Türkiye’de merakla beklenen açıklama geçtiğimiz günlerde yapıldı. Buna nazaran 2 Mart Salı günü prestijiyle tüm okul öncesi eğitim kurumlarında, ilkokullarda, 8 ve 12. sınıflarda ülke genelinde yüz yüze eğitime başlandı. Düşük ve orta riskli vilayetlerde yüz yüze eğitime okul öncesi kurumlarda tam vakitli, ilkokullarda seyreltilmiş sınıflarda haftada 2 gün olacak…
Lakin eğitimin başlama kararı dünyanın dört bir yanında da tartışılan bir husus. ABD’de Hastalık Denetim ve Korunma Merkezleri, okulların bir an evvel açılması için yetkililere davetlerini sürdürürken, veliler ve öğretmenler, havalandırması makûs sınıflarda koronavirüsün süratle yayılabileceğinden kaygı ediyor.
New York Times, ülkede tanınmış bir mühendislik firması ve binaların sistem kurulumlarıyla ilgilenen uzmanlarla işbirliği yaparak, sınıflarda koronavirüs bulaşını azaltmak için atılabilecek kolay adımları kıymetlendirdi.
Nick Bartzokas, Mika Gröndahl, Karthik Patanjali, Miles Peyton, Bedel Saget ve Umi Syam’ın imzalarını taşıyan haber New York’taki tipik bir okulun sınıf tertibi üzerinden gidiyor ve çeşitli senaryoları kıymetlendiriyor.
New York Times bu noktada çeşitli senaryolarla bulaş ihtimalini kıyaslıyor. Artık bu senaryolara biraz daha yakından bakalım. (Not: Herkes maskeli – 1 öğrenci virüs taşıyor)
SENARYO 1: PENCERELER KAPALIYKEN
Pencerelerin tamamının kapalı olduğu bir durumda, enfeksiyonu taşıyan öğrencinin teneffüs yoluyla yaydığı virüs sınıftaki başka herkesi kısa müddet içinde tesiri altına alıyor. New York Times’a konuşan Harvard Sağlıklı Binalar programının yöneticisi Joseph G. Allen, hastalığın bulaşması için havadaki virüs ölçüsünün ne yoğunlukta olması gerektiğine dair hala net bir bilgimiz olmadığını lakin “maruz kalmanın müddet ve yoğunlukla orantılı” olduğunu belirtti. Pencerelerin kapalı olduğu durumlarda sınıfın havası kısa mühlet içinde doygunluğa ulaşıyor. İçeri pak hava girmediğinden, kirleticiler sınıfın atmosferinde sirküle etmeye devam ediyor.
SENARYO 2: TEK PENCERE AÇIKKEN
Uzmanlar iyi havalandırmanın kapalı bir yeri kirleticilerden temizlemenin en tesirli ve pratik yolu olduğunu altını çizerek söylüyor. Sağlıklı Binalar programı, her saat için 4 ila 6 defa hava değişikliği yapılmasını tavsiye ediyor. Uzmanlara nazaran bunun en aktif yolu filtreleme ve havalandırmanın birebir anda uygulanması.
Pekala pencere açıldığında ne oluyor? İçeri giren pak hava enfeksiyonlu öğrenciden yayılan kirleticilerin havadaki yoğunluk düzeyinin bir anda aşağı inmesini sağlıyor. New York Times simülasyonunda kış şartları düşünülerek yalnızca 1 pencerenin açıldığı hesaba katıldı. Bu sayede hava dört sefer değiştirilebildi. Bunu 6’ya çıkarmak için tek pencere kâfi olmuyor.
SENARYO 3: FAN VE HAVA TEMİZLEYİCİ VARKEN
Gazetenin değerlendirdiği üçüncü senaryoda, sınıfın penceresine bir kutu fan, art köşesine ise HEPA filtreli bir hava temizleyici yerleştiriliyor. Bunların ikisi de kolay kullanılabilen ve maliyeti yüksek olmayan eserlerden seçiliyor. Fan pencere kapalıyken bile sınıfa pak hava girişini artırırken, temizleyicinin filtrelediği hava da ortamdaki kirleticilerin yoğunluğunun azalmasına yardımcı oluyor.
Bu senaryolar ve grafikler havalandırmanın ehemmiyetini gösterirken, havadaki kirleticilerin yoğunluğuna diğer bir açıdan daha bakmak mümkün. Sınıftaki havanın kirleticiler manasında doygunluğa ulaştığı noktada, çeşitli düzeylerde yatay kesitleri alındığında ortaya çıkan tablo da çok çarpıcı. Üstteki senaryoları yine ele alalım…
SENARYO 1: PENCERE KAPALI
Isınan hava yükseldiğinden kirleticilerin çok büyük bir kısmı tavana yakın düzeylerde toplanıyor. Öğrencilerin ağız burun hizasına gelen düzeylerde de değerli ölçüde kirletici bulunuyor. Üstelik virüs öğrenciler ortasındaki tanımlanmış toplumsal aralığa karşın sınıfın en uzak köşesindeki bireye bile kolaylıkla ulaşabiliyor. Enfekte öğrencinin pozisyonuna nazaran dağılımın istikameti ve ağırlaştığı bölgeler değişse de sınıfın tamamının riske maruz kaldığı ortada.
SENARYO 2: PENCERE AÇIK
Pencere açık olduğunda enfeksiyonlu öğrencinin yakınındaki kirletici yoğunluğu yeniden hayli yüksek olmakla birlikte sınıfın öbür yerlerindeki öğrenciler bu duruma çok daha az maruz kalıyor.
SENARYO 3: FAN VE HAVA TEMİZLEYİCİ
Havadaki kirleticilerin yoğunluğunun en düşük olduğu senaryo bu. Kirleticiler sınıfın ön tarafında fanın üflediği noktada ağırlaşıyor ve öteki yerlerde çok daha seyrek görünüyor. New York Times, bu formda sınıfın havasının 6 kere değişebildiğini fakat tekrar de atılacak adımlar olduğunu vurguladı.
Sağlıklı Binalar rehberine nazaran dikkat edilmesi gerekenlerin başında fanın içeri değil dışarı üflemesi var. Allen, “Kimin enfekte olduğunu bilemediğimiz için insanların yüzüne fan üflemesini de istemiyoruz” dedi. Ayrıyeten senaryoda fan ve açılan pencere sınıfın ön tarafında olduğundan hava filtresi sınıfın en gerisine yerleştirilmişti. Hava akım istikametlerinin bilinmediği sınıflarda filtrenin sınıfın ortasına yerleştirilmesi de tavsiye ediliyor.
KATI KURALLAR KOYULDU
Olağanda New York’ta bir sınıf, ortalama 30 öğrenciden oluşuyor. Öğrenciler dörtlü kümeler halinde birbirlerinin yüzünü görecek biçimde bir oturma tertibine sahip.
Kentte yetkililer, okulların açılabilmesi için çok katı kurallar belirledi. Öğrencilerin toplumsal aralık kurallarına uymaları (6 feet yani 1,82 metre), maske takmaları ve sınıflarda en az 1 adet açılabilen pencere bulunması kaide.
Sıraların ortasında ülkü toplumsal uzaklık sağlandığında her sınıfa 9 öğrenci yerleştirilebiliyor. Öğrencilerin hepsinin ön tarafa bakması gerekiyor.
Fakat koronavirüs hava yoluyla yayılan bir virüs olduğundan, sınıfın havalandırmasının makus olması durumunda arayı ayarlamak kâfi değil. Zira maskemiz olsa da kapalı bir odada solup alır verirken nefeslerimiz karışıyor. Örnekteki sınıfta nefes alan öğrencilerin aldıklarını nefesin yüzde 3’ünü öteki öğrencilerin ve öğretmenin verdiği nefes oluşturuyor. Sınıftaki öğrencilerin bir tanesi bile asemptomatik (hastalık belirtisi göstermeyen) taşıyıcı olsa bütün öğrenciler virüse maruz kalma tehlikesi yaşıyor.
Not: Bu haberdeki bilgiler New York Times’ın 26 Şubat 2021’de yayımlanan “Why Opening Windows Is a Key to Reopening Schools” başlıklı haberinden alınmıştır.
Hürriyet
