◊ Yunus Emre Enstitüsü, Türk kültürünü dünyaya tanıtmak gayesiyle kıymetli projeleri hayata geçiriyor. Öğrendiğim kadarıyla bu maksat doğrultusunda birincil önceliğiniz, Türkçeyi daha yaygın bir lisan haline getirmek…
– Öncelikle şunun altını çizmek isterim, kültür dediğimiz şey medeniyetten farklı. Kültür, bizim örf dediğimiz şeydir.
◊ Yani…
– Yani nasıl oturup kalktığınız, mutfak kültürünüz, yemek şekliniz, konuşmanız, sevgi ve hüznü söz ediş biçiminiz, hepsi kültürü oluşturur. Kültür dediğimiz şeyi biz “bir işi yapış şekli” olarak tanımlıyoruz. Anadolu’yu çevreleyen coğrafyada da Türk kültürünün kıymetli bir tesiri var.
◊ Anadolu tek bir kültür değil, tam manasıyla bir kültür mozaiği lakin…
– Doğal ki… Bu çok kültürlülük asırlar öncesine dayanıyor. Onun için 2021’in hem Yunus Emre, hem Hacı Bektaş-ı Veli hem de Ahi Evran yılı ilan edilmesi çok değerli. Onlar bu toprakların mayası…
HUDUDUN ÖTESİNDE BEŞERLER TÜRKÇE ÖĞRENMEK İSTİYOR
◊ O denli diyorsunuz lakin birlik ruhuna gölge düşürmek isteyen çok…
– Bunlar süreksiz bence… PKK taarruzları vesaire, son direnişler… Niçin ayrışma olsun? Bakın Mardin’e, çok hoş bir renklilik görürsünüz. Hatay’da keza o denli… Ve sonun ötesinde de beşerler Türkçe öğrenmek, Türkiye’yle birlikte hareket etmek istiyor ancak bütün bu hoşluğun karşısında terör var.
◊ Siz de halkın bu türlü bir talebi olduğu için mi kalkıp Suriye-Azez’e gittiniz?
– Türkiye, 9 yıldır savaş ve çatışmaların sürdüğü Suriye’de terörden arındırılmış bölge oluşturdu. Terörden arındırmak yalnızca silahtan arındırmak demek değil lakin… Bunun için Azez’de Türk Kültür Merkezimiz vasıtasıyla lisan öğretimi, sanat eğitimi, atölye çalışmaları ve edebiyatla insanlara takviye olmaya çaba ediyoruz. Amacımız orada 10 bin Türkçe eğitmeni yetiştirmek.
TÜRKÇE, DÜNYA SIRALAMASINDA BEŞİNCİ
◊ Pandemi sizin kursları etkilemedi mi? İştirak düşmedi mi?
– Enstitümüz salgınla birlikte tüm faaliyetlerini dijital ortama taşıdı. Türkçe eğitimi de dahil. Pandemiye karşın fiyatsız Türkçe kurslarımız aksamadı. 2020’nin son 9 ayında, bu kurslar sayesinde 30 bini aşkın insan, 2 kur halinde Türkçe öğrendi.
◊ Hâlâ ilgi var diyorsunuz yani…
– Doğal ki… Hatta şöyle söyleyeyim, Türkçe, 2020 sonuçlarına nazaran dünyada öğrenilen yabancı lisanlar ortasında beşinci sırada. Amerika’dan Uzakdoğu’ya dünyanın her yerinde Türkçe öğrenmeye büyük talep var. Bu talebi karşılamak için kültür merkezimizin olmadığı ülkelere dahi dijital ortamdan ulaşmaya çalışıyoruz. Kurslarımıza müracaatlar gün geçtikçe artıyor.
BİZDEKİ CAN FELSEFESİ ÖBÜR COĞRAFYADA YOK
◊ Birlik ruhu da gün geçtikçe yayılıyor mu pekala?
– Yunus Emre “Gelin tanış olalım” demiş. Tanış olalım, işi kolay kılalım, sevelim sevilelim…
Çoklukla milletlerarası ilgilerde şu beklenti vardır; “başkaları bizi sevsin…”
Lakin bu yetmez, sizin de sevmeniz lazım. Başkasının değerini bilmelisiniz. Aslında bu topraklarda yetişen herkeste bu özellik var. Etnik kimliği, dini aidiyeti ne olursa olsun… Yunus’ta da görüyoruz ya hani “can felsefesi”, işte Anadolu’da “can” fikri çok değerli.
◊ Enstitünün yurtdışındaki birinci merkezi nerede açılmıştı?
– 2009’da Bosna-Hersek’te… Artık Suriye’den Amerika’ya çok sayıda ülkede ve beş kıtadayız. Pekin’de de nisan ayında resmi olarak açacağız merkezimizi mesela. İnanılmaz bir zenginlik bu…
◊ Farklı coğrafyalarda yaşadığınız zorluklar da farklı oluyordur muhtemelen…
– Elbette. Farklı coğrafyalarda Anadolu’ya ve Türklere dair farklı algılar var. Avrupa’da olumsuz bir algı kelam konusu mesela… O önyargı ile çaba etmemiz gerekiyor. Hâlâ “Türk geleneği” dediğimizde “Aaa döner mi getireceksiniz?” diye soran çıkıyor. Halbuki Japonya’da kapılar arkasına kadar açık. Orada olumsuz bir algımız yok. Geçen sene Tokyo Belediyesi’nden oranın birkaç günlüğüne bize tahsis edilmesini istedik, çabucak kabul ettiler. Bir hafta boyunca milyonlarca beşere tiyatrosundan operasına çok farklı etkinlikler sunma imkanı bulduk. Lakin Almanya’da, Fransa’da bu türlü bir imkan yok. Yok derken, çok beklemek, sabırla, inat ve ısrarla devam etmek gerekiyor.
◊ Oralarda engellemelerle mi karşılaşıyorsunuz yani?
– Engelleme demeyeyim de… Mesela Almanya’da Türkçe öğrenmek isteyen 1 milyon genç var. Biz materyallerimizi götürüyoruz, “sınavlarımızı yapalım” diyoruz, daima bekletiyorlar.
İTALYA KORONA YÜZÜNDEN KAPANINCA BİZE 400 KİŞİ BİRDEN BAŞVURDU
◊ Bu çeşit önyargı ve engellemeler, Türkçe öğrenmek isteyenlerin şevkini kırmıyor mu?
– Hayır. Aslında 2020’de devletlerin baskısı biraz azaldı. Hatta salgın devrinde Türkçe öğrenmek isteyenlerin sayısı arttı bile. Fransa, Avusturya ve Almanya’da online derslere başladık. Bizi tetikleyen de birinci İtalya oldu hatta…
◊ Koronanın Avrupa merkezi yani!
– Evet, şaşırtan değil mi? Olağanda Roma’daki merkezimizde Türkçe öğrenenlerin sayısı 40-50 kişiydi. Pandemi nedeniyle birinci kapanma orada olunca dedik ki “Ücretsiz olarak Türkçe kursları başlatacağız.” İlana çıktık. 400 kişi falan başvurdu.Geçen yıl mart-nisan aylarında, ülkenin en sıkıntı devrinde hem de… Onları 20’şer kişilik sınıflara ayırdık. Haftada altı saat online ders verdik. Şu anda dünya üzerinde 40 bin kişi bu halde Türkçe öğreniyor.
“MÜZİK SUSMASIN” PROJEMİZ SAYESİNDE 31 BİN MÜZİSYENE TAKVİYE SAĞLANDI
◊ Türk kültürünü daha hakikat halde tanıtmak için hazırladığınız 2021 Türk Kültür Ajandası’nın teması Türk musikisiymiş. Enstitü olarak müziğe de çok değer veriyorsunuz.
– Zira müzik sayesinde kültür süratli formda farklı coğrafyalara taşınabiliyor. Biz de Türk müziğinin tarihini, enstrümanlarını, bestecilerini dünyaya tanıtarak, Türk kültürünü yurtdışına taşımış oluyoruz.
◊ Bu nedenle mi geçen yıl Kültür Bakanlığı ile işbirliği yapıp “Müzik Susmasın” isimli projeyi hayata geçirdiniz?
– Biliyorsunuz, pandemi nedeniyle Türkiye’deki müzisyenler çok güç durumda kaldı. Bakanlık onlara yardımda bulunmak istiyor ancak nasıl yapacağını bilmiyordu. Biz de “Müzik Susmasın” isminde bir web sitesi oluşturduk. Sanatkarlar oraya 2’şer dakikalık görüntülerini yükledi. Bu yolla 31 bin kişi tespit edildi. Bakanlık bizim üzerimizden onlara dört ay boyunca ayda 1000 lira ödüyor. Bundan memnunluk duyuyoruz zira az da olsa insanlara yardım eli uzanmasına vesile olduk.
TÜRK DİZİLERİNİN GETİRİSİ: LATİN AMERİKA TÜRKÇE ÖĞRENİYOR
◊ En ağır talep nereden geliyor?
– Latin Amerika’dan… Şu an sayı 5 bine ulaştı. Üstelik orada merkezimiz yok, hiç gitmedik bile… Geçenlerde Buenos Aires’ten konsolos beyefendi aradı, 850 kişi daha müracaat etmiş.
◊ Bence bunda Türk dizilerinin de tesiri vardır.
– Natürel tabii. Esasen kültür dediğimiz şey hepsi… Biz kendi içimizde siyaset odaklı yaşamaya o kadar çok alışmışız ki, farklı kültürlerle karşılaşınca bile belirleyici tekrar siyaset oluyor. Meğer kültür siyasetin dışındadır.
Bakın mesela Türkiye’de de siyasi fikirleri başka beşerler oturup tıpkı yemekleri yiyorlar. Sen ne kadar “Ben senden farklıyım” desen de değilsin. Bu kültürdür. Münasebetiyle yurtdışında Türk sineması, Türkiye’ye dair telaffuzlar hatta tanışılan bir Türk, bize dair algıya tesir edebiliyor. Bu coğrafyada yetişen insanların dünyaya sunabileceği farklı bir perspektif var. Kâfi ki bu özgüveni gösterelim.
KORELİ KURSİYER, AHMET ÜMİT’İN KİTAPLARINI KENDİ LİSANINA ÇEVİRİYOR
◊ Biraz da yaz okullarınızdan kelam edelim mi? Türk kültürünü yaymaya onlar ne derece katkı sağlıyor?
– 10 yıl içinde gerçekten çok hoş işler yaptık. Tematik yaz okullarımız da onlar ortasında… Mesela Türk sineması yaz okulu. Bir Amerikalı da bir Hollandalı da bir Malezyalı da Türkiye’ye geliyor, bir ay boyunca Türk sinemasını öğreniyor. Birebir biçimde bilim yaz okulu yaptık. Arkeoloji yaz okulumuz başarılı oldu.
Türk edebiyatı yaz okulumuz var. Orada Ahmet Ümit de ders verdi, ne bileyim Beşir Ayvazoğlu da… Hatta Koreli bir arkadaşımız, Ahmet Ümit’in kitaplarını lisanına çevirecek, bu türlü bir tanışıklık sağladık. Özetle; “Amaç bağ kurmak” kelamımız afaki değil, pek somut.
◊ Bu kurslara başvururken, rastgele bir yaş sınırlaması var mı?
– Üniversite düzeyi… 18 yaş üstü yani.
◊ Türkçe bilmek kural mı pekala?
– Türkçe bilmek yalnızca Türk lisanı ve edebiyatı eğitiminde gerekli. Öteki dersler hocalarımız tarafından İngilizce olarak veriliyor.
“YUNUS EMRE İDEOLOJİSİ VE ŞİİRLERİ BEŞ YABANCI LİSANA ÇEVRİLİYOR”
◊ 2021 Türkçe yılı ilan edildi. Bu da demek oluyor ki daha fazla aktiflik düzenleyeceksiniz, size daha fazla iş düşecek. Bu yıl için ne üzere planlarınız var?
– Bir akademik küme var, onlar Yunus Emre’nin ideolojisini ve şiirlerini günümüz Türkçesine çeviriyor. Onlar da daha sonra beş yabancı lisana çevrilecek. Yunus’un Anadolu’nun mayası olduğunu dünyaya anlatabilmek için kısa öykülerden tutun da kısa sinemaya 700 faaliyet belirledik. Bu faaliyetlerle birçok coğrafyaya uzanacağız. Temel hareket noktamız, Yunus Emre’nin 700 yıl evvel sorduğu “Ben kimim?” sorusunu gündeme getirmek.
Hürriyet
