Sincan Uygur Özerk Bölgesi’ndeki hak ihlallerinin Avam Kamarası’nda görüşüldüğü sırada başşehir Londra’daki Parlamento Meydanı’nda bir ortaya gelen Uygur Türkleri, “Soykırım olarak tanımanın vakti geldi” ve “Faşist Çin Uygurlara soykırım uyguluyor” yazılı pankartlar taşıdı, parlamentoda hak ihlallerini görüşen milletvekillerine ve İngiliz hükümetine, Çin’in uygulamalarının soykırım olarak tanınması davetinde bulundu.
Burada AA muhabirine açıklama yapan Ahmet isimli Uygur Türkü, Sincan Uygur Özerk Bölgesi’nde annesi, babası ve 6 kardeşinden 4 yıldır haber alamadığını, binlerce “Doğu Türkistanlının” aileleriyle bağlantının kesildiğini söyledi.
Ahmet, “İngiltere’nin ve öbür devletlerin Çin’in uygulamalarını soykırım olarak kabul etmesini istiyoruz. Olur ki bir gün bu soykırım kabul edilir. Çin bu soykırımı durdurur ve cezalandırılır.” tabirlerini kullandı.
İNGİLİZ MİLLETVEKİLLERİNDEN UYGUR TÜRKLERİNE TAKVİYE
İktidardaki Muhafazakar Parti Milletvekilleri Ian Duncan ve Tim Loughton ile muhalefetteki Emekçi Partisi Milletvekili Jasmin Qureshi parlamentodaki görüşmeler sürerken kalabalığın yanına gelerek, Uygur Türklerine dayanaklarını bildirdi.
Duncan, burada yaptığı konuşmada, Çin’in uygulamalarını soykırım olarak gördüğünü, başka milletvekillerinin de Uygurların başına gelenleri soykırım olarak tanımladığını belirterek, bugün parlamentodaki görüşmeden de bu istikamette bir karar çıkmasını umut ettiğini söyledi.
Çin idaresinin birçok azınlık kümeye yönelik aksiyonlarından sorumlu tutulması gerektiğini kaydeden Duncan, Uygur Türklerinin yanında olacaklarını kaydetti.
Tim Loughton da konuşmasında, yalnızca Uygurların değil Tibetlilerin, Hong Kong halkının ve Çin’in zulmüne maruz kalan herkesin içinde bulunduğu makus durumu gündeme getireceklerini kaydetti.
Qureshi, Uygur Türklerine karşı soykırım uygulandığına ait kâfi ispatın bulunduğuna dikkati çekerek, “Umarım, Birleşmiş Milletleri gerçek olanı yapmaya ve (İngiliz) hükümetini Sincan’da neler olduğunu anlamaya teşvik edebiliriz.” tabirini kullandı.
PARLAMENTO’DAN SOYKIRIM KARARI
Avam Kamarasındaki oturumun akabinde milletvekilleri, “Sincan Uygur Özerk Bölgesi’nde kitlesel insan hakları ihlalleri ve insanlığa karşı suçları” kınayan bir karar aldı.
Kararda, Çin’in yaptıkları soykırım olarak tanınırken, hükümete, Uygur Türklerini maksat alan hareketlerin durdurulması için harekete geçme ve Pekin’e yönelik baskıyı artırma daveti yapıldı.
İktidardaki Muhafazakar Parti’den Nusrat Ghani tarafından sunulan önergenin bağlayıcılığı bulunmuyor. Çin’e karşı adım atma konusunda hükümet, kendi kararlarını almaya devam edebilecek.
“SİNCAN BÖLGESİNDEKİ İHLALLERİN BÜYÜKLÜĞÜNÜ KİMSE İNKAR EDEMEZ”
Karara ait değerlendirmede bulunan Milletvekili Yasmin Qureshi, “Bugünkü oylama, bir dönüm noktası olmalı. Sincan bölgesindeki ihlallerin büyüklüğünü kimse inkar edemez.” dedi.
İngiltere’nin Asya’dan Sorumlu Devlet Bakanı Nigel Adams, parlamentoda yaptığı konuşmada, hükümetin, Sincan’daki insan hakları ihlallerini soykırım olarak tanıyacak rastgele bir kararın “yetkili” mahkemelerce alınması gerektiği tarafındaki tavrını yineledi.
“SOYKIRIMLA ÇABA YOLUMUZ, ÇİN TARAFINDAN DENETİM EDİLEMEZ”
Önergenin sahibi Ghani ise şunları kaydetti:
“Soykırım terimini asla berbata kullanmamalıyız lakin gerçekleştirildiğinde ise kullanmaktan kaçınmamalıyız. Hükümetler, soykırım kararının sırf yetkili mahkemelerce verilebileceğinde ısrar ediyor. Fakat mahkemeye giden her yol, Çin tarafından kapatıldı. Hükümetimizin elleri kelepçeli, Birleşmiş Milletler tarafından felç edildi. Denetimi geri almalıyız. Soykırımla çaba yolumuz, Çin tarafından denetim edilemez.”
İngiltere’de hükümet, Çin’in Uygur Türklerine karşı “endüstriyel ölçekte” insan hakları ihlalleri gerçekleştirdiğini belirtse de yaşananları soykırım olarak tanımaktan kaçınıyor.
İngiliz hükümeti, daha evvel kimi Çinli yetkililere yaptırım uygulayıp, Uygur Türklerinin zorla çalıştırılmasıyla elde edilen eserlerin ticaretini durdurmuştu.
İngiltere’den evvel ABD Dışişleri Bakanlığı, Belçika, Kanada ve Hollanda Parlamentoları da Çin’in Uygur Türklerine yönelik uygulamalarını soykırım olarak tanımıştı.
ÇİN’İN SİNCAN UYGUR ÖZERK BÖLGESİ’NDEKİ UYGULAMALARI
Çin’de son yıllarda Uygur Türklerinin kimlik ve kültürlerine yönelik ihlaller memleketler arası kamuoyunca eleştiriliyor.
Pekin’in “mesleki eğitim merkezleri” olarak isimlendirdiği, memleketler arası kamuoyunun ise “yeniden eğitim kampları” diye tanımladığı yerlerde, Birleşmiş Milletler (BM) datalarına nazaran en az 1 milyon Uygur Türkü kendi isteği dışında tutuluyor.
Pekin idaresi, Sincan Uygur Özerk Bölgesi’nde kaç kamp bulunduğuna, buralarda kaç kişinin olduğuna ve kelam konusu şahıslardan ne kadarının toplumsal hayata döndüğüne ait bilgi vermiyor.
BM ve öbür milletlerarası örgütler, kampların incelemeye açılması davetlerini yinelerken Çin, kendi belirlediği birkaç kampın az sayıda yabancı diplomat ve basın mensubu tarafından kısmen görülmesine müsaade verdi.
Çin makamları, BM yetkililerinin direkt bilgi almak hedefiyle bölgede serbestçe inceleme yapma talebini ise geri çeviriyor.
Hürriyet
