Latin Amerika ülkelerinde yeni tip koronavirüs salgını tesirini sürdürüyor. Can kayıpları ve olay sayılarının arttığı bölge ülkelerinden Kolombiya’da, hastanelerin yükü de giderek artıyor. Ülke bilhassa ocak ayından bu yana sıkıntı günler geçiriyor. Olay sayıları yaz aylarına oranla neredeyse iki katına çıkmış durumda. Salgından en çok etkilenen yerler ortasında ise 669 bin 487 hadise ile başşehir Bogota ve 129 bin 266 hadise ile Antlantico eyaleti öne çıkıyor.
Birinci koronavirüs olayının 6 Mart 2020’de görüldüğü Kolombiya’da salgınla gayret kapsamında, 21 Mart 2020’de ‘ulusal karantina’ kararı alınmış ve uygulama 1 Eylül 2020’ye kadar sürmüştü. Daha sonra Bogota Sıhhat Müdürlüğü, alışveriş merkezlerinde yalnızca eczane ve temel gereksinim gereçleri satan işletmelerin açık kalacağını duyurmuş, maske kullanmayı zarurî kılmış, her aileden yalnızca bir kişinin gereksinimleri karşılamak üzere dışarı çıkmasına müsaade verileceğini bildirmişti.
Müdürlük ayrıyeten kentte 17 Ocak’a kadar akşam 20.00 ile sonraki sabah 05.00 saatleri ortasında sokağa çıkma kısıtlamasının uygulanacağını da açıklamıştı. Bu kısıtlama hâlâ devam ediyor.
Hükümet bulaş riskini azaltmak için gerekli adımları atsa da pek başarılı olmuş görünmüyor. Halkın protestoları da neredeyse hiç bitmiyor. En son sıhhat çalışanları, daha fazla kollayıcı ekipman ve inançlı çalışma şartları talep ederek maaşlardaki gecikmeleri protesto etmişti.
Salgından ötürü milyonlarca kişi işini kaybetti. İşsizlik oranı ağustosta yüzde 17 olarak açıklandı. 20 Ocak’ta hükümet tersi protestolar tekrar başladı ve ülkede genel grev ilan edildi. Birçok kentte halk sokaklara dökülürken birtakım kentlerde protestocularla polis ortasında çatışmalar yaşandı. Bu protestolarda beşerler ne toplumsal aralık kurallarına uydu ne de maske taktı.
Kolombiya’nın yerli halklarını temsil eden Ulusal Yerli Örgütü (ONIC) tarafından yapılan açıklamada, “Tüm vatandaşları çağırıyoruz. Tüm ülke için hepimiz dışarı çıkıp ömür uzunluğu daha iyi hayat hakkımızı isteyelim. Toplumsal haklarımızı savunalım” tabirleri kullanıldı.
Tüm bunların yanında bir de hata çeteleri gerçeği var. Kolombiya’da gündüzleri sokaklarda görülen resmi güvenlik güçlerinin yerini geceleri eli silahlı yasadışı güçler alıyor. Karantina kurallarına uymadıklarını düşündükleri vatandaşları maksat alan çeteler ülkede adeta büyük bir panik yaşanmasına sebep oluyor.
TEDBİRLERE UYMAYANLARI VURUYORLAR
Latin Amerika’daki Meksika ve Kolombiya üzere ülkelerde çeteler epeyce rahatça cürüm işleyebiliyor. Hatta kimi bölgelerde hata işlemek o kadar olağan bir durum haline gelmiş ki, yadırganmıyor bile… Örneğin Pablo Escobar’ın kenti olarak bilinen Medellin… Buradaki silahlı çeteler, devlet denetiminin az olduğu bölgelerde halka önemli şiddet uyguluyor. Maske takmayan ve sokağa çıkma kısıtlamasına uymayanları da vuruyorlar.
Kolombiya basınında yer alan haberlere nazaran yasadışı güçler bu biçimde ülkede dokuz kişiyi öldürdü. Uyuşturucu karteline mensup olduğu sav edilen bu silahlı bireyler, resmi karantina kurallarını değil kendi koydukları kuralları da uyguluyor. Hava karardıktan sonra ortaya çıkan bu acımasız silahlı kümeler yüzünden halk büyük bir endişe içinde hayatlarını sürdürüyor.
Asscoiated Press’in aktardığına nazaran Putumayo eyaletindeki San Miguel kasabasında öldürülen halk önderi ve aktivist Edison Leon Perez bardağı taşıran son damla oldu. Perez, sağcı örgütlerle ilişkili bir uyuşturucu çetesinin uyguladığı tecrit tedbirlerine karşı hükümete davet yapmasından sonra öldürüldü.
Bir başka vakadaysa bir cep telefonu tamircisinde alkol alarak tecrit tedbirlerini ihlal ettikleri için iki Venezuelalı personel öldürüldü.
Independent’te yer alan bir habere nazaran ülkenin kuzeyinde Ulusal Kurtuluş Ordusu’nun (ELN) bu yıl yayımladığı bir broşürde, “Hayat kurtarmak için kimi bireyleri öldürmeye mecburuz” söylendiği ve yalnızca besin satan yerler, fırın ve eczanelerin çalışmasına müsaade verildiği ihtarının yer aldığı açıklandı.
BBC Latin Amerika uzmanı Luis Fajardo ise pandemi devri Kolombiya dâhil kabahatin kol gezdiği ülkelerdeki durumu şöyle özetliyor:
“Suç dendi mi akla çabucak Meksika kartelleri gelir lakin onlara ek olarak Kolombiya ve Brezilya’daki çete ve militanlar, Covid-19 salgını boyunca güçlerini göstermeye devam ettiler. Hiç durmadılar.”
Kolombiya’da karantinanın 14’üncü günü yaşanırken, ülkedeki en büyük çete önderlerinden birinin cenaze merasimi yapıldı. Fajardo merasimde yaşananları ve silahlı kümelerin gücünü şöyle aktarıyor:
“Hernández, Medellin’in güçlü ‘Niquía-Camacol’ hata çetesinin ‘Ayı’ lakaplı önderiydi. Bir gün evvel hapishanede kalp krizinden ölmüştü. Mahallî gazete o sahneyi ‘Kalabalıkta beşerler hem alkışladı hem de havaya ateş açtılar’ biçiminde yorumlamıştı. Herkes silahlıydı ve can güvenliği neredeyse hiç yoktu.”
Kolombiya’da cürüm çetelerinin gelir kaynakları uyuşturucu. Bu nedenle yalnızca halk değil devletle de savaşıyorlar. Hatta en son uyuşturucu çetesi tarafından pusuya düşürülen dört asker hayatını kaybetti. Kolombiya ordusundan yapılan açıklamada, rakip uyuşturucu çeteleri ortasında çıkan çatışmada çapraz ateş altında kalan yöre halkını korumak için düzenlenen operasyonda, askerlerin pusuya düşürüldüğü bildirildi. Hücumdan ülkedeki en büyük uyuşturucu çetelerinden ‘Clan del Golfo’ sorumlu tutuldu.
Kolombiya günlük gazetesi El Tiempo’nun yazdığına nazaran geçen yıldan bugüne kadar Kolombiya güvenlik güçleri 112 ton kokain ele geçirdikleri operasyonları yönettiler. Kolombiya’da hükümet bu çetelerle savaşmaya devam ediyor. Örneğin uyuşturucu çeteleri ile FARC örgütünden ayrılan gerillalara karşı seçkin komando birliği kuruldular.
Başka taraftan Kolombiya’daki uyuşturucu kartelleri yeni olan pandemi krizine yanıt olarak yerli halkın inancını, sevgisini kazanmaya çalışarak da karşılık veriyorlar. Salgından ötürü ekonomik zahmet çeken topluluklara gayri resmi yardım yapıyorlar. Bazıları da yasal olmayan yollardan elde ettikleri paralarla, pandemi yüzünden güç günler geçiren halka para yardımında bulunuyor.
İnsan Hakları İzleme Örgütü‘nün (HRW) Kolombiya özelinde yayımladığı rapor epey dikkat alımlı. Ülkede çeteler, tehdit iletileri göndererek ve kendi koydukları kurallara uymayanları öldürerek halka önemli baskı yapıyor. Rapora nazaran kurallara uymayan en az 30’dan fazla kişi öldürüldü.
HRW Amerika Sorumlusu Jose Miguel Vivanco, “Covid-19’un yayılmasını önlemek için silahlı kümelerin uyguladığı merhametsiz ‘cezalar’, Kolombiya’daki fakir halkın konutlarından çıktıklarında akına uğrama ve öldürülme riski taşıdığı manasına geliyor” diyor. Vivanco’ya nazaran silahlı kümeler, halkın gözündeki meşruiyetlerini artırmak ve daha fazla güce sahip olmak için kelam konusu usullere başvuruyor. Bunun yanında sıhhat hizmetlerinin de sonlu olduğu bölgelerde bulunan çeteler, üyelerinin hastalanmasından endişeleniyor.
HER ŞEYİ DEĞİŞTİREN VEFAT
Geçtiğimiz ocak ayı ülkede günlük hadise sayılarının en pik olduğu periyottu. Hastalığa yakalanan kişi sayısı 10-15 bin ortası değişiyordu. Hatta 20 Ocak’ta bugüne kadarki en tepe artışı gördü: 17 bin 908.
Tam da o periyotta Kolombiya Savunma Bakanı Carlos Holmes Trujillo hastalığa yakalandı. Bakan, testinin olumlu çıkmasının akabinde sıhhati berbatlaştı ve Bogota’daki askeri hastaneye kaldırıldı. Trujillo 26 Ocak sabahı da 69 yaşında koronaya yenik düştü. Tıpkı gün Kolombiya Genel Konfederasyon Çalışanları Lideri Julio Roberto Gómez de koronavirüs nedeniyle ömrünü yitirdi.
Hayatını kaybeden Kolombiya Sıhhat Bakanı Carlos Holmes Trujillo
Kolombiya Devlet Lideri Ivan Duque Marquez, yaptığı açıklamada, Sıhhat Bakanı Trujillo’nun vefat haberini derin bir keder ile öğrendiğini söyleyerek, kendisine ne kadar yakın olduğunu şu sözlerle açıklıyordu:
“Trujillo benim çok iyi arkadaşım, ortağım ve bakanımdı. Bugün hayatımın en makûs günü, çok lakin çok üzgünüm.”
Sıhhat Bakanı Carlos Holmes Trujillo’nun vefatı hükümeti epeyce derinden sarstı. Uzun müddettir devam eden aşı çalışmaları bu üzücü olay sonrası daha sürat kazandı. Aralık 2020’de ‘toplu aşılama rehberi’ olarak ilan edilen ‘Ulusal Aşılama Planı Kararnamesini’, Cumhurbaşkanı Ivan Duque 29 Ocak 2021’de imzaladı ve Sinovac tarafından geliştirilen Covid-19 aşısının acil kullanımı için yetki alındığını, 10 milyon doz da sipariş verildiğini duyurdu.
Tüm bu gelişmeler yaşanırken Avustralya merkezli bağımsız bir niyet kuruluşu olan Lowy Enstitüsü, ocak ayında Kolombiya’nın pandemiye karşı uğraşta 98 ülke içinde en makûs üçüncü sırada olduğunu açıklıyordu.
OCAK KARANLIK ŞUBAT AYDINLIK
Sinovac aşısının siparişi sonrası, Ivan Duque Kolombiya basınına yaptığı açıklamada, Çinli ilaç şirketinden gerekli müsaadelerin alındığını belirterek, “INVIMA Acil Durum Protokolü süratli formda onaylandı. Covid-19 aşısının ülkeye geliş sürecinin rekor biçimde tamamlanması için uzmanlarımız çok titiz ve ihtimamlı çalıştı” tabirlerini kullandı.
Geçtiğimiz şubat ayı da ABD’li ilaç şirketi Pfizer’in BioNTech firmasıyla, yeni tip koronavirüse karşı geliştirdiği aşıdan 50 bin dozluk birinci sevkiyat, başşehir Bogota’daki El Dorado Memleketler arası Havalimanı’na geldi. Lider Duque havaalanında, “Bugün ülkemiz için çok manalı bir gün. Yaptığımız muahedeler uygulanmaya başlandı ve birebir halde aşı yasasını çıkarmayı da başardık. Katkılarından dolayı başta Sıhhat Bakanı olmak üzere uzmanlarımıza teşekkür ediyorum” diye konuştu. Şubat ayının sonlarına gerçek da aşılamaya geçildi. Hükümetin yürüttüğü bu siyaset halk tarafından da dayanak görmeye başladı.
OLAY SAYILARI ARTARKEN AŞILAMA NE DURUMDA?
Kolombiya, geçen yıl yaz aylarından beri günlük olay sayılarını bir türlü denetim altına alamadı. Ya çok az olay ile karşılaşıyorlar ya da çok fazla… Ocak ayında ülkede hadise sayıları günlük 13-15 bin ortasında değişiyordu.
Şubat sonu mart başında kadar bu sayı 3-4 bine kadar düşmüştü lakin şu sıralar tekrar 5 binlere hakikat çıkıyor. Our World In Veri bilgilerine nazaran ülkede toplam olay sayısı 2,3 milyon. Uygunlaşan hasta sayısı da 2,2 milyon. Bugüne kadar da 61 bin 143 kişi de hayatını kaybetti.
Aşılama ise 17 Şubat’ta uygulanmaya başladı. Bu mevzuda hayli süratle ilerlediklerini söyleyebiliriz. Şu ana kadar aşı vurulan kişi sayısı 693 bin 657. Aşılama evvel sıhhat çalışanlarından başladı. Akabinde risk altındaki nüfus ile devam edecek. Hükümet yaptığı en son açıklamada yıl sonuna kadar 35 milyon insanı aşılamayı hedeflediklerini söyledi.
Kripto Para Piyasaları için Bigpara
Kripto Para Piyasaları için Bigpara
Hürriyet
