“1,3 milyar insanı nasıl aşılarsınız?” Hindistanlı gazeteci Alia Allana’nın 15 Mart’ta New York Times’da yayımlanan makalesinin başlığı bu. Soru çok dikkat cazibeli, karşılığını vermek ise çok sıkıntı. Dünyanın ikinci en kalabalık ülkesi olan Hindistan bir yandan tekrar süratle artan koronavirüs olaylarıyla boğuşurken, bir yandan da vatandaşlarını süratle aşılamak için adımlar atmaya çalışıyor. Fakat ülkenin önündeki başka maniler de en az nüfusu kadar büyük.
Hindistan, yakın vakte kadar koronavirüs nedeniyle en fazla mevtin yaşandığı ülkeler sıralamasında ABD’nin akabinde ikinci sıradaydı. Brezilya’daki meyyit sayılarının dehşet verici noktalara ulaşmasıyla, Hindistan bir alt sıraya indi lakin ortada sevinilecek hiçbir şey yok. Zira işler bu türlü giderse liste yakın vakitte yeniden değişebilir.
Hindistan’da günlük yeni hadise sayıları 16 Eylül tarihinde 97.894 şahısla tepeye ulaşmış sonrasında grafik tertipli bir iniş sergilemişti. Şubat sonunda tesirini göstermeye başlayan ikinci dalga, Covid-19’la gayrette kazanılan muvaffakiyetleri bilakis çevirmeye başladı.
NEREDEYSE 160 BİN KİŞİ HAYATINI KAYBETTİ AMA…
Hindistan Sıhhat Bakanlığı’nın 17 Mart’ta açıkladığı datalara nazaran, günlük yeni olay sayısı 28.903 oldu. Bu sayı 13 Aralık 2020’den bu yana en yüksek düzey olarak kayda geçti. Toplam enfekte nüfus sayısı 11,44 milyona ulaşırken, bir günde hayatını kaybedenlerin sayısı son 2 ayın en yüksek düzeyiyle 188 oldu. Toplam can kaybı ise 159.044’ü buldu.
Bu can kaybı dünya geneli düşünüldüğünde çok yüksek olmakla birlikte Hindistan standartlarına nazaran çok da alarm verici seviyede değil. Hatta nüfusunun ortalama yaşı 28 olan ülkede Covid-19’un başka hastalıklara kıyasla fazla öldürücü olmadığını söylemek bile mümkün. Örneğin geçen temmuz ayında Times of India’da yayımlanan “Tüberküloz hala Hindistan’da Covid’den fazla can alıyor” haberinde, 2019’da tüberkülozdan ölenlerin sayısının 79.000’den fazla olduğu belirtiliyordu. Haberde bu hesapla her üç ayda bir ortalama 20.000 kişinin tüberkülozdan can verdiği, Covid salgınının birinci 3,5 ayında ölenlerin sayısının ise 15.000 civarında olduğu tabir ediliyordu. India Today’in salgın kaynaklı birinci mevtin birinci yıldönümü olan 12 Mart tarihli haberine nazaran, salgının başından bu yana Covid-19 kaynaklı mevt oranı 1,40.
Ülke genelinde Covid-19’un seyri bu türlü lakin olayların coğrafik dağılımına bakıldığında ortaya çıkan tablo daha dikkat cazibeli. Yeniden Hindistan Sıhhat Bakanlığı’nın açıklamasına nazaran yeni olayların yüzde 62’si ile ölümlerin yüzde 46’sı ülkenin batısında bulunan Maharaştra eyaletinde meydana geldi. Hindistan basınında yer alan haberlere nazaran Pencab, Karnataka, Gücerat, Tamil Nadu ve Kerala da hadiselerin yoğunluğunun çok yüksek olduğu başka eyaletler. Ülke genelindeki Covid-19 olaylarının yaklaşık yüzde 84’ü bu altı eyalette toplanmış durumda.
Bu kare Delhi’de bulunan Central Park’ta geçtiğimiz hafta sonu çekilmiş
HER YER AÇIK VE KİMSE MASKE TAKMIYOR
Bu son gelişmeler üzerine eyalet bazlı kısıtlama tedbirleri gündeme gelirken, merkezi hükümet virüsün bu kadar süratli yayılmasında sorumluluğun vatandaşta olduğunu savunuyor. Kalabalık toplanmaların ve maske takma gönülsüzlüğünün bulaşta tesirli olduğunu savunan yetkililer mutasyon ihtimalinin ise olmadığını belirtiyor.
Bilim insanları ise mutasyon kuşkusunu sürdürüyor. Örneğin Hindistan Kamu Sıhhati Vakfı Lideri Dr. Srinath Reddy, BBC’ye yaptığı açıklamada, Hindistanlı bilim insanlarının yeni varyantların peşinde olduğunu belirterek, “Bu durumu daha da karmaşık hale getiriyor lakin şu an elimizde varyantların halihazırda ne derece tesirli olduğuna dair bir kestirim yok” dedi.
Fakat Reddy’e nazaran de en kıymetli sebep ofisler, restoranlar, düğün ve konferans salonları ve sinemalar üzere kent alanlarının büsbütün açılmış olması ve buralarda kimsenin maske takmıyor olması. Gerçekten Maharaştra ve Kerala üzere kentsel nüfusun ağır olduğu yerlerdeki tırmanış da bu yorumu dayanaklar nitelikte.
Reddy, sonbahar aylarında olay sayıları düştüğünde kamuoyunda kitle bağışıklığına ulaşıldığına dair bir yanılgı ortaya çıktığını da belirterek “Bu fikri halkın başından silmeliyiz” diye konuştu.
Yalnızca aşı değil test yaptırmak istemeyen de çok
AŞILAMADA TECRÜBELİ VE BAŞARILI BİR ÜLKE
Aşılama konusuna dönersek, Hindistan’ın geçmişte çocuk felci, kızamık, tüberküloz üzere kaç hastalık karşısında düzenlediği başarılı aşı kampanyaları, Covid-19 için de umut vericiydi. Epey erken adımlar atıldı, 16 Ocak’ta başlayan aşılama kampanyası kapsamında öncelikle sıhhat çalışanları ve virüse karşı ön saflarda çaba edenler aşılandı. Şubat ortasından itibaren hadiselerin artışa geçmesiyle 1 Mart’tan itibaren kapsam genişletilerek 60 yaş üstü vatandaşlar ile 45-59 yaş kümesi ortasında kronik hastalığı olanlar da dahil edildi.
Hindistan hükümeti aşı kayıtlarının oluşturulabilmesi için CoWIN isimli siteyi ve Aarogya Setu isimli uygulamayı devreye aldı. Bu kanalları kullanarak 20 milyondan fazla vatandaş kayıt yaptırdı. Lakin aşı performansı en azından şimdilik beklentiyi karşılayabilmiş değil.
Bunun çok fazla sebebi var.
Öncelikle Hindistan’da Covid-19 aşısı mecburî değil, istekli bir uygulama ve aşı olmaya uygun olanların dahi bu bahiste çok istekli olduklarını söylemek mümkün değil. Örneğin Delhi’de bir hastanede çalışan 47 yaşındaki Amit Mehra, Guardian’a öncelikli olmasına karşın aşı yaptırmadığını belirterek, “Sırf aşı var diye olacak değilim” diye konuştu. Bunda Covid-19’un fazla öldürücü bir hastalık olmadığına dair yargının da katkısı büyük.
Tıpkı gazeteye konuşan Dr. Ajeet Jain de insanların aşılanmanın aciliyetinin farkında olmadığını belirtti. Delhi’de bulunan Rajiv Gandhi Muhteşem Uzmanlık Hastanesi’nde vazife yapan Jain, “Hindistan hastalığın birkaç eyalet dışında kıymetini kaybettiği bir evreden geçiyor. Beşerler rahatladılar ve hastalık bakış açılarından çıktı” diye konuştu.
Hindistan’da uygulanan aşılardan biri Covishield
FAKİRLER İSTESE DE AŞI OLAMIYOR
Ferdî bakış açıları bir yana bireyler ortasındaki ekonomik ve toplumsal farklılıklar da aşılamanın geniş kitlelere ulaşmasının önünde büyük bir mahzur yaratıyor. Delhi, Mumbai, Bangalor üzere büyük kentlerde yaşayan fakir Hindistanlılar aşıların yakınından bile geçemiyor. Çünkü birincisi Hindistan nüfusunun yüzde 50’sinin kayıt yaptırmalarını sağlayan internet kontakları, bilgisayarları ya da akıllı telefonları bulunmuyor. İkincisi de birçok kişi aşının fiyatsız olduğunu bilmediğinden imkanı varsa bile kayıt olmaktan çekiniyor. Özetle aşılar konusunda çok önemli bir irtibat eksiği var ve bu bilhassa dezavantajlı kümeleri etkiliyor.
Devlet hastaneleri ve kliniklerinde fiyatsız aşı olunabiliyor. İsteyenler ise 250 rupi (25 TL) karşılığında özel tesislerde de aşılanabiliyor. Burada sorun şu ki Hindistan’da kamunun verdiği sıhhat hizmetlerinden nüfusun fakat üçte biri faydalanabiliyor. Geri kalan üçte ikilik kesim özel sıhhat hizmetlerine muhtaç.
Geçmişteki aşı kampanyalarının bilakis Covid-19 aşısının uygulanabildiği yerler de hudutlu. Ülke genelindeki 20.000 aşılama merkezinin kimileri bilhassa kırsal kısımlarda yaşayanlar için çok uzak. Alia Allana’nın yazısında görüşlerine yer verilen Zakeen Fatma’nın anlattıkları bu sorunu çok iyi özetliyor.
“BÜTÜN KÖYÜ 3 GÜNDE AŞILARIZ”
Uttar Pradeş eyaletinin bir köyünde kapı kapı dolaşarak aşı olmaya uygun şahısların listesini çıkaran Fatma, bu listeleri mahallî yöneticilere teslim ediyor. Yöneticiler de bu isimleri data tabanına girerek bu bireyler için aşı randevuları oluşturuyor. Lakin en yakın aşı merkezi köye 15 kilometre uzakta ve köylülerin ceplerinden 50 rupi harcayarak bir tuktuk seyahati yapması gerekiyor. Üstelik aşılama oturumlar halinde yapılıyor ve bir tesisin bir oturumunda en fazla 100 kişi aşılanabiliyor.
Fatma, “Hükümet başka aşılama kampanyaları üzere burada da insanları köyde aşılamamıza müsaade verse, bütün köyü 3 günde tamamlarız” diye konuştu. Gerçekten bir yandan öbür öldürücü hastalıkların aşılama süreçleri de devam ediyor. Çocukları ve gebe bayanları kapsayan birer aşı kampanyası Covid-19 aşılarıyla eş vakitli olarak sürdürülüyor. Aşı yapma hünerine sahip sıhhat çalışanlarının bir kısmının bu kampanyalarda kullanılması da suratı düşüren faktörlerden.
Sıhhat çalışanları Mumbai’nin kenar mahallelerinde kapı kapı dolaşıp test yapıyor
30 MİLYON KİŞİ AŞI OLDU
Bütün zorluklara rağmen Hindistan’da 30 milyondan fazla kişinin kolu en az 1 doz aşıyla buluştu. Bu sayı çok büyük üzere görünmekle birlikte nüfusa oranlandığında yüzde 2,39 üzere bir sonuç çıkıyor.
Hindistan’ın dünyanın en büyük aşı üreticisi olduğu düşünüldüğünde bu oran daha da çarpıcı bir hal alıyor. Çünkü Hindistan çok sayıdaki üreticisiyle dünyadaki aşı üretiminin yüzde 60’ını gerçekleştiren bir ülke. Ocak ayı ortasında günlük Covid-19 aşısı üretimi 3 milyon doz civarındaydı. Bu üretimin bir kısmı öteki ülkelere gönderiliyor.
Birçok aşı şu an deneme etabında ancak AstraZeneca’nın Oxford Üniversitesi’yle birlikte geliştirdiği Covishield ve Hindistan şirketi Bharat Biotech’in geliştirdiği Covaxin halihazırda kullanımdaki aşılar. Klinik deneylerde virüse karşı yüzde 81 tesirli olduğu tespit edilen yerli aşı Covaxin Faz 3 sonuçları açıklanmadan onaylandı ve kullanıma sunuldu. Covaxin, Hindistan Başbakanı Narendra Modi’nin de tercihi oldu.
Hindistan hükümeti temmuz ayı sonunda 250 milyon kişinin, ağustos sonunda ise nüfusun yüzde 20’sinin iki doz aşısını da vurulmasını hedefliyor. Yani 150 gün üzere bir mühlet var. Şu an günde 3 milyondan fazla kişinin aşılandığına dair haberler geliyor lakin bu süratle gidilirse tarih maksatlarının tutturulması neredeyse imkansız. Kerala üzere olay sayılarının arttığı eyaletlerde aşıya talep de süratle arttığından, aşı kıtlığı yaşanabileceğine dair tasalar de ülke basınında lisana getiriliyor.
Virüsle savaşta başarılı olmak için Hindistan’ın hem gönülsüzlüğü kırması, hem de toplumsal ve bürokratik mahzurları aşması kaide. Aksi takdirde ellerindeki milyonlarca doz aşı da bir işe yaramayacak.
Kripto Para Piyasaları için Bigpara
Kripto Para Piyasaları için Bigpara
Hürriyet
