Singapur Nanyang Teknoloji Üniversitesi S. Rajaratnam Milletlerarası Çalışmalar Okulu Kıdemli Uzmanı James M. Dorsey, Chicago Üniversitesinden Siyaset Bilimi Profesörü Kolu Yang, Fransa Toplumsal Bilimlerde İleri Çalışmalar Üniversitesi Çağdaş ve Çağdaş Çin Çalışmaları Merkezi Uzmanı Thierry Pairault, Trump’ın iktidara gelmesinden bu yana gerginliğin bitmediği Çin-ABD bağlantılarının, Biden devrinde nasıl seyredeceğine yönelik AA muhabirine açıklamalarda bulundu.
ABD’de Kasım 2016 seçimlerini kazanmasının akabinde Tayvan önderi Tsai Ing-wen’ı arayarak “38 yıl ortadan sonra Tayvan önderiyle görüşen birinci ABD Başkanı” olan, Çin ile ABD’nin süregelen diplomatik bağlarında yeni bir periyodun başladığı haberini veren Trump, iki ülke ortasında attığı adımlarla fırtınalı bir sürecin yaşanmasını sağladı.
Hong Kong’da yürürlüğe giren yeni güvenlik kanunu nedeniyle aldığı yaptırım kararları, Tayvan’a ABD hükümetinden yapılan ve Çin hükümetinin yansısını çeken üst seviye yetkili ziyaretleri, hem Çin hem de dünya iktisadını sarsan ticaret savaşları, Trump’ın iki ülke ortasında attığı sansasyonel adımların kimilerini oluşturuyor.
ABD’nin Çin’e karşı verdiği 375 milyar dolar ticaret açığını kapatmak için Mart 2017’de ek gümrük vergisi getirmesiyle başlayan ticaret savaşı, iki ülkenin karşılıklı tarife misillemeleriyle ilerledi.
İki ülke, 2 yılı aşkın süreçte yürüttüğü 10’dan fazla müzakere ile kısmı bir ticaret mutabakatına vardı.
Trump’ın, Çin’e yönelik “kur manipülatörü”, Kovid-19 için “Çin virüsü” telaffuzları Pekin hükümetinin reaksiyonunu çekerken, ABD Lideri seçilen Biden periyodunda ikili ilişlerdeki tansiyonun düşmesi bekleniyor.
“İLİŞKİLERİ TEKRAR BAŞLATMA KONUSUNDA BİR SINAMA VAR”
Chicago Üniversitesinden Yang, Biden’ın seçilmesinden sonra Çin Dışişleri Bakanı Vang Yi’den ABD’ye yönelik “ilişkileri yine inşa etme, diyalog ve müzakereyi sürdürme” davetleriyle ilgili “Çin hükümetinin, ABD’ye seçimlerden evvel gönderdiği iletiler bile çok tutarlıydı. Çin, hatta farklı bir tonda ilgileri ele almayı tercih ettiğini belirtti. Lakin Trump devrindeki mevzulardan ötürü bu ses tonunun pek işe yaramadığını hissetti.” dedi.
Çin’in birçok alanda ABD idaresinin teknoloji transferi, insan hakları ve gibisi bahislerdeki aksiyonları nedeniyle tasa duyduğunu ve Biden’in seçilmesinin akabinde ilgileri tekrar başlatmak istediğini belirten Yang, “Bununla birlikte ilgileri tekrar başlatmak konusunda bir sınama var. Bu sınama, son 4 yılda ABD kamuoyunun fikrinin kapsamlı biçimde değişmiş olmasıdır. Bildiğiniz üzere, ABD kamuoyunun yüzde 70’i Çin’i negatif bir perspektifle biliyor.” diye konuştu.
Trump üzere Biden’ın da Çin’e yönelik sert konuşmalarının olduğunu vurgulayan Yang, “O da (Biden) istese bile seçim kampanyasının gerisindeki kanılarını kolaylıkla değiştiremez. Hala ABD Kongresinde, Çin’e karşı sert duruş çok güçlü durumda. Bu yüzden süratli bir yine başlatmanın olmasını bekleyemeyiz.” sözünü kullandı.
Yang, ABD’nin müttefikleriyle Çin’e karşı sert tavır izlemesinin Pekin idaresini, Rusya’nın yanı sıra kimi Avrupa ülkeleriyle hareket etmeye sevk ettiğini kaydetti.
Washington idaresinin Rusya ve Çin’i daha evvel iki rakip” olarak açıklandığına da değinen Yang, Rusya’nın ABD’deki “seçimlere müdahale ettiği” savları nedeniyle Biden’ın, bu ülkeye karşı daha önleyici siyaset güdebileceğini belirtti.
“BİDEN’IN OFİSİNE GEÇİNCE BİRİNCİ İŞİ, TARİFELERİ KALDIRMAK OLMAYACAK”
Singapur Nanyang Teknoloji Üniversitesinden Dorsey, Çin ve ABD’nin Tayvan, Hong Kong Özel İdari Bölgesi ve Sincan Uygur Özerk Bölgesi ile ilgili insan hakları ihlalleri ve endüstriyel casusluk probleminde ağır biçimde karşı karşıya geldiğini belirterek, “Tüm bu sorunlar gerçek. Bu problemler, Biden’ın Beyaz Saray’a gelmesiyle çekip gitmeyecek.” dedi.
Ticaret savaşlarının ABD’yi “para ve maliyet” konusunda kıymetli ölçüde etkilediğine, ABD hükümetinin tarım ve gibisi alanlarda bu maliyetleri karşılamak durumunda kaldığına işaret eden Dorsey, ticaret savaşlarının geldiği nokta prestijiyle Biden’ın bu durumu bilakis çevirmesinin kolay olmayacağının altını çizdi.
Biden periyodunda, tarifelerin çabucak kaldırılmayacağını düşündüğünü vurgulayan Dorsey, müzakerelerin devam edebileceğini, Biden’ın her şeyi inceledikten ve kimi kararlar verdikten sonra ticaret mutabakatına yanaşabileceğini söyledi.
Dorsey, “Bu yüzden 20 Ocak’ta Biden’ın misyonu devralma merasiminin akabinde ofisine gidince birinci yapacağı işin tarifeleri kaldırmak olacağını düşünmüyorum. Bu biraz vakit alacak.” dedi.
BİDEN PERİYODUNDA BAĞLANTILARDA YAPISAL DEĞİŞİKLİK BEKLENMİYOR
Fransa Toplumsal Bilimlerde İleri Çalışmalar Üniversitesinden Pairault da iki ülke ortasındaki bağlantıların yapısal değil lakin form prestijiyle değişikliğe uğrayacağını belirtti.
Bu kapsamda, Biden devrinde Trump’ın Çin’e karşı devreye aldığı ekonomik tedbirlerin pek değişmeyeceğini tabir eden Pairault, Trump devrindeki üzere Çin’e karşı sıkıntı kullanma metodu yerine diyalog ve müzakere kanallarının kullanılacağını kaydetti.
Hürriyet