilir olması için de var gücümüzle çalışacağız. Kapalı iş yerlerinin açılmasına yönelik muştular de iş dünyasının umutlarını artıracaktır.
Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Lideri İsmail Gülle: Türkiye’nin büyümede öncü olmaya yeni periyotta de devam edeceğine inanıyorum. Türkiye ihracatla büyümeye devam ediyor. İhracatın ülkemizin garantisi olduğunun şuuruyla, son aylarda ihracatta kazandığımız ivmeyi koruyarak, amaçlarımıza, kararlılıkla yürümeye devam ediyoruz.
Müstakil Endüstrici ve İş Adamları Derneği (MÜSİAD) Genel Lideri Abdurrahman Kaan: Böylesi güçlü bir periyotta Türkiye iktisadının olumlu büyüme trendini sürdürerek yıl genelinde yüzde 1.8 büyümesi, takdire şayandır. 2021’de de net dış talebin büyümeye daha fazla katkı verebilmesi için ihracata yönelik imalat üretimine tartı verilmesi gerekiyor.
Dış Ekonomik İlgiler Konseyi (DEİK) Lideri Nail Olpak: 2020 büyümesi, gelecek için müspet sinyal verdi. Pandemi sürecinde büyüyen az ülkelerden biri olduk. Dönüp baktığımızda tasaların bir kısmı hala devam etse de çok süratli bir adaptasyonla iktisadımızı ayakta tutmanın yollarını aradığımızı ve şartların elverdiği ölçüde de muvaffakiyet sağladığımızı görüyoruz.
İstanbul Ticaret Odası (İTO) Lideri Şekib Avdagiç: Büyümede lokomotif, imalat sanayii oldu. Koronavirüs yılında iktisadı de canlı çıkan ülke olmak ne kolay ne de azımsanacak bir muvaffakiyettir. Olağanlaşma bize iyi geliyor. Türkiye, 2021’de de güçlü büyümesini sürdürmek için kabine toplantısından gelecek yeni olağanlaşma adımlarını can kulağıyla dinleyecektir.
Ankara Sanayi Odası (ASO) Lideri Nurettin Özdebir: Sanayi dalı dördüncü çeyrekte yüzde 10.3, yıl genelinde ise yüzde 2 artışla büyümeye kıymetli katkı sağladı. Büyümenin itici gücü sanayi kesimi oldu. Öte yandan pandemi süreci ile zayıflayan hizmet dalı, olağanlaşmanın başlamasıyla kademeli olarak büyümeye katkı sağlayacaktır.
Ankara Ticaret Odası (ATO) İdare Şurası Lideri Gürsel Baran: Pandeminin getirdiği yüke, ekonomik ve toplumsal sıkıntılara karşın Türkiye’nin 2020 yılını yüzde 1.8’lik büyümeyle kapatması büyük muvaffakiyettir. Türkiye iktisadının bundan sonrasında üretim, yatırım ve ihracat odaklı, istihdam oluşturan bir yapıyla kalıcı büyümeyi sağlaması beklentimizdir.
Hürriyet
