Brezilya’da Amazon yağmur ormanlarında yerlilerin yaşadığı muhafaza altındaki alanların toplumsal ağlarda satışa çıkarıldığı tespit edildi. Ormanlık alanları işgal ederek ağaçları yakan bireyler, bu alanları tarım toprağı olarak satışa çıkarıyor. BBC Brasil’in özel araştırması…
Facebook’un alışveriş hizmeti veren Marketplace uygulamasında kullanıcıların karşısına çıkan satılık emlaktan kimileri, bin futbol alanı büyüklüğünde.
Toplumsal medya devi Facebook mahallî yetkililerle işbirliği yapmaya hazır olduğunu söylese de arsa satışlarını kendi kararıyla engellemeye sıcak bakmıyor.
Fakat Facebook kendi bünyesindeki satış alanında alıcıların ve satıcıların “yasa ve düzenlemelere uygun hareket etmesi gerektiğini” de ekliyor.
Bölgedeki yerli halkın temsilcileri, Facebook’u “adım atmaya” çağırarak kanunlara uygun olmayan satışları engellemeye çağırdı.
Etraf muhafaza örgütleri de Brezilya hükümetinin satışları durdurmak konusundaki isteksizliğine reaksiyon gösterdi.
Kaninde isimli çevreci sivil toplum örgütünün yöneticisi Ivaneide Bandeira, “İstilacılar kendilerini o kadar güçlü görüyor ki Facebook’tan yasadışı toprak satışı yapmaktan utanmıyorlar” dedi.
TAPUSUZ TOPRAKLAR
Facebook’ta Marketplace kısmında “orman”, “balta girmemiş orman”, “ağaç” üzere sözleri Portekizce yazan herkes Amazon ormanlarının yayıldığı alanlardan birtakım toprakların satışa çıkarıldığını görebiliyor.
Listelenen kimi yerler, uydu imajları ve GPS koordinatlarıyla da destekleniyor.
Üstelik toplumsal medyadaki bu satıcıların birçoğu ellerinde bir tapu olmadığını kabul ediyor.
Brezilya’da büyükbaş hayvan sanayisi, bu yasadışı satışların yayılmasının esas nedenleri ortasında.
‘BURADA RİSK YOK’
Brezilya’daki Amazon ormanları son 10 yılın en büyük tahribatını yaşıyor.
Fabricio Guimarães, toprak satmak için Facebook’un Marketplace uygulamasına başvuran şahıslardan birisi. Kendisi satmaya çalıştığı toprağı tanıtırken saklı kamera ile görüntülendi.
Sattığı yerin bir kısmını yakarak tarım yapmaya hazır hale getiren Fabricio, “Devletin burada kontrol yapma riski yok” diyor.
Fabricio yerlilerden aldığı toprağı, alış fiyatının üç katına, yaklaşık 35 bin dolara (yaklaşık 260 bin TL) satıyor.
Kendisi bir çiftçi değil. Kentte bir işi var. Yağmur ormanlarındaki satılık toprakları bir yatırım fırsatı olarak görüyor.
BBC yaptığı araştırmayla ilgili niyetini sormak için Fabricio’ya ulaşmak istedi fakat cevap alamadı.
Facebook’taki toprak reklamlarının bir birçok, Brezilya’nın en çok orman tahribi yapılan Rondonia eyaletinden.
BBC muhabiri, varlıklı yatırımcıları temsil eden bir avukat olarak kendisini tanıtıp, dört toprak satıcısıyla görüşmeler organize etti.
Alvim Souza Alves ismindeki satıcı, Uru Eu Wau Wau isimli muhafazalı bölgenin de bulunduğu bir alanı 170 bin Türk Lirası’na denk bir fiyata satmaya çalıştı.
200 kadar yerlinin barındığı bu bölgede, dış dünyayla kontağı olmayan en az beş farklı yerli kümesi yaşıyor.
Satış için pazarlık yapılırken Alves, “Burada yerli yok. Bu topraktan 50 kilometre uzaktalar. Bir kez bile buralarda görünmediler” diyor.
BBC, Facebook’taki ilanları yerli topluluğun önderlerinden Bitate Uru Eu Wau Wau’ya gösterdi. Yerli önder, satışa çıkarılan bu alanların, yerliler tarafından avlanmak, balık tutmak ve meyve toplamak için kullanıldığını söyledi:
“Bu saygısızlık. Bu insanları tanımıyorum. Bence emelleri bu ormanı ve hayatlarımızı tahrip etmek.”
Yerli başkan, yetkilileri ve Facebook’u da atım atmaya çağırdı.
YASAL STATÜ BEKLENTİSİ
Yasadışı topraklara yasal statü verilmesi tarafındaki beklenti de satışları teşvik ediyor.
Alves, satmaya çalıştığı toprağın yasal statüye geçirilmesi için siyasetçilere baskı yapan bir kümenin içerisinde olduğunu anlatıyor.
Bolsonaro hükümeti hakkında Alves şu tabirleri kullanıyor: “Size doğruyu söyleyeceğim: Bolsonaro bu işi çözemezse kimse çözemez.”
Çoklukla uygulanan sistem şu: Müdafaa statüsüne sahip alanlar evvel ormansızlaştırılıyor ve akabinde “artık maksadına hizmet etmediği” söylenerek müdafaa statüsünün kaldırılması için siyasetçilere baskı yapılıyor.
Alves, kendisini avukat olarak tanıtan BBC muhabirini, Curupira Birliği’nin lideri olarak anılan bir adamla tanıştırıyor. Brezilya’da federal hükümet bu kümesi “yasa dışı toprak istilası yapan örgüt” olarak tanımlıyor.
BBC muhabirine anlattıklarına nazaran, yüksek nüfuza sahip siyasetçiler de hükümet ile müzakerelerde bu kümeye yardım ediyor.
Bu siyasetçiler ortasında, Devlet Lideri Bolosonaro’nun evvelce üyesi olduğu çok sağcı Toplumsal Liberal Parti’nin kongre üyelerinden Joao Chrisóstomo başı çekiyor.
Kendisine argümanları sorduğumuzda Chrisóstomo, görüşmelere aracılık ettiğini kabul etti fakat bu kümenin toprak işgali yaptığını bilmediğini savundu:
“Bana bunu söylemediler. Şayet toprak işgal ediyorlarsa dayanağımı artık alamazlar.”
Chrisóstomo, görüşmeleri organize etmekten “pişman olmadığını” da ekliyor.
BBC, Brezilya Etraf Bakanı Ricardo Salles’le de temasa geçerek hususla ilgili görüşüne başvurdu.
Salles, “Bolsonaro hükümeti etraf cürümleri da dahil hiçbir suça müsamaha gösterilmeyeceği konusunda net bir hale sahip” dedi.
Öte yandan Bolsonaro hükümeti uzun müddettir Amazon ormanlarının tahrip edilerek yeni tarım alanları açılmasında rolü olduğu gerekçesiyle eleştiriliyor.
Ormanların yok edilmesiyle ilgili misyon yapan kurum Ibama’nın bütçesinin yüzde 40 oranında kesilmesi, eleştirilen uygulamalardan birisi.
Etraf Bakanı Salles, koronavirüs salgınının Amazon’daki kontrolleri engellediğini savundu. Öte yandan orman alanlarının ziyan görmesinde eyalet hükümetinin sorumluluk taşıdığını da argüman etti:
“Bu yıl Verde Brasil 2 isminde bir operasyonla yasadışı orman tahribatını denetim etmek, yasadışı yangınları bitirmek ve federal hükümet ile eyalet hükümetinin çalışmalarını ortaklaştırmayı hedefliyoruz.”
Öte yandan Rondonia’daki federal savcı Raphael Bevilaquia, mevcut hükümetin devrinde durumun daha da kötüleştiğini kaydediyor:
“Durum sahiden umutsuz görünüyor. Yürütme organı karşı saflarda yer alıyor. Bu moral bozucu.”
Rondonia’da 30 yıldır orman tahribatına karşı çaba eden Ivaneide Bandeira, umudunu yitirmeye başladığını söylüyor:
“Bence bu çok sıkıntı bir gayret. Ormanın yok edildiğini ve gitgide küçüldüğünü görmek acı verici. Tarihte hiçbir devir, ormanı yaşatmak bu kadar güç olmamıştı.”
Hürriyet
