Ekonomik dertlerinin yanı sıra yaklaşık bir yıldan fazla müddettir ülkeyi önemli bir biçimde etkileyen Covid-19 salgını karşısında Kübalılar bir oldukça sıkıntı durumda. Başşehir Havana, yıllardır müzik ve dansla özdeşleşse de salgınla bir arada bilinen halinden çok uzak. Ülkede şimdi beşerler aşı olmadı, dünyada var olan aşılar da ambargo pürüzüne takıldı. Yalnız Küba tüm bunlara karşın etrafındaki ülkelerin ve Avrupa’nın yardımına koşuyor.
Mart ayı prestiji ile uzun vadeli kısıtlama kararı alan Küba, 15 Kasım 2020 tarihinde hudutlarını açarak ülkeyi ziyaret edecek turistleri heyecanlandırmıştı. Fakat Noel devrinde Küba’ya giden Floridalı ziyaretçilerin hadise sayılarını artırması tabloyu bilakis çevirdi. 10 Ocak 2021’de ülkeye giriş yapanlar için PCR testi ve beş günlük karantinaya girme kaidesi getirildi.
Bugün başta Havana olmak üzere tüm ülke genelinde gece hayatı akşam 9’da bitiyor ve sokağa çıkma yasağı başlıyor. Ayrıyeten salgına karşı maske takmak zarurî ve takmayı reddedenler para cezasına çarptırılıyor, hatta mahpusa bile atılabiliyor.
Kısıtlamalar nedeniyle renkli halleriyle bilinen Havana sokakları sessiz. Caz, reggaeton, salsa ve rumba üzere müzik ve dans cinsleri ikinci dalga Covid-19 salgınıyla geri planda kaldı. Havana adeta ritmini kaybetti ve karanlığa gömüldü.
Yasaklı saatlerde Havana sokaklarındaki restoran ve kafelerde canlı müzik sesi duymak imkânsız. Bu da alışılmışın dışında bir Havana gerçeği ortaya çıkarıyor. Ülkede şu ana kadar görülen toplam olay sayısı 49 bin 779. Güzelleşenlerin sayısı 45 bin 242, 322 kişi ise hayatını kaybetti. Şimdilik tablo pek korkutucu görünmese de olay sayıları son bir aydır süratle artmaya başladı.
SALGINLA BİRLİKTE HAYAT DAHA DA KIYMETLENDİ
Gelirinin büyük bir kısmını ülkeyi ziyaret eden turistlerden elde eden Küba, pandemi kısıtlamaları nedeniyle ekonomik açıdan sıkıntı günler geçiriyor. Hatta ülke yalnızca bu nedenle sonlarını komşuların nazaran daha geç kapattı.
The Telegraph muharrirlerinden Mark Stratton, Havana sokaklarındaki müşahedelerini şöyle anlatıyor:
“İnsanlarla konuştuğumda hayat pahalılığından bahsediyorlardı. Mesela deodorantın fiyatı ocak ayı ile kıyaslandığında 5 katına çıkmış. Bilhassa fırından alınan ekmek Noel’den bu yana 20 kat zamlanmış. Ülkede Covid’den daha büyük bir sorun var o da açlık.”
Kübalılar ambargodan ötürü yiyecek, içecek ya da giysi üzere muhtaçlıklar için kuyruklara girmeye alışıklar. Şimdilerde ise salgın nedeniyle birçok eser karaborsada. Ülkede artık her şey çok kıymetli ve kuyruklar da çok daha uzun.
Her pazar günü Callejon de Hamel’de Afro-Küba Santeria ruhlarını anmak için icra edilen davullu rumba ritmi de yerini sessizliğe bırakmış durumda. Bunun yerine buraya gelen ziyaretçilere vudu süsleri satan dükkândan ikramlık eşyalar veriliyor. Evvelce olduğu üzere enerjik ve cıvıl cıvıl bir hayatın Küba’da ne vakit geri döneceği bilinmezliğini koruyor.
AMBARGOYA KARŞIN FİNLAY AŞI ENSTİTÜSÜ, TÜM DÜNYA İÇİN ÇALIŞIYOR
Amerika Birleşik Devletleri’nin yıllardır Küba’ya uyguladığı ambargo nedeniyle, dünyanın birçok ülkesinde uygulanmaya geçilen koronavirüse karşı aşılama şimdi Küba’da başlamadı. Pfizer/BioNTech ve Moderna aşılarının da ülkeye girişi ambargo nedeniyle engelleniyor. Lakin Kübalı bilim insanları, ülke nüfusunu aşılamak için geliştirilen ve şu anda klinik deneyleri devam eden ‘Soberana 02’ aşısı üzerinde umut verici sonuçlar almaya başladı. Küba’nın başşehri Havana’da bulunan Finlay Aşı Enstitüsü’nde geliştirilen aşının birkaç hafta içerisinde on binlerce gönüllüyle birlikte test edilmeye başlanacağı bildirildi.
İspanyolca ‘egemen’ manasına gelen ‘Soberana’ isminin uygun görüldüğü aşı için Enstitü Müdürü Dr. Vicente Vérez Bencomo, birinci klinik testlerden elde edilen sonuçların “cesaret verici” olduğunu bildirdi. Küba hükümeti ise yıl sonuna kadar adadaki herkesi aşılamayı planladıklarını açıkladı.
En son Kübalı ilaç şirketi BioCubaFarma’nın lideri Dr. Eduardo Martínez Díaz, ABD’nin adaya dönük ablukasının artmasına rağmen ülkesinin tüm nüfusun aşılanmasının tamamlanacağı birinci ülke olacağını söyledi. Pedro Kourí Tropikal İlaç Enstitüsü’nde misyonlu epidemiyoloji uzmanı Dr. María Eugenia Toledo Romaní ise Küba Komünist Partisi’nin resmi yayın organı Granma’ya, hususa ait açıklama yaptı. Toledo, ABD’nin ülkesine dönük yaptırımlarını kınadı ve bu yaptırımların aşı üretim kapasitesini artırmayı zorlaştırdığını belirtti.
İRAN İLE MUTABAKAT
Geçtiğimiz günlerde ABD yaptırımlarına maruz kalan Küba ve İran, koronavirüs aşısı için bir işbirliği mutabakatına imza attı. İran Sıhhat Bakanlığı Sözcüsü Kiyanuş Cihanpur, “Faz-3 denemelerine 50 bin istekli katılacak. Beşerler üzerinde deneme yapılması için teknoloji transferini ve ortak üretimi ön kural olarak belirledik” dedi.
ÜLKEDE SIHHAT HİZMETİ TAKDİR TOPLUYOR
ABD’nin ambargoları nedeniyle ilaç ve sıhhat kesimi yatırımlarını ileri seviyede gerçekleştiren Küba, kendine yetebilen bir sıhhat sistemine sahip. Dünya Sıhhat Örgütü’nün bilgilerine nazaran, Küba’da 10 bin şahsa düşen tabip sayısı ABD’de 10 bin kişi başına düşen tabip sayısının 3 katından fazla. Küba’da 10 bin şahsa 82 hekim düşerken, bu sayı Rusya’da 40, ABD’de 26, Çin’de ise 18 seviyesinde. En değerlisi Küba, salgınla çaba kapsamında birinci günden bu yana birçok ülkeye sıhhat işçisi ve tıbbi gereç gönderdi.
Küba’nın ‘beyaz önlük diplomasisi’ olarak nitelendirdiği bu siyaset çerçevesinde, Covid-19 hastalarının tedavisi için Afrika, Avrupa ve Karayip ülkelerine 1200 civarında sıhhat çalışanı gitti. Kübalı sıhhat çalışanının gittiği ülkeler ortasında Andorra, Venezuela, Nikaragua, Grenada, Surinam, Jamaika, Belize ve Güney Afrika üzere ülkeler bulunuyor. Küba’nın yardımına koştuğu bir öbür ülke de salgının Avrupa’da en çok yıkıma yol açtığı İtalya oldu.
Kaliforniya’da bulunan Holy Names Üniversitesi’nden Kübalı Profesör Arturo Lopez-Levy, AFP haber ajansına yaptığı açıklamada, “Bu yüzyılın başından bu yana bir salgın ihtimali hakkında konuşuyorduk. Küba’nın bu ihtimale karşı hazırlıklı hekim ordusu var” diyor. Küba’da 1950’li yıllardaki ihtilalden bu yana, fiyatsız sıhhat hizmeti erişimi ve eğitim, sosyalist adanın temel taşlarından ikisini oluşturuyordu. AFP’ye konuşan Florida Üniversitesi Küba Araştırmaları Enstitüsü Lideri Jorge Duany ise “Koronavirüs, Küba’ya tıbbi hizmetlerini ihraç etmek için bir fırsat sundu” sözlerini kullanıyor.
AŞI DIŞINDA İLAÇ DA GÜNDEMDE
Infomed isimli internet sitesinde yayımlanan araştırmaya nazaran, Küba Moleküler İmmünoloji Merkezi (CIM) tarafından geliştirilen bir ilaç, Covid-19 hastaları için bir antienflamatuar tedavi imkanı sağlıyor. İlacın, bağışıklık hücre cinslerinden biri olan T-lenfositlerin çoğalmasını ve aktive olmasını engelleyip bir bağışıklık düzenleyici olarak işlediği, bu sayede de enflamasyona yol açan unsurları azalttığı belirtiliyor.
Granma’daki habere nazaran, CIM’in yanı sıra Victoria de Girón Temel ve Kliniköncesi Bilimler Enstitüsü ile Manuel Piti Fajardo ve Arnaldo Milián Castro Hastaneleri’ndeki Kübalı araştırmacılar, bu ilaca dair çalışmalarını milletlerarası tıp mecmuası Immunotherapy’de yayınladı.
Görünen o ki Küba, ambargo ve salgınla birlikte önemli bir ekonomik külfetin da içinde fakat sıhhat alanındaki duruşuyla dünyada bir şeyleri değiştirebilir.
Kaynak: The Telegraph, Guardian, AFP, Our World In Veri, BBC Türkçe, Independent
Hürriyet
