Batı Avrupa’nın gelişmiş ülkeleri, Covid-19 aşısı geliştiren çok sayıda şirketle mutabakatlar imzaladı. Bunlardan bir tanesi de İsveç-İngiltere iştirakine ilişkin AstraZeneca’ydı. Oxford Üniversitesi çatısı altında geliştirilen aşı için, Avrupa’nın opsiyonlarla bir arada 400 milyon doza kadar alım yapabileceği açıklandı.
Ocak ayında AstraZeneca, üretim külfetleri yaşaması sonucu gecikmeler olduğunu Avrupa’ya sevkiyatı azaltacağını açıkladı. Şirket Avrupa Komisyonu’ndan gelen reaksiyonların amacı olurken bilhassa Almanya karantinayı bitirmek ve toplumsal hayatta olağanlaşmaya gitmek için daha fazla aşıya muhtaçlık olduğunu savunuyordu.
Ortadan birkaç hafta geçti. Almanya artık de ellerindeki aşılar istedikleri üzere olmadığı için memnuniyetsizlik yaşıyor, depolarda biriken AstraZeneca aşısı stoklarını nasıl eriteceklerini düşünüyor. Yığılmanın nedenlerinin başında da aşının gereğince tesirli olmadığı gerekçesiyle kullanımından kaçınılması geliyor.
1,45 MİLYON DOZDAN 271 BİNİ KULLANILDI
Almanya’da halk sıhhatinden sorumlu merci olan Robert Koch Enstitüsü’nden yetkililerin açıklamalarına nazaran, ortalarında sıhhat çalışanlarının da bulunduğu yüzlerce kişi, AstraZeneca aşısının Pfizer/BioNTech’ten daha az tesirli olmasını münasebet göstererek, aşı randevularına gitmiyor ya da randevu bile almıyor. Almanya’nın batısında bulunan Duisburg kentinden bir yetkili Guardian’a yaptığı açıklamada, AstraZeneca aşısı vurulacak bireylerin yüzde 50 ila 70’inin aşı randevularını iptal ettiklerini ya da gitmediklerini söyledi.
Robert Koch Enstitüsü yetkilileri, Almanya’ya 3 hafta evvel ulaşan 1,45 milyon dozluk AstraZeneca aşısının yalnızca yaklaşık 271.000 dozunun uygulandığını aşıların üçte ikisinin ise hala depolarda beklediğini açıklamıştı. Dahası bu ay BioNTech ve Moderna aşılarının milyonlarca dozu da AB’ye teslim edilecek. Die Welt’in hesaplamalarına nazaran, Almanya aşılamaya bu süratle devam ederse, ülkede martın 3’üncü haftası prestijiyle 5 milyon doz kullanılmamış aşı yığılmış olacak.
Kuzey Ren Vestfalya eyaletinde bir gece hemşiresi olan Michael Breiden, New York Times’a yaptığı açıklamada, Pfizer/BioNTech’i kastederek, “Mesele şu ki ortada piyasa önderi olan Alman malı bir aşı var lakin biz onu alamıyoruz” derken, kendisinin de bu aşıyı tercih edeceğini ancak AstraZeneca’ya daha çabuk ulaşabilecekse onu da kabul edeceğini belirtti.
65 YAŞ SONU PLANLARI ALTÜST ETTİ
Ocak ayında Almanya aşı kurulu, yaşlılarla alakalı kâfi araştırma sonucu olmaması gerekçesiyle AstraZeneca aşısının yalnızca 65 yaş altı yetişkinlere uygulanması konusunda bir tavsiye sundu. Angela Merkel hükümeti de bu tavsiyeyi benimsedi ve aşı yalnızca 65 yaş altı bireyler için onaylandı. Hatta kendisi 66 yaşında olan Merkel aşı olmak için fazla yaşlı olduğunu ima eden açıklamalar yaptı.
Bundan sonra Alman medyası aşıyla ilgili bol ölçüde negatif yayın yaptı. Ülkede birçok yayıncı aşıyı “ikinci sınıf” ilan ederek, uygulandığı şahıslarda görülen yan tesirleri manşetlerine taşıdı. Tıpkı periyotta aşıyı olanların birçoğu, görülmesi olağan olan yan tesirler nedeniyle aşılamanın sonraki günü işe gidemeyince birçok hastane aşılamayı durdurmak zorunda kaldı.
Birtakım kaynaklar, AstraZeneca aşısına duyulan güvensizliği, Alman medyasının haftalardır devam eden bu yayınlarına bağlıyor. Almanya’daki sıhhat çalışanları ise kendilerine Pfizer/BioNTech aşısı yerine AstraZeneca aşısı yapılmasını pandemiyle gayrette gösterdikleri uğraşlara karşı bir saygısızlık olarak görüyor.
ASTRAZENECA HAKİKATEN İKİNCİ SINIF MI?
Aşılar uygulandıkça elde edilen klinik deneme ve gerçek hayat sonuçları Pfizer’de yüzde 95, AstraZeneca’da ise dozlar ortasında geçen vakte bağlı olarak yüzde 60 ila 90 aktiflik olduğunu gösteriyor. İskoçya’da elde edilen yeni sonuçlar bu oranın yüzde 94’e kadar çıktığına işaret ediyor. Tekrar de iki aşı tıpkı denemede kıyaslanmadığı surece bu sayılar çok net bir tablo çizmiyor. İnsanların aklında ise birinci denemelerde elde edilen ortalama yüzde 70’lik aktiflik sonuçları yer etmiş durumda. Yetkililer ise “En kısa vakitte markası ne olursa olsun aşı yaptırmaya çalışın” iletisinin altını sık sık çiziyor.
Almanya Cumhurbaşkanı Frank-Walter Steinmeier, evvelki hafta Bavyeralılara seslenerek, “Gündemimiz süratli aşılama” dedi ve ülkede kullanılan üç aşının da Avrupa İlaç Ajansı tarafından onaylandığını hatırlattı. “Şahsen ben bir aşının başkasına tercih edilmesine pek sempati duymuyorum” diyen Steinmeier, “Bu bir birinci dünya sorunu. Bilhassa de hâlâ birinci dozunu olmamış beşerler, hatta diğer ülkelerde yıl sonunda bile aşılanmamış olması öngörülen beşerler varken…” diye konuştu.
Aslına bakılırsa bütün makamlar AstraZeneca’yı takviyeler pozisyonda. Dünya Sıhhat Örgütü, Avrupa Komisyonu’nun kendisi de bir tıp hekimi olan lideri Ursula von der Leyen, Merkel, Almanya Sıhhat Bakanı, ülkenin önde gelen viroloji uzmanları ve tabiplerin meslek birlikleri farklı ayrı vakitlerde AstraZeneca’nın tesirli bir aşı olduğu ve güvenliği konusunda tereddüde yer olmadığı istikametinde açıklamalar yaptı lakin ön yargı şimdi sıhhat çalışanları nezdinde bile kırılabilmiş değil. Öte yandan ülkede yapılan bir ankete nazaran Almanların üçte biri aşıyı üreten kim olursa olsun yaptırmayı düşünmüyor. Lakin Moderna aşısına karşı en azından şimdilik direkt bir önyargı gözlenmiyor.
TAHLİL ARAYIŞLARI
Dozlar artarken aşılama stratejisinin değiştirilmemesi de reaksiyon çekiyor. Baden Württemberg, Bavyera ve Saksonya eyaletlerinin başbakanları, evvelki hafta sonu gazetelere verdikleri röportajlarda, gençlerde aşılamanın başlaması ve kullanılmayan dozların bu formda tüketilmesi istikametinde davetlerde bulundu. Birtakım eyaletlerde ise toplu aşılama merkezlerinin yanı sıra sonlu sayıdaki özel tabip muayenehanesine de aşı yapabilme yetkisi verildi.
Yaş sonunu çizen aşı komitesinin lideri Thomas Mertens ise ZDF’e yaptığı açıklamada, en yakın vakitte yeni tavsiyelerini yayınlayacaklarını belirterek 65 yaş üstü için de onay gelebileceğinin sinyalini verdi. Aşıya yönelik negatif önyargıda kendilerinin hissesi olduğu yorumlarına da karşılık veren Mertens, “Biz aşıyı asla eleştirmedik, biz yalnızca 65 yaş üstü küme için bilgi yetersizliğini eleştirdik” derken kamuoyuna verilen iletinin bir noktada yanlış yola saptığını belirtti.
Kimi kentlerde aşı stoğunu eritmek için yaratıcı tahliller de geliştirildi. Örneğin Duisburg’da insanlara bir yazılım üzerinden SMS’ler gönderiliyor. Her 1 doz için 3 şahsa gönderilen SMS’e birinci kim onay verirse, iğne onun koluna batıyor.
Hürriyet
