Birleşmiş Milletlere (BM) bağlı Milletlerarası Lübnan Özel Duruşması’nın, eski Lübnan Başbakanı Hariri’nin 14 Şubat 2005’te uğradığı suikast davasına ait karar duruşması bugün yapılıyor.
Duruşma, kararı daha evvel açıklamayı planlıyordu lakin başşehir Beyrut’ta 4 Ağustos’ta meydana gelen büyük patlama nedeniyle karar duruşmasını ertelemişti.
Ülkedeki 15 yıllık iç savaşın sona ermesine önemli katkılar sunduğu üzere savaştan sonra 1992 yılında idareye gelen ve savaşın izlerini silmek için yine imara öncülük eden eski Başbakan Refik Hariri, 14 Şubat 2005’te bir ton bomba yüklü araçla suikasta kurban gitmişti.
Hariri suikastının akabinde yaşanan protestolar zinciri sonucunda ülke esaslı değişimlere sahne olmuş, bu periyot “Sedir Devrimi” olarak tarihe geçmişti.
Lübnanlılar, Beyrut Limanı’ndaki şiddetli patlamanın acısıyla Hariri suikast davasından çıkacak karara odaklandı. Kararın açıklanmasıyla birlikte mevcut ekonomik krizin yanı sıra çeşitli sıkıntılar yaşanan ülkede mezhepsel yeni bir siyasi krizin çıkmasından önemli kaygı duyuluyor.
Hariri’nin partisi, karara nazaran tavrını belirleyecek
Babası Refik Hariri’nin vefatından sonra siyasete giren eski Başbakan Saad Hariri’nin liderliğindeki Müstakbel Hareketi üst seviye yetkililerinden Mustafa Alluş, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Müstakbel Hareketi olarak “Uluslararası Lübnan Özel Mahkemesi”ne güvendiklerini ve kararın çıkmasının akabinde tavırlarını belirleyeceklerini söyledi.
Lübnan’da kararın akabinde yeni bir siyasi kriz çıkacağına ait argümanlara değinen Alluş, “Ortada işlenmiş bir cinayet var, bu cinayeti işleyenler olduğu üzere onu planlayan siyasi birileri de var.” dedi.
Alluş, kendilerinin Hizbullah’a yönelik tavırlarının net olduğunu söyleyerek, “Hariri’yi öldürme münasebetlerinin tümü Hizbullah’ta var. Hizbullah, siyasalların suikastları dahil içeride ve dışarıda terör hareketlerine başvurmuş bir hizip.” tezinde bulundu.
Kararın BM Güvenlik Kuruluna (BMGK) taşınması konusuna yönelik bir soruya da Alluş, şu yanıtı verdi:
“Bu BMGK’yi ilgilendiren bir mevzu, duruşmayı kuran kendisi ve bu karar da kendisine iletilecektir. BMGK de Lübnan hükümetine yahut hatalılara yönelik birtakım adımlar atmalı.”
Öte yandan, Hariri’nin de dün akşam duruşmaya katılmak üzere kararın açıklanacağı Hollanda’ya ulaştığı bildirildi.
“BU KURALLARDA ÜLKENİN İSTİKRARINA ODAKLANMALI”
Dürzi başkan Velid Canbolat’ın idaresindeki İlerlemeci Sosyalist Partisi Milletvekili Bilal Abdullah da bu güç periyotta ülke istikrarına odaklanmaları gerektiğini belirtti.
Saad Hariri’nin babasının suikast davası kararına ne tıp bir reaksiyon vereceğini iddia edemediğini lisana getiren Abdullah, Hariri’nin her vakit öncelikleri sıralama konusunda hassas olduğunu kaydetti.
Duruşmanın kararıyla ilgili milletlerarası toplumdan gelecek tepkilere da işaret eden Abdullah, “Bildiğim kadarıyla suikast davasında suçlananların tümü öldü. Hasebiyle hususun milletlerarası arenada ne cins gelişmelere yol açacağını bilemiyoruz.” değerlendirmesinde bulundu.
TANSİYONUN YÜKSELMESİ BEKLENMİYOR
Hizbullah’a yakınlığıyla bilinen gazeteci müellif Kasım Kasir, Hizbullah’ın duruşmayı “gayrimeşru” gördüğüne işaret ederek, “Hizbullah, duruşmanın legal bir temele dayalı kurulmadığını, kelam konusu duruşmada İsrail ve ABD’ye uzanan boyutlar olduğunu düşünüyor.” dedi.
Duruşma kararıyla Lübnan’da halkı sokağa dökme ve tansiyonu yükseltme gayretlerinin olduğunu öne süren Kasir, “Ama ülkedeki durum buna müsait değil. Bu nedenle karar memleketler arası olarak kullanılabilir ve birtakım kararların çıkarılması için mevzu BMGK’ye sevk edilebilir.” diye konuştu.
Hariri’nin, duruşma kararıyla büyük bir gerginliğe yol açacak telaffuzlara başvurmayacağını zira bunun nihayetinde kendi çıkarına olmayacağını söz eden Kasir, şunları kaydetti:
“Hariri, tıpkı vakitte oburlarının duruşma kararını kendi çıkarları için kullanmasının önüne geçmek üzere meydanı boş bırakmayacaktır. Bu nedenle kararı tarihi bir gün olarak nitelendirip, hatalı bulunanların teslim edilmesi talebinde bulunur.”
“HARİRİ SUİKASTI, LÜBNAN VE BÖLGESEL DENKLEMİ GAYE ALMIŞTI”
Lübnanlı siyaset uzmanı Munir er-Rabih ise “Eski Başbakan Refik Hariri suikastı, Lübnan ve bölgesel denklemi maksat almıştı.” dedi.
Duruşma kararının Lübnan’daki Saad Hariri öncülüğündeki Sünniler için yeni bir fırsat doğurması gerektiğine vurgu yapan Rabih, Sünnilerin ulusal birlik denklemindeki yerlerini almaları için bu fırsatı iyi değerlendirmesi gerektiğini lisana getirdi.
Geçen hafta istifasını sunan ve süreksiz olarak misyonuna devam eden Hizbullah’a yakın Hassan Diyab hükümetinin Sünnileri temsil etmediğini savunan Rabih, Diyab kabinesinin Şii Hizbullah örgütü ve siyasi müttefiki Cumhurbaşkanı Mişel Avn’ın partisi Hristiyan Özgür Yurtsever Hareketi’nin denetiminde misyon yaptığını tabir etti.
“Hizbullah, ülkede olabilecek bir Sünni-Şii çekişmesinin önüne geçmek için duruşmayı tanımadığını söylüyor.” diyen Rabih, iki mezhebin mensupları ortasında rastgele bir gerginlik yaşanmaması için Hizbullah ile Hariri ortasındaki irtibat çizgilerinin açık tutulduğuna işaret etti.
Rabih, Hariri’nin duruşma kararına ait sergileyeceği tavra dair ise şunları söyledi:
“Hariri’nin, babasının suikast davasının ailevi yahut mezhepsel bir dava olmadığının altını çizerek, bunun ulusal bir dava olduğu istikametinde tansiyonu yüksek tutması bekleniyor. Hariri, suikast davasında hatalı bulunanların teslim edilmesi söylemi üzerindeki tavrını sürdürecektir.”
MEMLEKETLER ARASI LÜBNAN ÖZEL DURUŞMASI NASIL KURULDU?
Refik Hariri, ülkedeki askeri ve istihbari varlığıyla nüfuz sahibi Suriye idaresiyle aksi düşmesinden kısa bir müddet sonra 14 Şubat 2005’te bir ton patlayıcı taşıyan bomba yüklü bir araçla düzenlenen suikast sonucu beraberindeki 21 bireyle hayatını kaybetti.
Hariri’nin öldürülmesinin akabinde ülke çapında kitlesel protestolar düzenlendi ve Suriye rejimi, milletlerarası baskıların da gölgesinde Lübnan’daki 30 yıllık askeri varlığını sonlandırmak zorunda kaldı.
Şam’ın Lübnan’daki askeri varlığının sona ermesinin akabinde, ülke içinde Esed rejimine karşı gelen Lübnanlı farklı isimler faili meçhul cinayetlere kurban gitti.
Lübnan hükümeti, ülkedeki bölünmüşlük ve bu periyottaki karışıklığı da dikkate alarak, Hariri suikastı konusunu BM’ye devretti. BM Güvenlik Kurulu, 29 Mart 2006’da Milletlerarası Lübnan Özel Duruşmasının kurulmasına karar verdi.
Hollanda’da bulunan Milletlerarası Lübnan Özel Duruşması, Haziran 2007’de statüsünün yürürlüğe girmesinden sonra 1 Mart 2009’da çalışmalarına başladı.
Refik Hariri ile 21 kişinin öldüğü, 226 kişinin yaralandığı taarruzun soruşturulduğu belgede, 297 şahit tabiri ve 3 bin 131 doküman kanıt olarak bulunuyor.
Duruşma, 30 Haziran 2011’de Hizbullah örgütü üyeleri olan Selim Cemil Ayyaş, Mustafa Emin Bedreddin, Hüseyin Hasan Anisi ve Esed Hüseyin Sebra hakkında “Hariri suikastını planlamak ve düzenlemek” hatasından tutuklama kararı vermişti.
Duruşmanın tutuklama kararı verdiği 4 Hizbullah üyesi hala bulunamadığı için 2 Şubat 2012’de zanlıların gıyabında yargılanmasına başlanmıştı. Zanlılar için savcıların hazırladıkları iddianamelerin 16 Ocak 2014’te okunmasıyla, 2005’teki Hariri suikastının birinci duruşması gerçekleştirilmişti.
Suikastın planlayıcısı olmakla suçlanan Hizbullah önderlerinden Bedreddin, 2016 yılında Suriye’de öldürülmüştü.
BM Güvenlik Konseyince Hariri suikastını soruşturmakla görevlendirilen duruşmanın, davayı 3 yılda sonuçlandırması planlanıyordu.
Dava sürecinin uzaması nedeniyle 23 Aralık 2017’de BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, Milletlerarası Lübnan Özel Duruşmasının misyon müddetini 3 yıl daha uzatmıştı.
HİZBULLAH, DURUŞMAYI TANIMIYOR
Duruşmayı ve kararını kabul etmeyen Hizbullah örgütü, suikastı İsrail’in işlediğini öne sürerek kelam konusu duruşmanın kararlarıyla kendisinden intikam alındığını argüman ediyor.
Lübnan Hizbullahı Genel Sekreteri Hasan Nasrallah, birkaç gün evvelki televizyon konuşmasında Memleketler arası Lübnan Özel Duruşmasının açıklayacağı karara işaret ederek, şunları söylemişti:
“Karar ne olursa olsun bizim için yok kararındadır. Hizbullah’ı maksat almak için Memleketler arası Lübnan Özel Duruşmasını fırsata çevirmek isteyenler var.”
Hürriyet
