Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, TRT 1’de yayınlanan Pelin Çift ile Gündem Ötesi programının konuğu oldu, Ulusal Uzay Programı başta olmak üzere, gündeme ait soruları yanıtladı.
“Türkiye’yi dünyanın en güçlü ekonomileri ortasına sokmak, katma kıymetli üretimle kalkındırmak ve gelecekte çocuklarımıza tam bağımsız bir ülke bırakmak istiyorsak kesinlikle uzay alanında çalışmalar yapmak mecburiyetindeyiz.” tabirini kullanan Varank, bunun bir tercih değil, mecburilik olduğunu söyledi.
Varank, uzay alanında geliştirilen kabiliyetlerin katma kıymetli ve yüksek teknolojili üretimi sağlayacağını belirterek, ulusal güvenliğin de uzayla bağlantılı olduğuna dikkati çekti.
Türkiye’nin uzay alanında değerli çalışmalar yaptığına işaret eden Varank, ülkenin bu alandaki kabiliyetlerini daha da üst çıkarabilmek için Türkiye Uzay Ajansı (TUA) ve ülkedeki tüm paydaşlarla gelecek 10 yıllık yol haritası hazırladıklarını anlattı.
Varank, yol haritasında 10 tane değerli başlık bulunduğunu kaydederek, “Bunlar Türkiye’yi uzay yarışında öne çıkaracak, şimdiye kadar yaptığı altyapı yatırımlarını ekonomik kıymete dönüştürecek ve bu manada da ülkemizi refah düzeyi yüksek bir ülke haline getirecek.” diye konuştu.
Amaçlar ortasındaki Ay misyonuna değinen Varank, 2023’te Ay’la birinci temasın gerçekleştirilmesini, 2028’de Ay’a yumuşak iniş yaparak bir uzay aracını Ay yüzeyine indirmeyi, burada bilimsel çalışma yapmayı hedeflediklerini lisana getirdi.
“KABİLİYETLERİMİZ TEST EDİLECEK”
Varank, Türkiye’de 2,5 tonluk bir aracı Dünya yörüngesine çıkaracak bir fırlatma teknolojisi bulunmadığını belirterek, “2023’te öncelikle milletlerarası iş birliğiyle uzay aracını Dünya yörüngesine çıkaracağız, uzay aracımız suratını aldıktan sonra kendi ulusal hibrit motorumuzla Ay’a ulaşmayı başaracak.” sözünü kullandı.
Böylece şimdiye kadar geliştirilen kabiliyetlerin test edileceğini lisana getiren Varank, Delta V’de geliştirilen motor teknolojisinin testlerinin devam ettiğini, yazın yeni bir ateşlemeyle 100 kilometre denilen uzay sonunun ötesine geçmeye çalışılacağını kaydetti.
Varank, uzaydan bir iktisat elde etmek istediklerinin altını çizerek, TÜBİTAK UZAY’ın geliştirdiği yerli ve ulusal ekipmanların da ticarileşebilmesi için uzay ortamında test edilmesinin kıymetli olduğunu söyledi.
Türkiye’nin uzay alanındaki mevcut çalışmalarını anlatan Varank, Türkiye’de geliştirilen “itki motoru”, “yıldız izler” üzere eserlerin dünyada yalnızca birkaç ülkenin yapabildiği teknolojiler olduğunu bildirdi.
“UYGUN KİŞİYİ SEÇECEĞİZ”
Uzaya bilimsel çalışmalar yapmak üzere gidecek Türk vatandaşının gençlere de rol model olacağına işaret eden Varank, şunları kaydetti:
“Bizim göndereceğimiz vatandaşımız bu türlü bir misyona da sahip olacak. Öncelikle bilimsel çalışmaya karar vermemiz lazım. Çalışmanın niteliğine nazaran bilim beşerinin hangi alandan seçileceğine karar verilecek. Bunu 2023’e yetiştirmek istiyoruz. Önümüzdeki 4-5 ay içinde uzaya göndereceğimiz vatandaşımızı seçmemiz gerekiyor. Bilimsel çalışmaya karar verdikten sonra gayemiz 2 ya da 3 insanımıza bu eğitimleri aldırmak. Epey güçlü eğitimleri almasını sağlayacağız. Rusya, ABD bu eğitimleri veriyor, epey ağır eğitimlerden bahsediyoruz. Fizyolojik, ruhsal özellikleri karşılamaları gerekiyor, uzay aracıyla ilgili temel eğitimleri almaları gerekiyor. Bunları da dikkate alarak adaylarımızı seçeceğiz, eğitimlere yollayacağız. 2 yıllık eğitimden sonra da bir vatandaşımızı uzaya göndereceğiz. Bilimsel misyonu yerine getirebilecek uygun kişiyi seçeceğiz.”
“ORTAK UZAY LİMANI İŞLETMESİ KURMAYLA İLGİLİ ÇALIŞMA BAŞLATTIK”
Varank, Türkiye’de astronomi alanında değerli altyapılar olduğuna değinerek, ülkenin yerden müşahede konusunda kabiliyetlere sahip olduğunu ancak bunların ilerletilmesi, gezegenlerin ve yıldızların yanı sıra uyduların da izlenmesi ve kayıt altına alınması gerektiğini belirtti.
Yararlı yükleri uzaya çıkarabilmek için bir uzay limanı işletmesinin kıymetine değinen Varank, şöyle devam etti:
“Türkiye, coğrafik pozisyon olarak ağır yükleri uzaya çıkarmakta ticari olarak rekabetçi bir pozisyonda değil. Münasebetiyle uzay limanı işletmesindeki muradımız 2 maksat aslında. Biri 100 kiloya kadar uyduları kendi ülkemizden kendi roketlerimizle uzaya çıkarabilecek bir fırlatma üssü kurmak, ikinci gayemiz de milletlerarası iş birliğiyle coğrafik pozisyon olarak daha avantajlı bölgede milletlerarası iş birliği yaparak bir uzay limanı işletmesi kurmak. Şu anda Türkiye’deki en uygun yerle ilgili tespitler yapılmış durumda. Ekvator’a yakın bir ülkeyle ortak uzay limanı işletmesi kurmayla ilgili çalışmamızı başlattık. Gayemiz 10 yıl içinde bunu başarabilmek.”
Varank, Uzay Teknoloji Geliştirme Bölgesi hakkında da konuşarak, bu alanda ekosistem oluşturmayı önemsediklerini, burada teknoloji geliştirmek isteyen şirketleri bir ortada toplayacaklarını ve TUA’nın idare merkezinin bu bölgede yer alacağını bildirdi.
Milletlerarası haber kanallarının toplumsal medya hesaplarından yapılan paylaşımlarda yer alan “TUA’nın bütçesinin 5,4 milyon dolar olduğu” argümanlarını yalanlayan Varank, şu sözleri kullandı:
“TUA, Türkiye’deki uzay faaliyetlerini koordine etmek üzere kurulmuş bir çatı kuruluş. Elbette önümüzdeki periyotta uzay projelerini de destekleyecek. Burada bahsedilen bütçe yalnızca TUA’nın işçi sarfiyatları üzere kendi işleri için kullanacağı bütçesi. Türkiye’de uzay çalışmalarına zati bütçeler ayrılıyor. Türkiye’nin birinci yerli ve ulusal müşahede uydusu İMECE, 70 milyon doların üzerinde bir proje. Türksat 6A, kendi haberleşme uydumuz 200 milyon doların üzerinde bir proje. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığının Ar-Ge bütçesinin yüzde 20’si de TUA’ya aktarılıyor. Esasen Türkiye’de uzay çalışmaları yapan şirketlerin de kendi bütçeleri var. TUSAŞ çok kıymetli sayıları uzay faaliyetlerine ayırıyor. ROKETSAN kendi çalışmalarını yapıyor. Türkiye bütün bu faaliyetleri 5,4 milyon dolarla yapacak demek hakikat değil.”
“FİYATTA MUADİLLERİYLE REKABET EDEBİLECEK”
Gerçek vakitte hakikat teknolojilere yatırım yapılmasının kıymetini vurgulayan Varank, Türkiye’nin Otomobili’ni de yüzde 100 elektrikli olarak geliştirmeye başladıklarını hatırlattı.
Varank, Türkiye’nin Otomobili’nin dünyadaki muadillerinden daha başarılı ve doğuştan elektrikli halde 2022’nin sonunda seri üretimden çıkmasının hedeflendiğini belirterek, “C segmenti SUV bir araçla piyasaya giriyor, muadilleriyle rekabet edebilecek bir fiyattan satışa çıkılması için TOGG’un planlamaları devam ediyor.” dedi.
Meteoroloji Genel Müdürlüğü ile TOGG ortasındaki muahedeyi anımsatan Varank, böylece anlık meteorolojik datalar kullanılarak sürüş optimizasyonu yapılacağından kelam etti.
“EN FAAL AŞILARDAN BİRİNİ TAHMİNEN DE BİZ GELİŞTİRECEĞİZ”
Varank, COVID-19 Türkiye Platformu’na da değinerek, burada 17 aşı ve ilaç projesinin yürütüldüğünü, 3 aşıyla ilgili Sıhhat Bakanlığına müracaat yapıldıktan sonra insan denemelerine başlanılacağını söyledi.
TÜBİTAK Lideri Prof. Dr. Hasan Mandal ile aşı denemelerinde istekli olacaklarını anlatan Varank, “VLP aşısı şu anda yalnızca 1 grubun insan denemeleri kademesine geçtiği bir çalışma. Biz tahminen çok süratli bir halde bu aşıları geliştiremedik lakin dünyadaki en faal aşılardan birini tahminen de biz geliştireceğiz.” dedi.
Hürriyet
