Ticaret Bakanlığı’nın hazırladığı yasa taslağı, Meclis’te kabul edilirse, perakende ticaretin kuralları değişecek. On binlerce şubesi bulunan zincir marketlerde mobilya, cep telefonu, televizyon satışı yasaklanacak. Fakat bu eserler kelam konusu marketlerin internet sitesi üzerinden satılmaya devam edecek. Zincir marketler pazar günü saat 11.00’den evvel açılmayacak.
‘Perakende Ticaretin Düzenlenmesine Ait Kanun’da değişiklik öngören yasa taslağı ile perakendenin kuralları değişiyor. AB’de 1 Kasım 2021’de yürürlüğe girecek olan yeni kurallara ahenk gayesiyle hazırlanan yasa taslağı tarafların görüşüne sunuldu. Yaklaşık iki yıldır üzerinde çalışılan taslak, 4 Şubat’ta taraflara gönderilirken 15 Şubat’a kadar görüşlerin verilmesi istendi.
TARTIŞMALI HUSUS
Üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler ortasındaki ticari bağların düzenlenmesini amaçlayan taslağın 7. hususu tartışma yarattı. “E-ticaret yoluyla yapılan satışlar ile bin beş yüz metrekareden büyük zincir mağazalar hariç, besin perakende dalında faaliyet gösteren zincir mağazalarda tütün mamulü, mobilya, cep telefonu, elektronik eşya ve beyaz eşya satışı yapılamayacak” kararının büyük zincirleri engellemeyeceği yorumu yapıldı. Türkiye’nin en küçük mahallelerine kadar dağılmış olan bu zincirlerin cep telefonu, mobilya, televizyon satışına internet üzerinden devam edebileceklerini anlatan uzmanlar, “Bunların satışı önlenmek isteniyorsa e-ticaret yoluyla yapılan satışlar ile bin 500 metrekarenin üzerindeki zincir mağazalara ait istisna da kalkmalı” dediler. Taslak ile besin perakende dalında faaliyet gösteren ve saat 08.00’den itibaren kapılarını açan zincir mağazaların, pazar günleri saat 11.00’da açılması düzenleniyor.
ESNAF KOOPERATİFİNİ KURACAK
Zincir mağazalar on binlerce şubesi için tek merkezden alım yaparak, fiyatta büyük avantaj yakalarken, yeni düzenlemeyle mahalle bakkalları üzere mikro ticari işletmelerle, esnaf-sanatkâr işletmeleri de ucuz eser temin edebilmesi için tedarik ve dağıtım kooperatifleri kurabilecekler. Belediyeler ile TESK, TOBB, TESKOMB, Bakkallar Odası üzere üst kuruluşlar da tedarik ve dağıtım hedefli bu kooperatiflere ortak olabilecek.
REKLAM PARASI İSTENEMEYECEK
17 unsurluk taslağın dikkat çeken öteki unsurlarından kimileri ise şöyle: Perakendeciler, üretici yahut tedarikçiden mağaza açılışı ve tadilatı, ciro açığı, banka ve kredi kartı iştirak bedeli, reklam, anons, raf tahsisi yahut eserlerin yerleştirilmesi üzere eser talebini direkt etkilemeyen rastgele bir prim yahut bedel talep edemeyecek. Üretici, ihmali olmaksızın bozulan eserlerden sorumlu tutulup, rastgele bir bedel istenemeyecek. Kampanyalı satış, alışveriş şenliği üzere isimlerle promosyonlu satış kampanyasının modülü olarak sunulan tarım ve besin eserlerindeki indirim maliyeti, üretici yahut tedarikçiden talep edilemeyecek.
ÖDEMELER EN GEÇ 30 GÜNDE YAPILACAK
Zerzevat ve meyveler ile üretim tarihinden itibaren otuz gün içinde bozulabilen süratli tüketim mallarına ait ödemelerin müddeti, malın tesliminden itibaren 30 günü geçemeyecek. Bozulabilen tarım ve besin eserlerine ait siparişler, eserin teslim tarihinden evvelki 30 gün içinde üretici aleyhine iptal edilemeyecek. Düzenlemeye ait görüşlerini sorduğumuz Yumurta Üreticileri Birliği Lideri İbrahim Afyon, üreticinin yumurtayı marketlere 70 ila 100 gün vadeyle vermek zorunda kaldığını belirterek “Yıllardır, aylardır bunun düzeltilmesini istiyorduk. En azından yumurtanın tüketim müddeti içinde 28 günde ödeme yapılsın, diyorduk. 30 gün olarak yapılan bu düzenleme yasalaşırsa memnun olacağız” dedi.
KÜÇÜK ESNAF İÇİN ARALIK TEDBİRİ
Alışveriş merkezleri ve zincir marketlere ait yönetmelik taslağıyla da, mahalle ortalarına kadar giren zincir marketlere karşı küçük esnafın korunması maksadıyla ara tedbiri getiriliyor. Taslak yasalaşırsa bakkallara 200 metre uzaklıkta market açılamayacak. Bir sokakta zincir marketin birden fazla şubesi olamayacak. Bulvar üzerinde ise bu uzaklık 2 kilometreden az olamayacak. Yeni açılacak AVM’ler ortasında ise en az 5 kilometre ara gerekecek. Nüfusu iki binin altında olan yerlerde, zincir market açılamayacak. Nüfusu iki bin ila 5 bin ortasında olan belediye hudutları içinde en fazla iki zincir market açılabilecek ve bunlar birebir şirkete ilişkin olamayacak. 5 bin bireyden sonraki her 5 bin kişi başına en fazla bir zincir market açılışına müsaade verilebilecek.
YÖRESEL ESERE YER AÇILACAK
Büyük mağaza ve zincir mağazalar ile bayi işletme ve özel yetkili işletmelerde toplam raf alanının en az yüzde biri, süratli tüketim malı niteliği taşıyan coğrafik işaretli eserlerin satışına ayrılacak. Coğrafik işaretli eserlerle doldurulamayan raf alanları, öncelikle mağazanın bulunduğu vilayette üretilen süratli tüketim malı niteliğindeki yöresel eserlerin satışı gayesiyle, bu eserlerle de doldurulamayan raf alanları ise sırasıyla o ilin bulunduğu coğrafik bölgede ve ülke genelinde üretilen süratli tüketim malı niteliğindeki yöresel eserlerin satışı gayesiyle kullanılacak. Bakanlık bu oranı 5 kata kadar artırabilecek.
‘ÖZEL GÜNDE SATIŞ OLMASIN’
Dal uzmanları, büyük zincirlere karşı klâsik perakendecilerin gerçek manada korunabilmesi için sevgililer günü, babalar, anneler günü ile okul açılma vakitlerinde da besin dışı satış yapmalarının önlenmesi gerektiğine dikkat çektiler. Hürriyet’e bilgi veren uzmanlar, “Sevgililer gününde parfüm, saat, babalar gününde pantolon, gömlek, anneler gününde süpürge, okul açılışında kalem, defter, çanta satıyorlar. Bu türlü olunca mahalle kırtasiyesi, parfümerici, bujiteri satıcısı küçük esnaf, klasik perakendeci satış yapamıyor. Onların birkaç ayda sattığı parfümü, bir günde satabiliyor” diye konuştular.
Hürriyet
