Türk doğal gaz sektörü açısından kritik bir eşik olarak nitelendirilen 2021’de Türkiye’nin uzun vadeli doğal gaz kontratlarının kıymetli bir kısmının müddeti sona erecek. Bu kontratların tekrar müzakere edilmesi sürecinde kontrat yapısında esneklik ve fiyatlarda indirim yapılması, Türkiye’nin taleplerinin başında geliyor.
Bu yıl sonu prestijiyle Türkiye’nin 58 milyar metreküp düzeyinde bulunan uzun periyotlu ve petrol fiyatına endeksli doğal gaz kontratlarının 15,9 milyar metreküplük kısmı 2021’de sona eriyor. Bu durumun, gelecek yılın bölüm ve doğal gaz maliyetleri açısından belirleyici olması bekleniyor.
Boru Çizgileri ile Petrol Taşıma AŞ’nin (BOTAŞ) Azerbaycan ile olan 6,6 milyar metreküplük gaz kontratının mühleti Nisan 2021’de dolacak. BOTAŞ’ın Rus şirket Gazprom ile 4 milyar metreküplük ve Nijerya ile 1,3 milyar metreküplük sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) mukavelesinin müddeti de 2021’in sonunda bitecek.
BOTAŞ’ın 2007’de özel bölüme devrettiği 4 milyar metreküplük mukavelelerin mühleti de birebir formda gelecek yıl sonunda tamamlanıyor.
Öbür yandan, bu yıl eylülde sona eren 2,1 milyar metreküplük LNG Katar mukavelesinin akıbetinin de yeni yılda netleşmesi bekleniyor.
Böylelikle, Rusya, Katar ve Nijerya ile mühleti biten toplamda 11,4 milyar metreküplük yenilenmesi mümkün gaz mukavelesi mevcut. Bu sayı, Türkiye’nin toplam gaz kontratlarının yüzde 20’sini oluşturuyor.
Türkiye’nin Rusya ile doğal gaz kontrat müzakereleri devam ederken, BOTAŞ ve özel kesim şirketlerinin bu müzakerelerdeki taleplerinin başında, milletlerarası ticaret merkezlerindeki fiyatlara endeksli formüllere dayalı esnek bir kontrat yapısı oluşturulması ve fiyatlarda indirim yapılması geliyor.
“2021 KRİTİK BİR EŞİK”
Danışmanlık şirketi APLUS Güç’ün ortaklarından Volkan Yiğit, AA muhabirine yaptığı açıklamada, güç bölümü paydaşları ve devlet kurumlarının uzun vadeli doğal gaz mukaveleleri için 2021’in kritik bir eşik olduğunu söyledi.
Türkiye’nin son yıllarda LNG altyapısında yaptığı yatırımların kaynak çeşitliliği ve esneklik açısından değerli adımlar olduğunu belirten Yiğit, “Diğer yandan depolama tesislerinin hacminin her geçen yıl artırılması da sistemin esnekliğini artıracak ve düşük fiyat periyotlarındaki avantajlardan yararlanmamızı sağlayacaktır. Bu alanda yürütülen stratejinin meyvelerinden birincisini bu yıl LNG fiyatlarının tarihin en düşük düzeyine gerilediği ikinci çeyrekte aldık ve tedarikimizin büyük bir ölçüsünü LNG ile yaparak, gaz maliyetimizi düşürdük, mukavele pazarlıklarında elimizi güçlendirecek kazanımlar elde ettik.” diye konuştu.
Yiğit, Türkiye’nin mevcut doğal gaz kontratlarındaki “al ya da öde” yükümlülükleri ve doğal gazın diğer bir ülkeye ihraç edilememesi kısıtlarının birer mahzur oluşturduğunu lisana getirerek şöyle devam etti:
“Bu açıdan esnek bir kontrat yapısı Türkiye’nin en değerli taleplerinden. Pazarlıklardan bir başka beklentimiz de doğal gaz satış fiyatında mümkün bir indirim. Bu beklentimizin yalnızca bitecek kontratlar için mi geçerli olacağı, devam eden Rus gazı mukaveleleri için de geçerli olup olmayacağı ise pazarlıklar sonucu ortaya çıkacak. Bizim indirim beklentimizi destekleyen ögelerden biri, Rusya’nın son olarak bu yılbaşında Bulgaristan’a sağladığı yüzde 40 indirim. Rusya öbür Avrupa ülkeleriyle bu pazarlıkları sürdürürken de hatırı sayılır indirimler yapmak zorunda kalmıştı. Elbette ülkemizin Rusya ile bağları yalnızca doğal gaz ticaretiyle sonlu değil. Devam eden Akkuyu nükleer güç santrali projesi, savunma sanayi iş birlikleri ve tedarik muahedeleri ile siyasi hususları da bir ortada düşünmek zorundayız. Bu nedenle sadece güç piyasasının dinamiklerini düşünerek bir yorum yapmak maalesef imkansız ama ben pazarlıklardan ümitliyim. En azından yenilenecek mukaveleler için avantajlı şartların sağlanmasını bekliyorum. Rusya ile bitecek 8 milyar metreküplük doğal gaz kontratının en az yarısının yenilenmesine kesin gözüyle bakıyorum. Öbür yarısı için ise pazarlık sürecinin daha kritik olduğunu düşünüyorum. Bu pazarlıkların ve varılacak sonucun 2025’te tamamlanacak 16 milyar metreküplük Mavi Akım kontratı için de referans oluşturacağını düşünüyorum.”
2021’İN BİRİNCİ ÇEYREĞİNDE EN DÜŞÜK GAZ ALIM MALİYETİ OLUŞABİLİR
Petrole endeksli kontratlarda petrol fiyatlarındaki değişimin 6 ila 9 ay geriden gelerek gaz fiyatlarına yansıdığına dikkati çeken Yiğit, petrol fiyatlarında bu yıl yaşanan düşüşün akabinde 2019’da 1000 metreküpü 285 dolar düzeyinde olan gaz ithalat fiyatının bu yıl 210 dolar düzeyine gerilediğini tabir etti.
Bu sayının 2021’in birinci çeyreğinde son devirlerin en düşük düzeyine ulaşarak 1000 metreküp için 170 dolara kadar ineceğini düşündüğünü belirten Yiğit, bu devirden sonra petrol fiyatına endeksli olarak gaz fiyatlarının artmasını ve 2021 sonunda 1000 metreküp için fiyatın 200 doların üzerine çıkmasını beklediklerini bildirdi.
Yiğit, Azerbaycan ile biten kontratın ise Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Çizgisi projesi kapsamında ithal edilen 6 milyar metreküplük yeni kapasiteyle yenilendiğini kaydetti.
LNG İTHALATINDA REKOR
Türkiye’nin LNG kapasitesi dikkate alındığında teknik olarak 2021’de bitecek kontratların tamamının yenilenmesine muhtaçlık olmayabileceğini söyleyen Yiğit, “Düz bir hesapla uzun vadeli mukavelelerimizin 40 milyar metreküp düzeyine düştüğünü düşünsek dahi eksik kalan kısmı spot LNG ithalatıyla rahatlıkla yönetebilecek bir sistemimiz bulunuyor. O denli ki 2020’nin 9 ayında yaklaşık 12 milyar metreküp LNG ithal ederek bu alanda yeni bir rekor kırdık ve bu sistemimizin esnekliği açısından üstte bahsettiğimiz stratejik yatırımların ne kadar kıymetli olduğunu gösteriyor.” dedi.
Yiğit, Türkiye’nin toplam doğal gaz ithalatında LNG’nin hissesinin giderek arttığına dikkati çekerek şunları kaydetti:
“Kovid-19 salgınının en ağır periyotlarında tarihin en düşük düzeyine gerileyen LNG fiyatları, ekonomik toparlanma beklentisi, aşı konusundaki gelişmeler, kış mevsiminde ısıtma hedefli doğal gaz kullanımının artması ve piyasalar ortasındaki arbitraj imkanları nedeniyle kargo bulma konusunda yaşanan ezalar nedeniyle son aylarda tekrar artış trendine girdi. Piyasalardaki bu oynaklık aslında Türkiye’nin gaz stratejisinde LNG’nin yerini çok daha iyi göstermesine fırsat sağladı. Bizim uzun devirli kontratların yenilenmesi noktasındaki en büyük beklentimiz, bize esnekliği verecek kontratların imzalanabilmesi, öteki bir deyişle al ya da öde üzere yükümlülüklerin kaldırılması yahut hafifletilmesi.”
“ARZ GÜVENLİĞİ AÇISINDAN SORUN OLMAZ”
ADG Anadolu Doğalgaz Danışmanlık şirketinin ortağı ve şirket müdürü Gökhan Yardım da esnek kontrat yapısının ehemmiyetini vurgulayarak, Türkiye’nin dünyadaki gaz piyasasındaki gelişmelere paralel olarak “fiyatların petrol fiyatlarından çok özgür piyasada belirlenen merkezlere odaklı fiyatlara istinaden belirlenmesi” talebinde bulunduğunu lisana getirdi.
Türkiye’nin, mühleti biten kontratlarını yenilemese bile arz güvenliği açısından bir sorun yaşamayacağını belirten Yardım, “LNG altyapımız ve Karadeniz’deki keşfi de düşündüğümüzde bir sorun olmaz ancak bu bahse komşuluk bağlantıları açısından da yaklaşılması gerekiyor. İki tarafın da istekli olması lazım.” diye konuştu.
Yardım, Türkiye’nin LNG altyapısının güç arz güvenliği açısından büyük değer kazandığını vurgulayarak, Türkiye’nin ucuz LNG fırsatlarından yararlandığını kaydetti.
Hürriyet
