Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Esas Mukavelesindeki değişiklikler, “yeni bir türel durum yaratılmaksızın” ve “hukuki bir gereklilik” olarak yapıldı.
Anonim şirket olarak kurulan Merkez Bankası’nın, 1211 sayılı TCMB Kanunu’na ek olarak, bu kanunun tekrarı niteliğinde Esas Mukavelesi bulunuyor. Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçilmesinin akabinde 2018 yılında yapılan değişiklikler Merkez Bankası Esas Mukavelesine de yansıtıldı.
Bu nedenle 18 Mayıs 2020’de yapılan 88. Hesap Devri Olağan Umum Konsey Toplantısı’nda hissedarlarca oylanarak kabul edilen bu kapsamdaki değişiklikler, 11 Temmuz 2020’de Resmi Gazete’de yayımlandı.
Merkez Bankası Esas Mukavelesinde yeni hiçbir değişiklik yapılmadı. Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçilmesinin akabinde 2 Temmuz 2018 tarihli ve 703 sayılı Anayasada Yapılan Değişikliklere Armoni Sağlanması Hedefiyle Kimi Kanun ve Kanun Kararında Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Kararında Kararname, Merkez Bankası Kanununda kimi değişiklikler getirdi. Buna ek olarak 17 Temmuz 2019 tarihli ve 7186 sayılı Gelir Vergisi Kanunu ile Kimi Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun da yeniden Merkez Bankası Kanununda kimi değişiklikler getirdi.
Lakin kanunda yapılan bu değişikliklerin, Esas Mukaveleye yansıtılması gerektiği için 18 Mayıs 2020 tarihinde gerçekleştirilen 88. Hesap Devri Olağan Umum Şura Toplantısı’nda TCMB Esas Mukavelesi’nin muayyen hususlarında değişiklik yapılması Umumî Kurul’un onayına sunuldu ve bu değişiklikler hissedarlarca kabul edildi.
1211 sayılı Kanun münasebetiyle esasen yürürlükte bulunan kararlar, “yeni bir tüzel durum yaratılmaksızın” ve “hukuki bir gereklilik” olarak Umumi Kurul’un onayı ile Esas Mukavele’ye de işlenmiş oldu.
18 MAYIS’TAKİ UMUMÎ KURUL’DA ALINAN KARARLAR
18 Mayıs 2020’de yapılan Olağan Umumî Şura Içtiması sonrası TCMB Esas Mukavelesinde yapılan kimi değişiklikler yapıldı. Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne ahenk gayesiyle çıkarılan 2 Temmuz 2018 tarihli ve 703 sayılı Kanun Kararında Kararnamenin 1211 sayılı kanunda “Başbakan”, “Bakanlar Kurulu”, “Hükümet” ibareleri “Cumhurbaşkanı” ya da “Cumhurbaşkanlığı” olarak değiştirildi.
Kanunda ve Esas Muk (TCMB) Esas Mukavelesindeki değişiklikler, “yeni bir hukuksal durum yaratılmaksızın” ve “hukuki bir gereklilik” olarak yapıldı.
Anonim şirket olarak kurulan Merkez Bankası’nın, 1211 sayılı TCMB Kanunu’na ek olarak, bu kanunun tekrarı niteliğinde Esas Mukavelesi bulunuyor. Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçilmesinin akabinde 2018 yılında yapılan değişiklikler Merkez Bankası Esas Mukavelesine de yansıtıldı.
Bu nedenle 18 Mayıs 2020’de yapılan 88. Hesap Periyodu Olağan Umum Şura Toplantısı’nda hissedarlarca oylanarak kabul edilen bu kapsamdaki değişiklikler, 11 Temmuz 2020’de Resmi Gazete’de yayımlandı.
Merkez Bankası Esas Mukavelesinde yeni hiçbir değişiklik yapılmadı. Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçilmesinin akabinde 2 Temmuz 2018 tarihli ve 703 sayılı Anayasada Yapılan Değişikliklere Entegrasyon Sağlanması Gayesiyle Kimi Kanun ve Kanun Kararında Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Kararında Kararname, Merkez Bankası Kanununda birtakım değişiklikler getirdi. Buna ek olarak 17 Temmuz 2019 tarihli ve 7186 sayılı Gelir Vergisi Kanunu ile Kimi Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun da yeniden Merkez Bankası Kanununda kimi değişiklikler getirdi.
Lakin kanunda yapılan bu değişikliklerin, Esas Mukaveleye yansıtılması gerektiği için 18 Mayıs 2020 tarihinde gerçekleştirilen 88. Hesap Devri Olağan Umum Konsey Toplantısı’nda TCMB Esas Mukavelesi’nin muayyen hususlarında değişiklik yapılması Umumi Kurul’un onayına sunuldu ve bu değişiklikler hissedarlarca kabul edildi.
1211 sayılı Kanun hasebiyle zati yürürlükte bulunan kararlar, “yeni bir hukuksal durum yaratılmaksızın” ve “hukuki bir gereklilik” olarak Umumi Kurul’un onayı ile Esas Mukavele’ye de işlenmiş oldu.
18 MAYIS’TAKİ UMUMI KURUL’DA ALINAN KARARLAR
18 Mayıs 2020’de yapılan Olağan Umum Şura Içtiması sonrası TCMB Esas Mukavelesinde yapılan kimi değişiklikler yapıldı. Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne entegrasyon maksadıyla çıkarılan 2 Temmuz 2018 tarihli ve 703 sayılı Kanun Kararında Kararnamenin 1211 sayılı kanunda “Başbakan”, “Bakanlar Kurulu”, “Hükümet” ibareleri “Cumhurbaşkanı” ya da “Cumhurbaşkanlığı” olarak değiştirildi.
Kanunda ve Esas Mukavelede yapılan öbür değişiklikler şöyle:
“Bankaların ve Merkez Bankası’nca iyi görülecek sair mali kuruluşların bilanço içi yahut bilanço dışı tutarlı görülecek kalemlerinin zarurî karşılığa tabi tutulabilmesi. Mali piyasaların izlenmesi maksadıyla Merkez Bankasınca bankalar, vesair mali kurumlar ve bunları düzenlemek ve denetlemekle vazifeli kurum ve kuruluşlara yöneltilebilecek haber taleplerinin anlık ve gerçek vakitli karşılanmasına ve haber süreç sistemlerine erişim sistemleri kurulması. İhtiyat akçesi ayırma nispetinin yüzde 10 olarak belirlenmesi.”
YÖNETICI YARDIMCISI ATAMALARININ MEZUNİYET KOŞULLARI DEĞİŞMEDİ
Resmi Gazete’de yayımlanan son düzenlemelerde lider yardımcılarına ait de birtakım düzenlemeler yapıldı.
10 Temmuz’da yayımlanan ve yönetici yardımcılarına ait düzenlemeleri içeren unsur şöyle:
“Bankaların ve Merkez Bankası’nca elverişli görülecek başka mali kuruluşların bilanço içi yahut bilanço dışı mütenasip görülecek kalemlerinin mecburî karşılığa tabi tutulabilmesi. Mali piyasaların izlenmesi hedefiyle Merkez Bankasınca bankalar, öteki mali kurumlar ve bunları düzenlemek ve denetlemekle vazifeli kurum ve kuruluşlara yöneltilebilecek haber taleplerinin anlık ve gerçek devirli karşılanmasına ve haber süreç sistemlerine erişim sistemleri kurulması. İhtiyat akçesi ayırma orantısının yüzde 10 olarak belirlenmesi.”
Resmi Gazete’de yayımlanan son düzenlemelerde yönetici yardımcılarına ait de birtakım düzenlemeler yapıldı.
10 Temmuz’da yayımlanan ve yönetici yardımcılarına ait düzenlemeleri içeren unsur şöyle:
“Başkan Yardımcıları, hukuk, maliye, iktisat, işletme, bankacılık, finans, mühendislik, kamu idaresi, siyaset bilimi, memleketler arası alakalar ile istatistik sahalarından birinde yahut iktisadi ve idari bilimler fakültelerinde lisans yahut lisansüstü tahsil görmüş, yerinde haber ve deneyime sahip şahıslar arasından atanır.
3 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nde, Merkez Bankası Lider Yardımcılarının “kamuda ve/veya toplumsal güvenlik kurumlarına tabi olmak kaydıyla memleketler arası kuruluşlar ile hususî bölümde yahut özgür olarak en az beş yıl çalışmış” olmaları gerektiği mahal almıştı.
LİYAKAT VE TECRÜBE
Kanun değişikliği sonrasında, 2018 ve 2019 yıllarında Yönetici Yardımcılığı vazifesine yapılan tüm atamaların yasal koşulları sağlamasının yanı sıra yüksek tecrübe ve liyakate dayalı olarak gerçekleştirildiği görülüyor.
Hali hazırda TCMB Lideri Yardımcılığı vazifelerini Dr. Emrah Şener, Dr. Uğur Namık Küçük, Murat Çetinkaya ve Dr. Oğuzhan Özbaş yürütüyor. Çetinkaya ve Özbaş’ın atamaları değişiklik sonrası Ağustos 2019’da gerçekleşti.
Murat Çetinkaya, Orta Şark Teknik Üniversitesi Gereç ve Metalurji Mühendisliğinden mezun oldu. Yüksek lisansını Marmara Üniversitesi Bankacılık ve Sigortacılık Enstitüsü-Bankacılık anabilim kolunda tamamlayan Çetinkaya, meslek hayatına Ziraat Bankası Fon Idaresi Müdüriyetinde başladı.
Tekstilbank ve Diler Yatırım Bankası kaynak kısımlarında çalışan Çetinkaya, 2010-2017 arasında ise Halk Yatırım Menkul Pahalar AŞ Umumî Yöneticisi ve Idare Şurası Üyesi, Halk Portföy Idaresi AŞ kurucu Idare Konseyi Lider Vekili olarak hizmet yaptı.
Çetinkaya, Haziran 2017’de Borsa İstanbul Kümesine geçerek, Borsa İstanbul Idare Şurası Lider Vekili ve Umum Yöneticisi, İstanbul Takas ve Saklama Bankası Idare Heyeti Yöneticisi olarak çalıştı. Çetinkaya, Ağustos 2019’da TCMB Lider Yardımcılığına atandı.
Oğuzhan Özbaş, Boğaziçi Üniversitesi Sanayi Mühendisliği Kısmından mezun oldu. Eğitim hayatına ABD’de devam eden Özbaş, 1995 yılında Carnegie Mellon Üniversitesi’nde Endüstriyel Idare Yüksek Lisans programını birincilikle tamamladı.
İş hayatına Ford Motor Company’de başlayan Özbaş, şirketin kaynak kısmında 1998 yılına kadar vazife yaptı. 1998-2002 yılları arasında Massachusetts Institute of Technology’de (MIT) Finansal Iktisat üzerine doktorasını alan Özbaş, 2002 yılında araştırmacı tedrisat üyesi olarak Güney Kaliforniya Üniversitesi’ne katıldı. Lisans, yüksek lisans ve doktora seviyesinde dersler veren Özbaş, kurumsal finans, gerçek yatırım, kaynak dağılımı ve aktarımı, varlık piyasası düzenlemesi ve iktisadi tertip teorisi sahalarında ilmî araştırmalar yaptı. Özbaş, Ağustos 2019’da TCMB Yönetici Yardımcılığına atandı.
Hürriyet
