Tarımda dayanak programlarıyla genç çiftçiler ve bayanların sayısı artıyor. Yeni kuşak çiftçiler kentten kaçıp köy hayatını tercih ediyorlar. 33 yaşındaki Bade Bilgen de bu genç çiftçilerden. Aromaterapi, organik tarıma merak sarıp Foça Ziraî Kalkınma Kooperatifi’ni hayata geçiren Bade Bilgen’le ilham veren öyküsünü ve teşebbüsünü konuştuk.
FESLEĞENLE SOFRALARI SÜSLEYEREK BÜYÜDÜM
– İzmir’de doğup büyümüşsünüz. Bitkilere ilginiz nasıl başladı?
1987 yılında, İzmir’de bayanın ön planda olduğu, el üstünde tutulduğu bir aileye doğdum. Ailemde fikirlere hürmet duyulur ve herkes birbirini dinler. Ben denizin içinde, su kenarında büyüdüm. Çeşit çeşit çiçeklerin olduğu, büyük sofraların kurulduğu, limon yoksa salatalara, bahçeden toplanmış korukların sıkıldığı, annemin “Git bahçeden fesleğen kopar süsleyelim” diye kız kardeşimi ve beni koşturduğu bir meskende büyüdüm. Yasemen ve hanımeli kokularının altında muharrirlerin, şairlerin bu sofralar da ağırlandığı, hoş sohbetli her düşüncenin tartışılabilir olduğu bir ailede yetişmek bana bugünkü hayata bakış açımı kazandırdı. Bir de tabiatı, doğayı tanıyıp, sevip; doğayla birbirimize iyi bakmayı bu yaşlarda öğrendim. Büyürken iki tutkumdan biri doğa diğeri ise sanattı.
– Sanat eğitimi almışsınız…
Sanata olan sevgim beni evvel küçük yaşlarda başlayan atölye eğitimlerine İstanbul Avni Akyol Anadolu Hoş Sanatlar Lisesi ve Marmara Üniversitesi Hoş Sanatlar Fakültesi’nde yöneltti. Kendimi aslında empresyonist ressam Claude Monet’in tablolarında hayal ediyorum. Sanıyorum her şey bir hayale inanmakla başlıyor.
– Çok yanlışsız. Her şey bir hayalle başlar lakin gerisini getirmek de uğraş ve çalışkanlık istiyor… Genç Çiftçi Hibe projesine katılmanız, lavanta yolculuğu nasıl başladı?
Mezun olduktan sonra çeşitli galeriler ile çalışıp, birçok stant açtım. Fakat bir diğer tutkum, doğaya olan hasretim her geçen gün daha da büyüdü. Tam bu sırada 2016 Kasım ayında gazetede gördüğüm; köyüne dönen gençlere tanınacak “Genç Çiftçi Hibe Projesi” duyurusu benim için hayatımın devir noktası oldu. Bu sayede; ailemin asırlardan beri gelen bereketli topraklarında doğayla ilgilenme hayalim, bir projeye dönüştürme fırsatına dönüştü. Bu süreçte kendi toprağımın florasını araştırmaya ve mevzuya ilişkin okuyup, bilgi edinmeye başladım.Yetiştiricilik için başlangıçta gerekli olan damlama sulama, arazinin çit ile çevrilmesi üzere demirbaş gereksinimlerimi bu hibe desteği sayesinde karşıladım.
– Toprakla tarımla uğraşmaya nasıl karar verdiniz?
Aile topraklarımızın florasında hakim olan karabaş otu beni lavanta ile tanıştırdı. Köklerine döndüm ve doğru fideleri Isparta’da bir aile dostumuzun yardımı ile yurtdışından getirerek ekmeye karar verdim. Hibe almam bu süreci hızlandırdı.
– Ve bu lavanta yetiştiriciliği bir marka doğurdu. İon… Odağınızda lavanta var değil mi?
Aroma Terapi bahçesi bitkileri odaklı İon Province, öncelikle bölgenin toprak tarihi geçmişinde ön plana çıkan lavantaya odaklanıyor. Tabiatıyla meşhur Foça yöresinde; lavantanın atası sayılan, lokal halkın ‘Karabaş Otu’ ismini verdiği bitki, projenin başladığı bölgenin yöre insanı tarafından hoş koku vermesi ve bedeni dinlendirip rahatlatması ile biliniyor. Bu bitkinin çağdaş akrabası olan Lavanta “lavandula angustifolia sevtopolis” ekerken projemizin önceliği; lavantayı doğduğu topraklara geri getirerek asırlar öncesinin köklerini yeni jenerasyonlarla buluşturmak. Organik tarımın tüm gerekliliklerini yerine getiren bu proje, verimli hasatlara sahip. İon bölgesinde yetişmeyen hiçbir bitkiyi toprakta deneyimleyip, gözlemlemeden devam etmiyoruz. Toprak florasına dokunmadan; doğaya hürmet ve hürmet ile hammaddede yakalamış olduğumuz kalite standartlarını koruyarak bilimin ön planda olduğu bir üretim ile büyümeyi hedefliyoruz.
BALKONDA HER ŞEY YETİŞTİRİLİR
– Meskende aromaterapik bitki yetiştirme mümkün mü?
Elbette mümkün! İzmirli bayanların balkonları yahut apartmanların bahçeleri tıbbi aromatik bitkiler ile süslüdür. Yemeklerimizde kesinlikle bir bitki vardır. Süsleme emelli yahut geleneklerden gelen, ritüellerin olduğu çeşitliliğe nazaran kullanılır. Merhum dedem bahar geldiğinde papatyalardan taç yapardı mesela bana ya da anneannem atölyeme geldiğinde kapının üstüne kesinlikle adaçayı asar…Bitkinin büyüme şartlarına nazaran; iklimi ve hava şartları göz önünde bulundurulduğunda; doğru toprak seçimi, biraz bakım, ilgi ve konsantrasyon ile yetiştiremeyeceğimiz bir bitki olduğuna inanmıyorum. Bitkinin çeşidine nazaran gözlemleme ve empati geliştirme çok kıymetli.
KOOPERATİF KURDU
-Kadın girişimci olarak bayanlarla üretim yapıyor musunuz?
Üretimimiz ile devam ettiğimiz bu süreçte bayanların desteği değerliydi zira topraklarımızda çoğunluğu bayan olan işçilerle çalışıyoruz, onların itinası ve rahmeti çok değerli. Toprakta çalışmak büyük bir grup işi; bu vesile ile tarımdaki bayanı düşünerek “Foça Ziraî Kalkınma Kooperatifini” kurarak birinci yıl başkanlığını üstlendim. Onun dışında Türkiye genelinde katıldığım eğitimlerde bayanların çoğunlukta olduğunu gördüm. İnandığım bu seyahatte, tanıştığım yol arkadaşlarım, dostlarım oldu. Tanıştığım bu bayanlar da ortak paydada bilgi ve tecrübelerini birbiriyle paylaşıyorlar ve dayanışma içinde birbirlerine dayanak oluyorlar.
– Kagider’in tarımla uğraşan bayanlara yönelik çalışmalarında da yer aldınız değil mi?
Kagider’in 8-9’ta Şubat tarihlerinde düzenlediği ‘‘Tarım Kampı’’nda yaklaşık 70 bayan ortasından girişimciden desteklenmek üzere seçilen 21 bayandan biri oldum. Bu motivasyon, işimi geliştirmek ve büyütmek için çok tesirli oldu. Bu süreçte bir yıl boyunca koçluk ve eğitim desteği sağlıyor Kagider. 21 kişilik online eğitimlerin yanında, kendi ortamızda iletişimi devam ettirdiğimiz 13 bayan ile yeniden farklılıklarımızı birleştirdiğimiz orijinal bir oluşum olan “tarımda kadın” platformunu doğurdu. Corona sürecinde yüzyüze görüşememiş olsakta, online buluşmalarımız ve fikir alışverişlerimiz sayesinde çok değerli ortak gayelerimiz olduğunu gördük. Her hafta bir ortaya gelerek; online kooperatif yapısını araştırmaya başladık. Birlikten kuvvet doğar diyerek; ortak keder ve değerlerimizi topladığımız, üretimlerimizi birleştirdiğimiz, bayanın bayana dayanak olduğu bu platform gelişim sürecinde…
LAVANTA DANIŞMANLIĞI YAPIYORUM
– İon nasıl hazırlanıyor? Hangi eserleri yapabiliyorsunuz?
İon Province florasında 1 metre kare ortamda, 7 farklı cins tıbbi aromatik bitkiye rastlayabiliyorsunuz. Bu hususta eşsiz topraklara sahip olmak bizim için büyük bir şans oldu. Üretilen lavanta buhar distilasyonu sistemi ile damıtılarak, büsbütün doğal işlemlerden geçtikten sonra, ion province yağ ve ion hidrosol eserlerine dönüşüyor.Sonunda tarlamızın lavantalarının çiçeklerinden damıtılan lavanta bu uçucu yağ, bu itina sayesinde farmakope standartlarına uygun tahliller ile değerlendirildiğinde Türkiye’nin en iyi uçucu yağ ve hidrosol sonuçlarına sahip oldu. Bu devirde butik olarak tasarladığımız “İon Buhurdan” işlevsel kullanımı sayesinde ürettiğimiz yağın en iyi şekilde yağın kokusu ve iyiliği yaşam alanında hissetmenizi sağlıyor. İon Province yolculuğunda edindiğim bilgi ve deneyimleri, benim üzere toprağa yatırım yapmak ve lavanta yetiştirmek isteyenlerle, lavanta yetiştiriciliği danışmanlığı olarak paylaşıyor, danışmanlık veriyorum. Eser kalitemiz bize toptan ve perakende alanlarında yeni bağlantılar, işbirlikleri ve satış kanalları kurmaya çalışıyorum. Yakın vakitte aile topraklarımızda yaşayan bitkileri, aromaterapide kullanılan uçucu yağlar temeli olan eserleri ile çeşitlendirmek ve diğer tıbbi aromatik bitkileri de eser ailesine kazandırmak da amaçlarımdan biri.
Hürriyet
