Merkez Bankası (MB) Lideri Şahap Kavcıoğlu, 128 milyar dolarlık rezerv tartışmalarına yönelik olarak, rastgele bir rastgele bir bölüme, banka yahut firmaya ayrıcalıklı döviz süreci gerçekleştirilmesinin kelam konusu olmadığını açıkladı. Kavcıoğlu, “Bilanço varlık yükümlülük denkliği açısından bakıldığında ortada kaybolmuş bir varlıktan bahsetmek mümkün değildir” dedi. Kavcıoğlu, AA’nın, “128 milyar dolarlık rezerv tartışmasına” ait sorularına şu cevapları verdi:
Son vakitlerde ağır bir biçimde rezerv satışlarına dair haberlere ait Merkez Bankası olarak sizden bir kıymetlendirme alabilir miyiz?
Dünyada daha evvel görülmeyen bir krize yol açan yeni tip koronavirüs salgını, tüm ülkelerde sıra dışı önlemlerin alınma mecburiyetini doğurmuştur. 2019 ve 2020 yıllarında ülkemiz iktisadının içinden geçtiği kuvvetli süreçler sonucunda oluşan dış açık, turizm gelirlerinde yaşanan besbelli düşüşle bir arada 30 milyar doları cari açık, 31 milyar meblağında yabancı sermaye çıkışı, 50 milyar dolar fiyatında gerçek kesimin yabancı para durum azaltması ve hane halkının 54 milyar dolar meblağında döviz ve altına yönelmesi kurlar ve döviz rezervleri üzerinde ağır baskı yaratmıştır. Özetle, iktisattaki döviz külfetinin giderilmesinin zarurî ve fevkalâde şartlardan kaynaklandığı ortadadır. Bunun sonucunda, finansal istikrarın korunması, ödemeler istikrarı finansmanı ve döviz arz-talep dinamikleri kapsamında süreçler gerçekleştirilmiştir. Salgınla uğraş sürecinde ülke iktisadının korunması öncelikli tercih olmuştur.
PROTOKOL İMZALANDI
Bu süreçte kelam konusu süreçler hangi destekle ve nasıl gerçekleştirilmiştir? ?
Öncelikle bu bahislerin yanlış ve eksik bilgiye dayalı olarak kamuoyu önünde tartışılmasının Merkez Bankası’na ziyan verdiğini düşünüyorum. Hazine Müsteşarlığı’nın MB nezdindeki hesapları kullanılarak yapılacak döviz alım-satım süreçlerinin para ve kur siyasetleri çerçevesiyle uyumlu gerçekleştirilmesi için gerekli uyumun sağlanmasına ait asılların belirlenmesi gayesiyle 21 Şubat 2017’de Hazine Müsteşarlığı ve MB ortasında bir protokol tesis edilmiştir. Protokolün emeli, uygulanmakta olan para ve kur siyasetinin aktifliğini artırmak ve finansal istikrara katkı sağlamak biçiminde belirlenmiştir. Kelam konusu protokol kapsamında 2017 yılından itibaren gereksinim görülen durumlarda, kamu bankaları aracılığıyla döviz süreçleri yapılmaya başlanmıştır. Bu sayede sistemde sıhhatsiz fiyat oluşumlarının engellenmesi ile döviz piyasalarındaki arz-talep istikrarı ve likiditenin tesis edilmesine katkıda bulunulmuştur.
PİYASA ŞARTLARINA NAZARAN
Bu döviz satışlarının nasıl bir teknikle yapıldığı konusunda daha fazla ayrıntı verebilir misiniz? Zira ‘Kime satıldı?’ diye soranlar oldu.
Piyasanın işleyişini çok iyi bilmelerine karşın, birtakım uzmanların “Kime satıldı“ diye konuşmalar yaptığını görüyoruz.
Kelam konusu döviz süreçleri, süreç platformları üzerinden o günkü piyasa şartları ve piyasa fiyatları çerçevesinde gerçekleştirilmiştir. Alıcı ve satıcı tarafın süreç gerçekleşene kadar bilinemediği otomatik süreç platformlarında, direkt bir karşı taraf belirlenmeksizin mevcut piyasa kotasyonları üzerinden süreçler yapılmıştır. Münasebetiyle rastgele bir kesite, banka yahut firmaya ayrıcalıklı döviz süreci gerçekleştirilmesi kelam konusu değildir. Otomatik süreç platformlarında gerçekleşen bu süreçlerin karşı tarafları yurt içi ve yurt dışı piyasa yapan bankalardır. Anılan süreç platformlarında piyasa dinamiklerinden bağımsız olarak, piyasa dışı fiyatlardan belli taraflar seçilerek süreç yapılması teknik olarak mümkün değildir. Bu nedenle yalnızca Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası değil, dünyanın hiçbir yerinde bu çeşit karşı taraf detayları açıklanamaz.
BİLANÇOYA GERİ DÖNDÜ
Pekala karşılığında aldığınız Türk Lirası ne oldu? ?
Bilindiği üzere döviz süreçleri çift taraflı süreçlerdir. Döviz verilirken Türk Lirası alınır ya da tam karşıtı gerçekleşir. Kelam konusu döviz satım süreçleri ile piyasadan Türk Lirası likidite çekilmesi nedeniyle bankaların MB’den fonlama yaptığı fiyatlar birebir ölçüde artış göstermiştir. Bu açıdan döviz satım süreçlerinin valör tarihi ile tıpkı gün olacak biçimde, kelam konusu Türk lirası fiyatı piyasadan çekilmiştir. Bu süreçler sonucu piyasadan çekilen Türk lirası likidite, MB tarafından açık piyasa süreçleri ve swap süreçleri yoluyla piyasaya fonlama olarak sağlanmıştır. Hasebiyle Merkez Bankası’ndan çıkan ve dolaylı olarak bankacılık sisteminde yabancı para mevduata dönüşen dövizin büyük bir kısmı tekrar swap süreçleri yoluyla Merkez Bankası bilançosuna geri dönmüştür. Bilanço varlık yükümlülük denkliği açısından bakıldığında ortada kaybolmuş bir varlıktan bahsetmek mümkün değildir. Bir defa daha vurgulamak isterim ki data paylaşımı konusunda, MB misyon ve sorumluluk alanlarındaki bilgi ve dataları memleketler arası standartlar dahilinde son derece şeffaf bir biçimde kamuoyuyla paylaşmaktadır. Bu kapsamda günlük analitik bilanço açıklanmakta olup, MB rezerv düzeyinin gelişimine ait piyasa iştirakçilerine ayrıntılı biçimde bilgiler duyurulmaktadır. Buna karşın son devirde kamuoyunda MB rezervlerine yönelik Bankamız prestijini sarsıcı, yerli ve memleketler arası yatırımcılar üzerinde inanç kaybına ve risk primlerinde artışa yol açabilecek açıklamalar yapılmaktadır. TCMB olarak hakkımızda çıkan yanlış ve aldatıcı haber ve telaffuzlar konusunda yasal haklarımızı gizli tutmaktayız.
Hürriyet