İşgalci Ermenistan ile Azerbaycan ortasında 30 yıldır devam eden Dağlık Karabağ ihtilafı evvelki gece Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan’ın, Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin huzurunda beyaz bayrak çekmesiyle noktalandı. Eylül ayı sonunda başlayan çatışmalardan Bakü tarafı galibiyetle çıktı. Rusya, Ermenistan ve Azerbaycan başkanlarının imza attığı üçlü mutabakat metni, Ermenistan’ın işgal ettiği topraklardan çekilmesini öngören 9 unsurluk yol haritasını içeriyor.
RAYONLAR KURTARILDI
Bu hususlar çerçevesinde Azerbaycan, 1992-1994 yılları ortasında yaşanan birinci Dağlık-Karabağ Savaşı’nda Ermenistan’ın işgal ettiği 7 rayonun (ilçeye karşılık gelen idari birim) tamamını geri alacak. Bu rayonlar; Kelbecer, Laçin, Gubadlı, Zengilan, Cebrail, Fuzuli ve Ağdam. Son harekâtta Azerbaycan, 5 reyonu geri almıştı. Ayrıyeten Dağlık Karabağ topraklarının Ermenilerden kurtarılan yüzde 25’i de Azerbaycan’a katılacak. Muahede ile sağlanan bir öteki kritik kazanım da, Azerbaycan ile Azerbaycan’a bağlı Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti ortasında kara ulaşımına imkan tanınması oldu. Kelam konusu planın uygulamadaki kontrolünü, bölgeye konuşlanmaya başlayan Rus barış gücü izleyecek. Üçlü mutabakat zaptı pazartesiyi salıya bağlayan gece saat 01.00’de yürürlüğe girdi. Rusya önderi Vladimir Putin, “Anlaşma yalnızca ateşkes değil, Karabağ ihtilafının bölgedeki tüm halkların çıkarları gözetilerek esaslı tahlile kavuşturulmasını öngörüyor” açıklamasını yaptı.
Gence’deki kutlamada halk, 2002’de Terter’de çatışmada gözlerini ve ayağını kaybeden bir gaziye sevgi gösterisinde bulundu.
İLHAM ALİYEV: ULU ZAFERİMİZ
Ulusa sesleniş konuşması yapan Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ise, “Anlaşma Ermenistan’ın hezimeti manasına gelmektedir. Paşinyan bu muahedeyi kameralardan uzak bir yerde, korkakça imzalayacak. Demir yumruğumuz sayesinde imzalıyor. Bu bizim ulu zaferimizdir” dedi ve ekledi: “Anlaşmanın 5’inci unsurunda, ateşkes kontrolü için barış gücü merkezi oluşturulacağı yazıyor. Bu merkezde Rus ve Türk askerleri faaliyet gösterecek. Türkiye resmen, bu çatışmanın gelecek tahlilinde ve ateşkese uyulma işinde rol alacaktır. Kardeşim Recep Tayyip Erdoğan ve Rusya Devlet Lideri Putin’in gayretlerini takdir ediyorum. Zira onlar bu 45 gün boyunca, sorun barış yoluyla çözülsün diye büyük uğraş harcadı.”
ŞUŞA DÖNÜM NOKTASI OLDU
Azerbaycan ordusu 27 Eylül’de, askeri ve sivil noktaları amaç alan Ermenistan’a karşı hârekat başlattı. Çatışmalar müddetince 10 Ekim, 18 Ekim ve 26 Ekim’de üç kere insani ateşkes ilan edildi, lakin bunlara uyulmadı. Şuşa ilinin 8 Kasım’da Azerbaycan’ın denetimine geçmesi dönüm noktası oldu. Azerbaycan ordusunun Dağlık Karabağ’ın başşehri Hankendi’ne ilerlemesi beklenirken Erivan pes etti.
BİLGİ NOTU: Eylül sonunda başlayan çatışma ve taarruzlarda 92 Azerbaycanlı sivil hayatını kaybetti. Ermenistan tarafı 1300 askerlerinin öldüğünü açıkladı.
KREMLİN: MÜŞAHEDE MERKEZİ AZERBAYCAN’DA OLACAK
Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin’in Sözcüsü Dmitriy Peskov, Türkiye’nin muahedede barış gücü olarak yer almadığını belirterek, “Taraflar, Türkiye’nin askeri varlığıyla bölgede barış gücünde yer alması mutabakatına varamadı. Muahedede Karabağ dışında Azerbaycan topraklarında ortak ateşkes kontrol merkezi oluşturulması öngörülüyor. Bu merkezin oluşturulması ayrıyeten yapılacak görüşmelerin konusu olacaktır” dedi.
TÜRK VE RUS SUBAYLARDAN ‘ORTAK MÜŞAHEDE GÜCÜ’ – MEHMETÇİK KARABAĞ YOLCUSU
Ermenistan’ın teslim olmasının akabinde bölgede Türkiye ile Rusya “Ortak Müşahede Gücü” oluşturacak. Edinilen bilgiye nazaran, bu gücün ana omurgasını Türk ve Rus subaylar oluşturacak. Gücün ana misyonu, varılan ateşkesin ihlal edilip edilmediğini tespit etmek olacak. Bu kapsamda kelam konusu güç alanda mutabakata uygun olmayan tavırları belirleyerek, süratli biçimde müdahale edecek. Güçte vazife alacak olan Türk subaylar alanda nizamlı devriye vazifesine katılmayacak, yüklü olarak karargâhta irtibat gücü olarak kalacak.
Ortak Müşahede Gücü’nün kaç askerden oluşacağı, ortak karargâhın nerede kurulacağı ve daha birçok teknik husus önümüzdeki günlerde Türk ve Rus askeri heyetlerinin yapması planlanan ortak toplantıda belirlenecek. Birinci basamakta, Ermenistan tarafından bir ihlal olursa Rusya, Azerbaycan tarafından bir ihlal olursa da Türkiye devreye girerek, ihlali sonlandıracak. Mevzuya ait Rus mevkidaşı Sergey Lavrov’la bir telefon görüşmesi gerçekleştiren Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, “Şimdi bunun nasıl gözetleneceği, denetleneceği konusu var. Görüşmelerimiz devam ediyor” açıklamasını yaptı. (Uğur ERGAN / ANKARA)
Hürriyet
