Spor Arena Ayrıntı – Yorum | UEFA Şampiyonlar Ligi son 16 çeşidinde gecenin maçında Paris Saint Germain, deplasmanda Barcelona’yı 1-0 geriye düştüğü gayrette 4-1’le gecerek gecenin flaş skoruna imza attı. Kylian Mbappe’nin hat-trick yaptığı müsabakayla PSG çeyrek final kapısını araladı. Fransız yıldız, Şampiyonlar Ligi tarihinde Camp Nou’da Barcelona’ya karşı hat-trick yapan ikinci oyuncu olurken Lionel Messi ile karşı karşıya geldiği iki maçtan da galip ayrıldı.
Neymar’sız PSG’nin eşleşmede favori gösterilen Barcelona’ya kurduğu üstünlük sonrası çeyrek final kapısı sonuna kadar aralanırken dev gecede hiç konuşulmayan bir isim vardı. O da maçın hakemi Björn Kuipers ve beraberindeki VAR vazifelileri…
KENDİ AYAĞINA TAKILDI, PENALTI KARARI ÇIKTI
Camp Nou’da maçın 26. dakikasında Barcelona’nın Messi ile 1-0 öne geçtiği penaltı pozisyonunda Frenkie de Jong kendi ayağına takılıp ceza alanı içerisinde yere düştü. Hollandalı hakem penaltı noktasını gösterdi. VAR bu noktada devreye girmedi.
GRIEZMANN MBAPPE’NİN BİLEĞİNE BASTI, VAR’DAN SES ÇIKMADI
47 yaşındaki hakemin ikinci kıymetli yanlışı Mbappe’nin Griezmann ile tekrar ceza alanı içindeki aksiyonu sonrası gerçekleşti. PSG atağında, Fransız futbolcu şuurlu olmasa da Kylian Mbappe’nin bileğine bastı. Acı içinde yerde kalan Fransız futbolcuya sıhhat grupları müdahale etti. Griezmann da vatandaşının yanına gelip özür diledi. VAR hakemleri bu durumuna da müdahil olmadı.
Pekala dün gece yaşananlar bir Üstün Lig maçında cereyan etse neler olurdu?
İşin bize nazaran (!) enteresan istikameti;
– Karşılıklı büyük kusurlara karşın futbolcular ve saha kenarındaki teknik vazifeliler, hakeme yahut dördüncü hakemin etrafında toplanmadı.
– Müsabakanın akabinde düzenlenen basın toplantılarında hakem Björn Kuipers ile ilgili tek söz yorum yapılmadı.
– ‘Bu hakemi maçlarımızda istemiyoruz’ çıkışı olmadı
– Toplumsal medyada demeç savaşları yaşanmadı.
– VAR hakemlerinin geçmişte yönettiği maçlar ortaya konmadı.
– Müsabakada itirazlardan ötürü oyun duraksamadı, ekstra bir ek müddet eklenmedi.
– UEFA Hakem Komitesi istifaya davet edilmedi.
Hiç kuşkusuz Türkiye’de gri durumlarda dahi VAR’a gidilmesi topun oyunda kalma müddetlerini de önemli manada aşağı çekiyor. Konumlarla ilgili saha içindeki tartışmalar, kulübelerin yaşananlara müdahil olması vb. birçok öge oyunu yavaşlatıyor.
Geceye damga vuran lakin pek konuşulmayan hakem kararları Harika Lig’de yaşansa muhtemelen maçtan sonra alandaki oyundan çok hakem kararları konuşulur, spor programlarında günlerce tartışılır, VAR sistemi sil baştan ele alınırdı…
Hürriyet muharrirlerinden Murat Fevzi Tanırlı, geçtiğimiz günlerde VAR sisteminin teknik işleyişi hakkında şu değerlendirmede bulunmuştu.
OFSAYT TESPİTİ İÇİN VAR HAKEMİ SIRASIYLA NELER YAPIYOR?
1- Topun temas anının işaretlenmesi: VAR tüm dikkatini yanlışsız işaretlemeye verir ve belirlediği temas anı noktasını gösterir. Operatör sorar: “Hocam topa temas anını işaretledim. Gerçek mudur?” VAR onaylarsa işaretlenir. Yanlışsa, “1 frame geri yahut ileri alalım” üzere ihtarlarda bulunur.
2- Savunma oyuncularının işaretlenmesi: Kaleye en yakın uzvu, VAR’ın manuel tespitiyle işaretlenir (el/ kol içermeyen).
3- Hamle oyuncularının işaretlenmesi: Kaleye en yakın uzvu, VAR’ın yeniden manuel tespitiyle işaretlenir (el/kol içermeyen). Görüleceği üzere bir ofsayt tespitinde VAR hakeminin manzaralar üzerinden 3 manuel süreci var. Teknoloji diye kamuoyunda bilinen lakin insan gözü olan tespitler. İşaretlemeler tamamlandıktan sonra operatör, VAR’ın sonuncu onayıyla çizgileri yazılım vasıtasıyla çeker. Kimi ülkede sarı siyah, bizde kırmızı mavi.
BİR DURUMU EKRANDA NASIL GÖRÜYORUZ?
Teknik olarak her bir saniye imaj, art geriye çekilen 25 fotoğraf karesinin (frame) birleşmesidir. Yani 25 fps (frame per second-saniyedeki kare sayısı)’ten oluşur. Dünya genelinde maçlarda hem 25 fps’lik hem de Üstün Slow Motion (SSM) denilen 75 fps’lik kameralar kullanılıyor. Fps bedeli yükseldikçe akıcılık ve netlik artıyor, yavaşlatılmış çekimlerde (slow motion) ayrıntı görme talihiniz yükseliyor. İmaj kaybı sıfırlanmıyor lakin minimuma iniyor. Bir maçta tüm kameralar ortasındaki muhtemel senkronizasyon dezavantajına girmiyorum bile.
BASKETBOL METODU
Basketbol maçlarında kullanılan, bir enstantaneyi 360 derece açıyla işleyen (render) manzaralarla yahut phantom kameralarla VAR’da daha hassas ölçümler uygulanabilir mi? Bir gün elbette lakin hali hazırda 2-3 dakikaya tahammül yokken imaj işlemeyi (render) beklemek pek mümkün değil üzere.
TAHLİL TEKLİFLERİ
Kaliteli çekimde dahi 1 saniyelik imaj 75 kareden oluşurken, bilimsel olarak topa temas anının %100 doğrulukta tespiti mümkün değil. İmaj ile gerçeğin örtüşmesi imkansız. Keza mavi ve kırmızı çizgilerin kalınlığı da uğraşı. Saliselerle santimetrelik ölçümler yapılan sistemde çizgi kalınlığı neredeyse 5 katı! G.Antep-G.Saray maçındaki birinci golün neredeyse birebiri Liverpool ile Everton ortasındaki Merseyside derbisinde yaşandı. İngilizler, IFAB’a yeni teklifler sundu:
1- Hollanda’daki üzere 10 cm’lik hisse bırakılması: Kırmızı ve mavi çizgilerin 5 santimetre genişliğinde çizilmesi ve milimetrik bir kesişme dahi varsa ofsayt verilmemesi (Bu sayede Premier Lig’de ofsayt nedeniyle iptal edilen 10 golden 8’inin gole dönüştüğü tespit edildi).
2- Wenger modeli: Savunma ile hamle oyuncusunun hiçbir uzvu kesişmeyecek halde birbirinden kopmuş olması
YAPAY ZEKA ODAKLI OTOMATİK OFSAYT TEKNOLOJİSİ
FIFA, yapay zeka odaklı yarı otomatik ofsayt teknolojisi üzerinde çalışıyor. İsveç merkezli ChyronHego şirketi, Emmy ödüllü optik izleme sistemiyle çalışmalara liderlik ediyor. Sistemin Katar’da kullanılması planlanıyor. FIFA’nın teknoloji&inovasyon yöneticisi Johannes Holzmuller “Hedef ofsayt için gol çizgisi teknolojisine emsal destekleyici araç geliştirmek. Karar için değil fakat hakemlere anında ispat sağlamak için tasarlandı” diyor.
VAR’IN EMELİ AÇIK VE BARİZ DEĞİL MİYDİ?
İşaretlemelerin manuel yapılması nedeniyle bir maçtaki emsal ofsayt tespitlerinin bile tıpkı doğrulukta çıkmama ihtimali var. Pekala VAR, açık ve bariz yanlışları gidermek için getirilmemiş miydi? Penaltılardaki gri durumlarda müdahale etmemesi istenilen VAR’dan, ofsayt için santimetrelerle şapkadan tavşan çıkarmasını beklemek VAR’ın doğuş gayesiyle örtüşmüyor. IFAB’ın hemen revize etmesi kaide. Yoksa bizdeki üzere “Riva talimat veriyor, operatör kadro tutuyor, VAR cetvelle yamuk çiziyor” diyen iki mecnun kuyuya taş atmaya devam edecek
Hürriyet
