Farklı meslek kümelerini deneyimleyip izlenimlerimizi aktardığımız İşin Peşinde köşesi için bu haftaki durağımız ‘akvarist’lik oldu. Bu işi yapmak için birinci evvel önemli bir lisans eğitimi ve deneyim gerekiyor. Dev havuzlardaki onlarca canlı ve bulundukları ortamdaki ekosistemi sağlamak, dengeyi korumak ihtimamlı bir takip süreci gerektiriyor. Yüzlerce canlının farklı gereksinimleri var. Hepsini anlık izleyip vakti geldiğinde karşılamak kaide.
EVVEL AYRINTILI PLAN
Burada mesai sabah saat 8’de başlıyor. Takımlar tüm gün çalışıyor. Lakin akvaristler sabah gelip bir çalışma planı hazırlıyor. Bu plan her yılın başında hazırlanan aylık çalışma planının da bir modülünü oluşturuyor. Kimin nereye bakacağı, neleri denetim edeceği hangi balıkları besleyeceği aşikâr. Florya’da bulunan İstanbul Akvaryum’daki mesaimde bana eşlik eden Uğur Çağlar. Çağlar’ın birinci kelamları “Bu planlama bizim için çok değerli. Buradaki hayatın meselesiz devam etmesi için en ince ayrıntısına kadar plan yapmak zorundayız” oluyor.
-18 DERECEDE KORUNUYOR
Uğur Çağlar, bir küratör. Yani tüm alanlardan o sorumlu. Telefonu hiç susmuyor. Bana, günlük iş rutinini anlatırken daima onu arayıp bilgi yahut görüşünü alıyorlar. Birlikte denetimleri yaptıktan sonra rutinin bir kesimi olan mutfak kısmına geçiyoruz. Çağlar, birinci evvel bana anlattığı üzere soğuk hava deposuna gidip onun istediği yemleri getirmemi istiyor. Eksi 18 derecedeki depoya girdiğimde süratlice gereçleri alıp çıkmaya çalışıyorum. Lakin bana kutuların hepsi tıpkı geliyor. Çağlar’ın uyarısı ile üstündeki kodlara nazaran kutuları mutfağa getiriyorum bu sefer.
ŞEF ÜZERE HAZIRLIK
Yemlerin taze olması gerektiğini anlatan Çağlar, “Bayat ya da ikinci kalite yem kullanamıyoruz. Biz balık haline gidip yem için alım yapacağımızı söylediğimizde bize çabucak ikinci kalite eserleri çıkarıyorlar. Lakin biz onları değil restoranlar üzere taze balıklardan almak istediğimizi belirtiyoruz” diyor. Anlattığına nazaran yemler Norveç, Şili ve Kanada üzere dünyanın farklı noktalarından geliyor. O sıra depodan getirdiğim eserleri tezgaha dizip Çağlar’ın öğrettiği halde kesmeye başlıyorum. Midye, mezgit, kabuklu karides, uskumru, mavi yengeç ve kalamar… Hepsi akvaryumdaki balıklar için usta şeflerin ünlü restoranlarındaki servisleri üzere hazırlanıyor burada.
HER BALIĞA FARKLI
Kesim süreci ise biraz itina istiyor. Evvelden çözdürülmüş yemler her balığa nazaran özel olarak doğranıyor. Kimi küp küp kimi fileto biçiminde. Akabinde doğradığımız yemleri dev havuzlardaki balıklara vermek için mutfaktan çıkıyoruz. Birinci durağımız levreklerin olduğu kısım. Onları midye ve mezgitle besliyoruz. Yemleri suyun üzerine her serptiğimde balıklar üst zıplıyor. Bu evrede üstünüz kuru olsa da ıslanmamanız imkânsız.
BİRAZ ONLARLA EMPATİ YAPTIM
Akvaristlik mesleğini deneyimlerken bu canlıların çok yakınında olunca empati yapma fırsatı da buldum. Çok sayıda milletlerarası etraf örgütü ve sivil toplum kuruluşu tematik akvaryumların var olma nedenini eleştiriyor. Açıkçası bunda haksız değiller. Geçtiğimiz periyotta kimi şov merkezlerinde fok balıklarına ve öteki canlılara yapılan makûs muamele ortaya çıkmıştı. Bu akvaryumlarda bir şov yapılmıyor, gördüğüm kadarıyla canlılara en hoş halde bakılıyor. Lakin doğal ortamından uzakta olmak onların tercihi olur muydu? Pek emin değilim. Dünyada çok büyük tematik akvaryumlar var. Bilhassa ABD’de devasa boyutta. Ülkelerin turizmi için ve çocuklar için de çok kıymetli görülüyor. Önemli bir ekonomik yarar da sağlıyor. İstanbul Akvaryum’da çalışırken dev havuzlarda tedavi edilen deniz canlılarını gördüm. Balıkçı ağlarına takıldığı için bakanlık tarafından bu akvaryuma emanet edilmiş. Uygunlaşınca denizlere dönecekler. Bu olağanüstü bir olay. Bu akvaryumlardaki canlı çeşitliliği biraz azaltılıp tedavi ve araştırmalar için bakımı yapılan canlıların sayısı arttırılsa daha iyi olabilir. İşletme sıkıntıları güç olsa da çocuklar tekrar bu canlıları da görmeye gelecektir.
SUYUN ALTI DENEYİM İSTİYOR
Sıra geliyor dalgıç kıyafetlerini giyip suya girmeye. Bu sefer suyun içinde orfoz ve köpekbalığı üzere büyük balıklar var. Ve onlar suyun içinde besleniyor. Akvaristler burada çok dikkatli olmak zorunda. Yanlış bir hareket onlara ziyan verebilir. Rahatsız edebilir. Burada çalışmak için akvaristlerden biraz daha deneyim kazanması ve uzmanlaşması bekleniyor. Suyun altında alınan nefesin sıklığı bile ihtimamla izlenerek akvaristlere bu misyonlar veriliyor.
KİYAFETİ GİYMEK AZAP
Suyun altına girmeden evvel grup önderlerinden kısa bir eğitim alıyorum. Balıklara nasıl yaklaşmam gerektiğini, nasıl nefes alınacağını yavaşça dinliyorum. Daha sonra dalgıç kıyafetlerini girip suya giriyoruz. Suyun altında kimi balıklara yem verip sessizce dolaşıyoruz. Bir yandan da etrafı denetim ediyoruz. İşimiz bitince tekrar yüzeye çıkıp kıyafetleri çıkarmaya geliyor sıra. Lakin bunları giymesi de çıkarması da epeyce bir kaygı. Tahminen de en kuvvetli meslek ekipmanlarından biri diyebilirim.
NE KADAR KAZANIYORLAR?
Hem beslenme, hem turizm hem de araştırmalar için dev havuzlarda tutulan balıkların bakımlarından akvaristler sorumlu. Pekala akvaristler ne kadar kazanıyor? Aslında yaptıkları işe nazaran çok fazla kazanmıyorlar. Türkiye’deki ortalama maaşlar 5 bin 500 lira. Bu çalışılan alana nazaran değişiyor. Yurtdışında ise bu fiyatlar çok daha yüksek.
TURİSTLERİN UĞRAK NOKTASI
Bu akvaryumlar birebir vakitte turizm hareketliliği de yaratıyor. Yöneticilerin verdiği bilgilere nazaran en kalabalık günde 14 bin kişi ziyaret etmiş. Bilhassa okulların kapandığı devirde bu hareketlilik artıyor. Rus ve Arap turistler ise başı çekiyor.
Hürriyet
