Tayvan’ın Yehliu Jeoparkı ve Badouzi kısmında keşfedilen yuvalar, eski hayvanların yaşantısına dair izler olarak bilinen fosilleridir. İz fosilleri, bir canlının davranışları hakkında ipuçlarını koruyabildikleri için pahalıdır. Her biri 1 metre uzunluğunda ve yaklaşık 2 buçuk santimetre genişliğindeki bu örneklerin, dünyanın bir kısmı okyanusun altındayken, senozoik periyotta yaşamış yaratıkların geride bıraktığı fosil izleri olduğu düşünülüyor.
Devasa solucanlar 18. yüzyılın sonlarından beri bilim insanları tarafından bilinmesine karşın, araştırmacılar onları fakat son vakitlerde detaylı olarak inceleyebildiler. Yeni bulunan fosiller, bu acımasız deniz solucanlarının muhtemelen çok eski vakitlerden beri okyanus ekosistemlerinin bir modülü olduklarını ve aldatıcı avlanma tekniklerinin evrimsel avantajlarını pekiştirdiğini gösteriyor.
Kayalıklarda bulunan fosilleşmiş yuvalar
2009’da İngiltere’deki Blue Reef Akvaryumu’ndaki emekçiler, balıkları süratle kaybolmaya başladığında şaşkına döndüler. Akabinde, resif habitatının kuytu köşelerinde ve yarıklarında fark edilmeden giden Barry lakaplı büyük bir kum vurucu cinsini buldular. 2013 yılında, Kochi Üniversitesi biyoloğu Masakazu Nara, vatoz besleme davranışının fosil izlenimleri için Tayvan’daki 20 milyon yıllık kayaları ararken bu garip yuvaları fark etti. Ulusal Tayvan Üniversitesi paleontoloğu ve çalışmanın ortak müelliflerinden Ludvig Löwemark, birinci başta bu L biçimindeki yuvaların eski karidesler tarafından yapılmış üzere göründüğünü söylüyor.
Daha evvel eşi gibisi görülmedi
Löwemark ve meslektaşları daha sonra bulgularını karşılaştırdılar. Yuvalar daha evvel fosil kayıtlarında görülen hiçbir şeye uymuyordu. Löwemark, “Hiç kimsenin daha evvel buna benzeri bir şey görmemiş olması bizi yeni bir fosil tipi olduğuna ikna etti” diyor. Lakin yuvaları tam olarak neyin yaptığını belirlemek daha fazla çalışma gerektiriyordu. Löwemark, “Bu yuvanın bir solucan tarafından yapıldığına bizi ikna eden bir özellik değil” diyor. Yuvaların dorukları çökmüş ve kayada tüy gibisi izler bırakmış üzere görünüyordu, bu da onların içeri ve dışarı hareket eden bir hayvan tarafından tekraren kullanıldığını gösteriyordu. Löwemark, kumdan çıkan istiridye yerine yuvasından çıkan bir solucan üzere, “Huniler şiddetli bir olayı gösteriyor” diye ekliyor.
Kıymetli bir jeokimyasal delil kesimi durumu katılaştırdı. Oyukların üst kısımları demir açısından çok zengindir, bu da onları yapan her şeyin yapının biçimini muhafazaya yardımcı olmak için üst duvarlar boyunca mukus sızdığını düşündürmektedir. Bakteriler daha sonra bu yapışkan husus ile beslenerek demir sülfit üretirler. Bu mukus tahkimatı, günümüzde kum vurucularının yuvalarına uyuyor. Ayrıyeten yuvaların zirvesindeki antik kumun nizamlı olarak rahatsız edildiği görülüyor, bu da muhtemelen bir pusuya düşmüş yırtıcı bir hayvan tarafından işgal edildiğini gösteriyor. Kum vurucular iyi bir fosil ahengidir. Yeni çalışmaya dahil olmayan Bristol Üniversitesi paleontoloğu Jakob Vinther, tüye benzeyen bu büyük yuvalara, ölmüş solucanların izleri olduğunu söylüyor.
“Yuvaların boyutu ve bu omurgasızların hareketleri kumun biçimiyle eşleşiyor”
Löwemark, “Solucan neredeyse büsbütün yumuşak dokudan oluştuğu için, korunma bahtı son derece düşük. Tekrar de kum vurucuların karakteristik, çok uçlu çeneleri sertleştirilmiş proteinlerden yapılmıştır ve çinko ile eğilebilir, böylelikle fosil kayıtlarında görünme bahtları daha yüksektir” diyor. 443 milyon yıldan fazla bir vakti işaret eden araştırmacılar, bu cins çenelerin Ordovisyen devrine dayandığına inanıyor.
Bu tıp solucanlara atfedilen kimi eski fosiller var. Kanada, Ontario’da bulunan yaklaşık 400 milyon yıllık kayalar , günümüzde kum vurucularına benzeri davranan solucanları işaret ediyor. Lakin, şimdi bu tıp fosillerin bulunmamış olması biraz garip. Gingras, bu yuvaların ne kadar farklı ve büyük olabileceğine bağlı olarak, bu tıp izlerin son 20 milyon yıldan beri kayalarda nispeten yaygın olması gerektiğini söylüyor. Tahminen de bilim adamları biraz vakit ve biraz da bahtla bu solucanların en eski yuvalarına kadar ilerleyecekler. Alışılmış şayet cüret edebilirlerse…
Hürriyet
