Fransa turizminin en kıymetli simgesi olan Eyfel Kulesi, yıllardır Paris’in sembolü olarak kentin göbeğinde bulunuyor. Kulenin mimarı Gustave Eiffel, inşaatını 1889 yılında tamamladığında kulenin Paris görüntüsünde süreksiz olacağını düşünmüştü. Süreksiz olan inşa edilen bu kule o devirde Parislilerin en sevdiği simge yapı olmaktan da çok uzaktı fakat tasarımı yenilikçi ve vaktin mimarisinden epey farklıydı. İşte bu ihtilal niteliğindeki mimari şekli kulenin bahtını değiştirdi.
NEDEN İNŞA EDİLDİ?
Paris’in sembolü haline gelen Eyfel Kulesi, Fransız Devrimi’nin yüzüncü yıl kutlamalarının anısına Dünya Fuarı için yapılmıştı. Maksat, öbür uluslara Fransa’nın gücünü ve endüstriyel yeteneklerini göstermekti. Her yıl milyonlarca yerli ve yabancı turisti Paris’e çekmeyi başaran kulenin, Seine Nehri’nin kıyısına yapılması kararlaştırıldı ve proje için bir müsabaka düzenlendi. Müsabakaya katılan 100 proje ortasından Gustave Eiffel’in projesi kazandı ve kulenin pek de kolay olmayan imal öyküsü başladı.
PARİS İÇİN BİR TEHDİT OLARAK ALGILANDI
Eyfel Kulesi için hiçbir şey toz pembe değildi. Yapıldığı yıllarda pek çok kişi bu kuleye karşıydı ve ‘Bay Eiffel’in Kulesine Karşı Sanatçılar’ başlıklı bir mektupta, kulenin Paris’in estetik tabiatına bir tehdit olduğunu belirten tasalar lisana getirildi. Paris’in göbeğine dikilmiş demirden bir kule kabul edilemez olarak görülüyordu. Fransız şair Verlaine, dev yapının kenti “çirkinleşmeye” mahkum ettiğini söylemişti.
Birçok Parisli tabir yerindeyse kuleden tam manasıyla nefret ediyordu. Yapısal olarak sağlam durmadığını ve göze batan bir nahoşluğa sahip olduğunu düşünüyorlardı. Hatta ünlü müellif Guy de Maupassant kuleden o kadar nefret ediyordu ki, görmemek için Eyfel Kulesi’ndeki restoranda yemek yiyordu.
Sanat dünyası da Eyfel Kulesi’nin yapıldığı yıllarda bu yapı için “trajik bir sokak lambası, devasa iskelet, fabrika bacası” üzere benzetmelerde ve ince imalarda bulunuyordu.
REKOR SÜRATLE İNŞA EDİLDİ
Tüm bu karışıklıklara karşın demir kule 2 yıl, 2 ay, 5 gün süren inşaat sonrası Paris’e inşa edildi. Birinci hafriyat çalışmaları 26 Ocak 1887’de başladı, 31 Mart 1889’da tamamlandı. Yalnızca temellerini atmanın 5 ay sürdüğü kule, periyodun mevcut koşullarına nazaran rekor bir süratle yapıldı. Kulenin üretiminde emeği geçen mühendisler, matematikçiler ve bilim adamlarının isimleri kulenin yan tarafına kazındı.
Proje hayata geçtiğinde kulenin inşası için mukaveleye bağlı ruhsat haklarının 20 yıl sürmesi ve akabinde çabucak yıkılması kararı alınmıştı. Dünya Fuarı sırasında yaklaşık iki milyon kişinin ziyaret etmesinin akabinde kule, güçlü bir sembol haline geldi. Kulenin yıkılmasını önlemeye kararlı olan Eiffel, bilimsel yararını kanıtlamak için büyük gayret sarf etti.
KULEYİ BİLİM Mİ KURTARDI?
Eyfel Kulesi, 31 Mart 1889’da açıldı ve Eiffel’in kuleyi nasıl kurtaracağını düşünmesi için tam 20 yılı vardı. Eiffel, yaptığı birinci günden itibaren kulenin bilim için faydalı olması durumunda ömrünün daha uzun olacağını biliyordu. Kulenin zirvesine bir anten kurmaya ve kablosuz telgrafı denemeye karar verdi. Daha sonra rüzgar suratı ve direnci üzerine çalışmalar ve meteorolojik deneyler için Fransa Merkez Meteoroloji Ofisi ile iştirak kurdu. Birinci Dünya Savaşı’nın başlamasıyla kulede bulunan antenlerin düşman istihbaratını yakalamak için çok yararlı olduğu kanıtlandı. Yapı, Alman iletilerinin şifresinin çözülmesine yardımcı oldu ve düşmanın zayıflıklarını belirlemeyi mümkün kıldı. Fuardan 20 yıl sonra yıkılacak olan kulenin bilimsel çalışmalarda kullanılması ve askeri yarar sağlaması Parislilerin fikrini değiştirmesine sebep oldu. 130 yılı aşkın müddettir ayakta durmayı başaran kule Fransa’nın dünyadaki sembolü haline geldi ve her yıl milyonlarca turist ağırlıyor.
BİRİNCİ BASKI EPEYCE FARKLIYDI
Projenin birinci çizimleri bugünkü Eyfel Kulesi’nin görünümünden çok farklıydı. Katları birbirine bağlamak için anıtsal kemerler, her katta büyük cam duvarlı salonlar, hatta üst kısmı için ampul formunda bir tasarım bile vardı. Sonunda proje kolaylaştırıldı lakin tabandaki büyük kemerler üzere birtakım ögeler korundu.
İNTİHAR OLAYLARI YAŞANDI
Her 7 yılda bir 60 ton boya ile boyanan devasa kule, tam 200 bin metrekare alanda bulunuyor. Vakit içinde kule kırmızımsı kahveden, kestane kahvesine ve sonra da bugünkü rengine dönüştü. Bugüne kadar 400 intihar hadisesinin yaşandığı kuledeki olaylarla çaba için, platformların çıkış noktalarına demir parmaklıklar yerleştirildi.
HİTLER KULEYE ÇIKAMADI
Adolf Hitler, Almanya’nın Fransa’ya karşı kazandığı zafer sonrası Paris’e gitti. Paris’in simgesi olan Eyfel Kulesi’ne çıkamaması için asansörün halatları kasıtlı olarak kesilmişti. 1700’ü aşkın basamağı çıkamayan Hitler için, ‘Paris’i ele geçirdi lakin Eyfel’i ele geçiremedi’ telaffuzları gündeme gelmişti.
EN ÇOK TAKLİT EDİLEN YAPILARDAN BİRİ
Yapıldığı sırada halkın nefretini kazansa da daha sonra sembol bir yapı haline gelen Eyfel, dünyanın çeşitli yerlerinde de taklit edildi. Yüksekliği günümüzün büyük kuleleri tarafından aşılmış olsa da, yapı benzersizliğini koruyor. Eyfel Kulesi’nin en yüksek kopyası Las Vegas’ta bulunuyor. Tam 165 metre yüksekliğine ulaşan ve yapısal olarak Eyfel izleri taşıyan otel, panoramik terasa da sahip.
Japonya ise dünyanın en ünlü Eyfel Kulesi esintili yapılarından birine mesken sahipliği yapıyor. 1958 yılında inşa edilen Tokyo Kulesi, tam 333 metre yüksekliğinde ve Eyfel’den tam 9 metre daha uzun. Gündüzleri kırmızı-beyaz, geceleri altın rengi olan kule, başşehrin harika görünümünü da sunuyor.
BUGÜN EYFEL KULESİ NE MANA SÖZ EDİYOR?
Eyfel Kulesi şu anda Fransa’nın en kıymetli dönüm noktası. Paris siluetinin kalıcı bir özelliği haline gelen yapı, Paris’in turizm gelirinin de kıymetli bir kısmının elde edilmesini sağlıyor. Dünyanın pek çok yerinden beşerler onu görmeye geliyor ve burası çoklukla ‘Aşk Kulesi’ olarak anılıyor.
Vaktinde yansılara yol açan kule, bugün insanların ağır ilgisini topluyor. Hatta 2018 yılında bu simge yapının bir modülüne sahip olmak isteyen dünyanın dört bir yanından insan, açık artırmaya katıldı ve kuleye ilişkin olan orjinal spiral merdiven tam 190 bin dolara satıldı. Dört metre uzunluğundaki merdiven, yerine asansör konulmadan evvel 1983 yılına kadar kullanıldı.
Hürriyet
