Atabay İlaç Türkiye’nin en esaslı şirketlerinden biri. Kuruluşu 1938’e dayanıyor. Atabay İlaç’ın Idare Heyeti Yöneticisi Bülent Atabay dalda yenilikçi, vizyoner kişiliğiyle tanınıyor.
Pandemi sürecinde Türkiye’de koronavirüse karşı üretilen birinci ilacın ruhsatlandırıldığı haberini duyunca Atabay İlaç’ı aradım. Ekibin başında Zeynep Atabay Taşkent’in olduğunu öğrendim. Telefonda birinci evvel Atabay İlaç’ın yeni nesil temsilcilerinden Zeynep Atabay Taşkent’in eşi Atabay İlaç Idare Şurası Üyesi Doğan Taşkent’le konuştuk. Doğan Taşkent Türkiye Yapı Kredi Bankası kurucusu Kazım Taşkent’in torunu. “Eşim çok ağır fakat sizle konuşacaktır” deyince online temas kurduk ve bu güç periyotta gerçekleşen bu üretimin detaylarını, Türkiye’deki ilaç kesiminin geleceğini konuştuk.
Kuruluş hikayesini anlatır mısınız?
1939’da Eczacı Kemalettin Atabay tarafından ‘Şark Merkez’ Ecza Deposu’nun kurulmasıyla başlıyor. 1955 yılında Tophane İlaç Fabrikası’nda beşeri ilaç üretimine başlamış aile büyüklerim. 1970 yılında Gebze’de Atabay Kimya Sanayi ve Ticaret A.Ş. ismi altında beşeri ilaç faal hammaddesi üretimine ve 1975 yılında yeniden Gebze’de Atabay Tarım ve Veteriner İlaçları A.Ş. ismi altında zirai ilaç hammaddesi ve zirai ilaç üretimine başlandı. Bu tesislerde 100’ün üzerinde beşeri, tarım ve veteriner ilaç aktif hammaddesi üretiyoruz. Ben 12-13 yaşlarındayken babamla işe giderdim. Babam daima işinin başında olan bir kişidir. Kız kardeşim ve bana da işi sevdirdi. Hammadde üretim tesislerimiz 1985 yılından itibaren Amerikan Sıhhat Bakanlığı’ndan FDA ve 2002’den itibaren Avrupa Sıhhat Bakanlığı EU GMP sertifikalarını aldı. Beşeri ilaç üretim tesisleri ise 2019’dan itibaren EU GMP sertifikasına sahip. Devletimizin 8 büyük üniversitesi ile üniversite-sanayi işbirliği girişimleri geliştiriyoruz.
BAĞIMLILIĞIN ÖNÜNE GEÇİLMELİ
Dünyada pandemiler çağına girildi. Sizce nasıl bir strateji izlenmeli?
Bugün külliyen globalleşmiş, kalabalık bir dünyada yaşıyoruz. Hasebiyle viral enfeksiyonların çıkması olağan olarak görülmeli. Viral enfeksiyon biraz da sayı oyunu. Zira mutasyona uğruyor. Mutasyona uğraması için de çok sayıda insan kitlesi gerekiyor. Lakin bu seviyede olacağını kimse varsayım etmiyordu. Türkiye ilaç bölümü olarak dışa bağımlılığı mümkün olduğunca azaltmamız gerekiyor. Bu devirde alınan en değerli ders bu olmalı. Memleketimizde hiçbir vakit yüzde 100 yerli ve ulusal üretim laf konusu değil. Zira ne yaparsanız yapın birinci kullanacağınız hammaddeyi üreten kimya kolu. Bu bölüm maatteessüf devletimizde zayıf. Başlangıç unsurları birçok vakit yurtdışından geliyor. Ancak ne kadar erken safhada işe başlarsanız o kadar kıymetli olur. Bizler yüzde 90’lardayız. Bu orantı pek başarılı ve hammaddedeki dışa bağımlılığımızı azaltmak için bir fırsat olabilir. Kimya kolumuzun alt yapısına yatırım yapılabilir.
BIRINCI YERLİ İLACIN ÜRETİMİNİ GERÇEKLEŞTİRDİK
Koronavirüse karşı ürettiğiniz birinci yerli ilaç Sıhhat Bakanlığı tarafından duyuruldu. Bu süreç nasıl gerçekleşti?
Sıhhat Bakanlığı’nın yayınlamış olduğu koronavirüs protokollerindeki ilaçlardan kimileri memleketimizde üretiliyor. Tedavi protokolünde konum alan ve 1. adımda kullanılan ‘Oseltamivir’ etken unsurlu ilaçlardan olan ‘Enfluvir’ bizim tarafımızdan üretiliyor. Hammaddesini de sentezlediğimiz için pek çok devletten avantajlı bir biçimde eseri tedarik ediyoruz. TÜBİTAK Türkiye Platformu’nda ‘Koronavirüse Karşı Dışa Bağımlılığı Azaltacak İlaçların ve Hammaddelerinin Yeni Sentez Yollarıyla ve Formülasyonlarla Geliştirilmesi’ girişiminde tek kişisel bölüm şirketi olarak bölge aldık. Medipol Üniversitesi’nden Doç. Dr. Mustafa Hoş ile birlikte ‘Hydroxychlorokin’ ve ‘Favipiravir’ moleküllerinin sentez çalışmalarında geçmişe entegrasyonunu sağladık. Memleketimizde birinci defa yerli ve ulusal sentez ile virüse karşı geliştirilen ‘Favipiravir’ hammaddesi içeren ilacımız Sıhhat Bakanlığı tarafından ruhsatlandı. Salgın süreci, şirketin geçmişten gelen sentez ve formülasyon felsefesinin sahih olduğunu, bilime ve ilmî çalışmalara ehemmiyet verip fark yaratabileceğimizi gösterdi. Hammadde sentezi ile dışa bağımlılığı azaltırken, pandemi sırasında yaşanan tedarik meşakkatinin da önüne geçmeyi hedefliyoruz. İhracat, ciromuzun yüzde 25’ini oluşturuyor. 1985 yılında FDA onayı alarak birinci ihracatımızı gerçekleştirdik. Amerika’ya Parasetamol ihracatı gerçekleştirdik. 35 devlete ihracat yapıyoruz. Bu ilacın ihracatı için çalışmalara başladık. Farklı moleküllere de çalışıyoruz.
Zeynep Atabay
KARİYET HIKAYESI
28 YILDIR ÇALIŞIYOR
ZEYNEP Atabay Taşkent, daima disinlinli oldu. Çalışkandı. Robert Kolej’i birinci 3’e girerek kazandı.1988 yılında Robert Kolej’den mevzun olup Nottingham Üniversitesi’nde kimya eğitimimi tamamlayıp 1992 yılında Gebze fabrikalarında hammadde sentez geliştirmede çalışmaya başladı. 28 yıldır değişik kısımlarda hizmet alıp şu an da idare heyeti yönetici yardımcısı olarak şirketin idaresinde. 11 ve 7 yaşında iki çocuk anası olan Zeynep Atabay Taşkent, Doğan Taşkent ile evli.
40 YILDIR BERABERLER
Ar-Ge’de kaç kişi çalışıyor?
Her yıl karımızın yüzde 20’sini Ar-Ge için ayırıyoruz. Ar-Ge’yi yürüten çekirdek takımımız 40 yıldan fazla vadedir birlikte çalışıyor. 25 kişi. Ar-Ge’nin liderliğini Almanya‘da uzun yıllar kimya mühendisliği öğrenimi yapmış ve 50 yıldır Ar-Ge süreçlerini yürüten babam Bülent Atabay yaptı. Almanya ve İsviçre modeli olan usta-çırak bağlantısı bazlı ‘bilgi transferine’ örnek gösterilebilecek bir kuruluş olduk. Son periyotta eşim Doğan Taşkent ile açık inovasyon konseptine geçtik ve üniversite işbirlikleri ile Ar-Ge yapımızı daha da güçlendirdik.
Bayan çalışan nispeti ne?
Bizim üzere çok sayıda bayan şirketimizde her kademede çalışıyor. Birtakım kısımlarda yüzde 80 orantısında bayanlar hakim. İşin, mesleğin cinsiyeti yoktur. Buna inanıyorum. Atabay’da esaslı çok iyi bir ekibimiz var.
Hürriyet
