Artan etraf kirliliği, global ısınma ve denetimsiz tüketim doğal kaynakların süratle azalmasına neden oluyor. Denizler de dünya ve doğal ömrün devamı için kritik bir role sahip. Lakin insanoğlu denizler konusunda pek dikkatli davranmıyor. Bilhassa kaçak avcılık ve ziyanlı atıklar denizlerdeki canlı çeşitlerinin süratle azalmasına neden oluyor. Biz de Türkiye’nin en büyük balıkçı kasabalarından biri olan Garipçe’ye gidip yıllardır Karadeniz sularında balıkçılık yapan reislerle konuştuk.
EVVELCE BALIK BOLDU
Reislerin hepsini av öncesinde köy meydanında çay içerken yakalıyoruz. 30 yılı aşkın müddettir bu köyde balıkçılık yaptığını belirten İlyas Yalçın, geçen yılın balıkçılık manasında kurak geçtiğini lakin bu yıldan beklentilerinin yüksek olduğunu söylüyor. Karadeniz’in yıllar evvel balık sayısı ve tipi manasında çok büyük bir zenginliğe sahip olduğunu aktaran Yalçın, “Bu işe birinci başladığımızda bu sular çok bereketliydi. Her 10 yılda bir neredeyse birkaç balık cinsini kaybettik. Bunun en büyük sebebi denetimsiz avcılık oldu. O yıllarda balık işine girenler çok zenginleşti fakat denizde sonraki nesiller için bir şey kalmadı” diyor.
İlyas Yalçın
YASAK DEVIRDE AV
Son yıllarda kaçak avcılığın arttığını söyleyen Yalçın, “Bu yıl denizlerde palamut bol diyoruz lakin aslında daha bol olması gerekiyordu. Biz geçen yıla nazaran bir bolluktan bahsediyoruz. Geçen yıl denizde balık yoktu zira. Birtakım tekneler av yasağının sürdüğü 4 ay boyunca yavrulama periyodundaki bütün balıkları avladı. Bu çok büyük bir tehlike. Bütün ekosistemi yok ediyorlar. Daha balıklar büyümeden ölüyor. Onlar tahminen bir iki ayda bu avcılıktan 400-500 bin lira kazanıyor lakin denizdeki ömür bitiyor. Balıkçılık ekosistemi ölüyor” tabirlerini kullanıyor.
KIT YILLARIN SAYISI ARTIYOR
Rumeli Feneri’nde yıllardır balıkçılık yapan bir öteki reis Mustafa Deniz (50) ise Karadeniz’deki rahmetin süratle azaldığını söz ediyor. Balıkta her yılın tıpkı olmadığını aktaran Deniz, “Önceden bazen bir yıl, bazen iki yıl balık olmazdı. Ancak balık olmayan yılların sayısı gitgide artıyor. Bu denetimsiz avlanmadan ötürü oluyor. Artık yalnızca bir cins balık avlamaya başladık. Esasen avlayacak balık da kalmadı. Bütün meralar boş” diye konuştu.
Mustafa Deniz
‘SUDA PLANLAMA ŞART’
45 yıldır Karadeniz sularına açıldığını tabir eden 62 yaşındaki reis Namık Kemal Gerçek ise üniversitelerin su eserleri fakültelerinin acil olarak yeni bir balıkçılık planlaması yapması gerektiğini tabir ediyor. Gerçek, şunları söylüyor: “ABD’de balıkçılar tek tip tekne ile avlanıyor. Böylelikle daha sürdürülebilir bir sistem oluşturuyorlar. Bizde maalesef büyük teknelere ayrıcalıklar tanınıyor. Bir standart yok. Ayrıyeten tıpkı suları paylaştığımız Gürcistan ve Bulgaristan da balıkçılık bizden çok farklı yapılıyor. Su birebir yol farklı. Daima onların gerisinde kalıyoruz. Tüm bunların düzeltilmesi gerekiyor.”
‘HASILAT DÖNEM SONU BÖLÜŞÜLÜYOR’
Gençlerin balıkçılığa bakış açısının değiştiğini tabir eden reisler, şunları anlattı: “Burada çalışan 200’den fazla tekne var. Her tekne 20-30 tayfa istihdam ediyor. Bu küçük teknelerde 5’e kadar iniyor. Reisler dönem başında kendi tayfasına kişi başı 10-15 bin lira önden ödeme yapıyor. Bu en az 200 bin lira demek. Daha sonra sistemli olarak haftalık fiyat ödeniyor. Ve dönem sonunda o dönemki hasılata nazaran reis ve tayfa ortasında paylaşım yapılıyor. Kimi gençler de balıkçılık için Afrika’ya gidiyor. Orada en az aylık 10 bin lira kazanıyorlar. Köyümüzden 50’ye yakın genç yurtdışına gitti bu türlü.”
O RADARLAR DONANMADA BİLE YOK
Denetimsiz avcılıkla balıkçılık faaliyetlerinin de büyük ziyan gördüğünü anlatan İlyas Yalçın, “Ülkemiz denizlerle çevrili lakin biz bunun bedelini bilmiyoruz. Daha fazla kontrol yapılması gerekiyor. Çok agresif teknikler kullanıyor. Kimi teknelerdeki radarlar bizim donanmada yok. Bir kısmı kaçak avcılık da yapıyor. Bu radarlar denizdeki en küçük balığı bile kilometrelerce öteden tespit ediyor. Denizleri kurutuyorlar” dedi.
Hergün öğlenden sonra denize açılan tekneler denizde 14-15 saat kalıyor. Yakalanan balıklar ise limana gelen kamyonlarla Gürpınar’a gönderiliyor.
Hürriyet
