Dünya geçtiğimiz hafta ajanslara düşen birtakım fotoğraflarla şoke oldu.
Binlerce kişi yürüyerek ya da yüzerek Fas’tan İspanya’nın Kuzey Afrika’daki toprağı olan Ceuta’ya geçmeye çalışıyordu. Avrupa’nın orta yerinde yeni bir insanlık krizi yaratan bu olayın yankıları şimdi dinmemişken dünyayı şoke eden bir gelişme daha yaşandı.
Ceuta’ya gelen göçmenleri karşılayan Kızılhaç görevlilerinden biri alkışlanması gerekirken, ırkçı hücumların amacı oldu.
ÇOK SAĞCILARIN SALDIRISINA UĞRADI
Her şey toplumsal medyada viral olan bir fotoğraf ile başladı. Bernat Armangue’nin çektiği fotoğrafta, Luna Reyes isimli bayan vazifeli Ceuta kıyısına yeni ayak basmış bir Senegalliye sarılıyordu.
Fotoğraf, Kızılhaç’ın İspanya şubesinin resmi hesabından da paylaşıldı. #GraciasLuna (Teşekkürler Luna) etiketli paylaşımda, “Kurumumuzda çalışan ve Ceuta’da, Arguineguin’de, Kanarya Adaları’nda, mahallenizde, dünyanın her yerinde her gün insanlara yardım eden birçok Luna’lar var” deniyordu.
[#GraciasLuna]
Somos una organización en la que hay muchas Lunas,que ayudan a diario a personas como las que llegan a Ceuta.O a Arguineguín.O a Canarias.O que están en tu barrio
En todo el mundo,#EnTodasPartes#Humanidad #Voluntariado #Independencia #Neutralidad
📸@BernatArmangue pic.twitter.com/wMOvJCVtEW— Cruz Roja Española (@CruzRojaEsp) May 19, 2021
Fotoğrafın on binlerce bireye ulaşmasından çok kısa bir mühlet sonra Reyes, toplumsal medya hesaplarını kilitlemek zorunda kaldı zira çok sağcı Vox (Ses) Partisi’nin yandaşlarının gayesi oldu. 8 bin göçmenin Ceuta’ya gelişiyle öfkelenen göçmen aykırıları, Reyes’e toplumsal medyada hakaretler yağdırdı.
#TEŞEKKÜRLERLUNA
20 yaşında bir üniversite öğrencisi olan ve Mart ayından beri Kızılhaç gönüllüsü olarak çalışan Reyes, yaşadıklarını İspanyol televizyon kanalı RTVE’ye şu sözlerle anlattı: “Erkek arkadaşımın siyahi olduğunu gördüler. Beni aşağılamaktan vazgeçmiyor, vahim ırkçı şeyler yazıyorlardı.”
Neyse ki Reyes yalnız değildi. Toplumsal medyada maruz kaldığı hakaretlerle ilgili haberler duyulunca, binlerce kişi Reyes’e dayanak vermek için harekete geçti. Kucaklama anını öven paylaşımlar yağmur üzere yağmaya başlayınca, ırkçıların hakaretleri de ortadan kayboldu. #GraciasLuna etiketi İspanya’da Twitter trendleri ortasına girdi.
Madrid Belediyesi meclis üyelerinden Rita Maestre, “Nefretin kazanmasına müsaade vermeyeceğiz. Bu sarılmayı ülkemize dair en iyi şeylerin bir sembolü olarak görenlerin sayısı başkalarından çok daha fazla” bildirisini paylaştı.
“DÜNYANIN EN OLAĞAN ŞEYİ”
Reyes ise yaptığı şeyin çok da büyük bir hareket olmadığını söyledi. Gereksinimi olan bir kişiyi kucaklamanın “dünyanın en olağan şeyi” olduğunu söyleyen Reyes, adamın ismini öğrenemediğini lakin yorgunluktan bitmiş halde olduğunu gördüğü için kendisine su verdiğini söyledi.
İspanyol basınında yer alan haberlere nazaran Reyes, “Ağlıyordu, elimi uzattım ve bana sarıldı. Bana tutundu. O sarılma onun can simidiydi” dedi.
Reyes kelam konusu adamı bir daha Ceuta’da göremediğini ve Fas’a geri yollanan 5 bin 600 kişi ortasında olmasından telaş ettiğini kelamlarına ekledi.
İKİ İNSAN ORTASINDAKİ BAĞIN BİR ÖRNEĞİ
Fotoğrafı çeken Associated Press muhabiri Bernat Armangue de, viral olan karenin iki insan ortasında en beklenmedik şartlarda bile kurulabilen bağın bir örneği olduğunu söyledi. Armangue, “Her ne kadar çok farklı geçmişlere sahip beşerler olsalar da en temel şey üzerinden, en ilkel hisler üzerinden bir bağ kurdular” diye konuştu.
Olay anları Reuters kamerasına da takıldı. Ajansın geçtiği manzaralarda Reyes ve bir İspanyol askeri adamın oturmasına yardım ediyor. Adam bir anda gözyaşlarına boğulurken Reyes ona sarılıyor. Art planda ise askerler ve polislerin Fas’a geri gönderilmek üzere gözaltına aldığı bir öteki göçmenin çığlıkları duyuluyor.
TAKVİYE İLETİLERİ GELMEYE DEVAM ETTİ
Öbür yandan İspanya’nın tanınmış sanatkarlarından devlet yöneticilerine kadar birçok bireyden Luna’ya övgüler yağmaya devam etti. İspanya İktisat Bakanı Nadia Calvino, “Toplumumuzun en iyi pahalarını yansıttığın için teşekkürler Luna” derken Çalışma Bakanı Yolanda Diaz, “Bir fotoğraftan çok daha fazlası. Bir umur ve dayanışma sembolü” sözlerini kullandı.
Milletlerarası Kızılhaç ve Kızılay Dernekleri Federasyonu Genel Sekreteri Jagan Chapagain de sessiz kalmadı. “Luna en iyilerimizi temsil ediyor” diyen Chapagain, “Bir ışık yaktığın için teşekkürler Luna. Dünyaya insanlığın nasıl bir şey olduğunu gösterdiğin için teşekkürler Luna” diye konuştu.
Luna Reyes is a Spanish Red Cross volunteer, she faces online racist abuse for hugging a black migrant on shores of Ceuta. The news of the abuse spread, and within hours the hashtag #GraciasLuna was trending in Spain. pic.twitter.com/ImZa6gR92X
— Ahmad Algohbary (@AhmadAlgohbary) May 21, 2021
Reyes gazetecilere yaptığı kısa açıklamada toplumsal medyada kendisine gelen dayanakla ilgili bir şey söylemedi. İki ülke ortasındaki sonu oluşturan dalgakıranın etrafından yüzerek dolanmaya çalışmaktan bitkin düşmüş binlerce göçmeni karşılamanın karşılamanın kendisi için epey çarpıcı bir tecrübe olduğunu söyleyen Reyes, “Böyle bir şey görecek halde eğitilmemiştik” diye konuştu.
BİRKAÇ AYLIK BEBEĞİ SAĞ KURTARDILAR
Ceuta’da yaşanan krizden çıkan birinci öykü Reyes’inki değil. Bir gün evvel de İspanyol polis kuvvetleri bünyesinde çalışan bir dalgıcın, birkaç aylık bir bebeği Akdeniz’in dondurucu sularından kurtardığı anlar viral olmuştu.
Juan Francisco Valle isimli 41 yaşındaki dalgıç, sekiz kişilik özel bir su altı güvenlik ünitesinin üyesi. Bu ünite, tehlikeli şartlarda hayatta kalmaya çalışan onlarca göçmeni denizden sağ salim çıkarmayı başardı fakat Valle’nin kurtardığı bebek bir sembol oldu.
İspanyol El Pais gazetesine konuşan Valle, bebeği denizden çıkarırken kız mı erkek mi olduğunu bilmediğini hatta hayatta olduğundan bile emin olmadığını söyledi.
“YÜZLERCE ÜMİTSİZ BEŞERDEN OLUŞAN BİR DALGA”
12 yıldır İspanyol polisinin bir kesimi olduğunu ve denizde yaşanacak her türlü duruma karşı eğitilmiş olduğunu belirten Valle, “Ancak hiç bunun üzere bir durumla karşılaşmamıştım. Yüzlerce ümitsiz beşerden oluşan bir insan dalgasıydı” diye konuştu.
Her yaştan bayan, erkek, çocuk sayamadığı kadar çok insanın kurtarılmasında rol oynadığını da belirten Valle şöyle devam etti:
“İspanya’ya ilişkin bölgeye ulaşabileceğinden kuşku duyduğumuz herkesi en başından itibaren izliyorduk. Oyuncak simitler, boş şişeler, ne varsa kullanıyorlardı. Kimileri can yeleklerini aykırı giymişti bu nedenle başları suyun üzerinde kalacağı yerde tabana batıyordu. Çocuklarını ellerinden geldiğince bedenlerine bağlamış anneler ve babalar vardı.”
“ÖLÜRÜM DE GERİ DÖNMEM”
Valle’nin bahsettiği boş şişelere sarılıp karşıya geçmeye çalışanlardan biri de gözyaşları içinde içinde İspanyol polisine yalvaran bu Faslı çocuk oldu.
Tişörtünün altına sıkıştırdığı boş meşrubat şişeleriyle Reuters fotoğrafçısı Jon Nazca’nın görüntülediği çocuğun fotoğrafları da dünyayı sarstı.
Ceuta’da misyon yapan bir asker olan Rachid Mohamed el Meassaoui, Reuters’a “Geri dönmek istemiyordu. Fas’ta bir ailesinin olmadığını söylüyordu. Soğuktan donmaktan korkmuyordu. ‘Fas’a dönmektense ölmeyi tercih ederim’ diyordu” diye konuştu.
Messaoui, “Hiç bu kadar genç birinin ağzından bu türlü bir laf duymamıştım. Çocuk için daha fazla şey yapamamak insanı öfkelendiriyor ve çaresiz bırakıyor” sözlerini kullandı.
Başka yandan ajansın geçtiği imgelerde askerler çocuğu zorla iki ülke ortasındaki güvenlik bölgesine başka göçmenlerin yanına götürürken görülüyor. İspanya ordu sözcüsü daha sonra çocuğun durumunun ne olduğuna dair bir bilgisi olmadığını söyledi.
İspanya’da reşit olmayan bireylerin hudut dışı edilmesi kanunen yasak olduğundan, yüzlerce çocuk Ceuta’daki gözaltı merkezinde tutuluyor.
GECE BİR SÖYLENTİ YAYILDI, SABAH YOLLARA DÜŞTÜLER
Pekala binlerce insanı bir anda sonu geçmeye iten neydi?
Her şey pazar gecesi başladı. Ceuta’da süratle yayılan bir söylentiye nazaran Fas polisi iki ülke ortasındaki hududun denetiminde hayli gevşek davranıyor ve geçişlere müsaade veriyordu. Bu haberi duyan yüzlerce kişi pazartesi sabahı günün birinci ışıklarıyla hazırlık bile yapmadan sonun çabucak öbür tarafındaki İspanyol kenti Ceuta’ya yanlışsız yola çıktı. Göçmenler sonu yüzerek ya da yürüyerek geçmeyi planlıyordu. İspanyol güvenlik güçlerine nazaran Fas jandarmaları “sıra dışı bir kayıtsızlık” sergiliyordu.
Salı öğlenden sonraya gelindiğinde çoğunluğu Faslı, bir kısmı da Sahraaltı Afrika ülkelerinden gelen 8000 göçmen Ceuta’ya ulaştı. Gün içinde akın devam etmişti. Gelenlerin birçok genç erkekler olmakla birlikte, aileler de vardı. Ceuta mahallî yetkililerine nazaran gelenlerin 1500’ü reşit değildi. Ortalarında çok küçükler de bulunuyordu.
İSPANYA İLE FAS ORTASINDAKİ GERGİNLİĞİN BİR SONUCU
Bu dalgayı harekete geçiren ise Madrid hükümetinin 73 yaşındaki Brahim Gali’yi Covid-19 tedavisi için İspanya’ya kabul etmesi oldu. Kısaca Polisario Cehpesi olarak bilinen ve Batı Sahra’nın Fas denetimi altındaki bölgelerinde faaliyet gösteren örgütün başkanı olan Gali, Logrono kentinde bir hastanede düzmece bir isimle tedavi altına alındı. Bu atılım Polisario Cephesi’ni terör örgütü olarak kabul eden Fas hükümetini kızdırdı.
Fas İnsan Hakları Bakanı Mustafa Ramid, 18 Mayıs’ta Facebook’tan bir açıklama yaparak İspanya’nın kararının kabul edilemez olduğunu bildirdi. Akabinde birçok öteki Faslı yetkilinin tenkitleri geldi. İspanya hükümeti ise kararın insani münasebetlerle alındığını duyurdu. İspanya’da muhalefet partileri, sol eğilimli koalisyonu, Gali kararı ve akabinde doğan Ceuta krizi nedeniyle tenkit bombardımanına tuttu.
Geçen yıl Aralık ayında devrin ABD Lideri Donald Trump’ın Fas’ın İsrail’le diplomatik bağları başlatmayı kabul etmesi karşılığında Batı Sahra’daki egemenliğini tanımasının akabinde Rabat hükümeti İspanya ve AB’den de emsal taleplerde bulundu. Bunun üzerine İspanya’nın Gali’yi tedavi kararı Fas’a büyük bir darbe oldu.
Binlerce kişinin Ceuta’ya ulaşmasının akabinde İspanya Başbakanı, ülkesinin toprak bütünlüğünün korunacağını söyledi. AB’den dayanak isteyen Başbakan Pedro Sanchez, orduyu kente gönderdi. Fas hükümeti ise sessizliğini korudu. Yalnızca İspanya Büyükelçisi Karima Benyaich, “Bazı hareketlerin sonuçlarının kabul edilmesi gerektiğini” söyledikten sonra fikir alışverişi için Rabat’a çağrıldı.
Son olarak dün İspanya Savunma Bakanı Fas’ı şantaj yapmakla suçladı. Bakan Margarita Robles, Fas’ın binlerce kişinin hududu geçebilmesini saplayacak şartları oluşturarak insanların hayatını tehlikeye attığını belirterek, “Ne büyüklükte olursa olsun şantajı ya da toprak bütünlüğümüzün sorgulanmasını kabul etmeyeceğiz” dedi.
CEUTA NEREDE VE NEDEN KIYMETLİ?
Ceuta, Kuzey Afrika kıyısında Cebelitarık Boğazı’nın doğusunda yer alıyor. Etrafı Fas topraklarıyla ve Akdeniz’in sularıyla çevrilmiş olan kent AB ile Afrika ortasındaki iki kara sonundan biri. Öbür hudut da yeniden İspanya’ya ilişkin olan ve Ceuta’nın biraz güneyinde yer alan Melilla kenti. (Burada da 86 kişinin hududu geçtiği bildirildi.) İki kent de pozisyonları nedeniyle Kuzey Afrika’dan Avrupa’ya geçmek isteyen göçmenlerin gözdesi.
17’nci yüzyılda Portekiz’den İspanya kontrolüne geçen Ceuta, Fas 20’nci yüzyılın birinci yarısında İspanya denetiminden çıkıp 1956’da bağımsız bir krallık olduğunda İspanya’da kaldı. 1990’lardan bu yana Madrid hükümeti, 85 bin nüfuslu bu kente ve Melilla’ya epeyce geniş bir özerklik alanı tanıyor. Günümüzde Fas bu toprakların kendisine ilişkin olduğunu savunuyor ve bu durum iki ülke ortasında daima gerginliğe yol açıyor.
Hürriyet
