Associated Press (AP) ajansının haberine nazaran ABD Gümrük ve Hudut Himaye Yetkilileri (CBP), New York’ta Çinli bir şirketin, Sincan Uygur Özerk Bölgesi’ndeki kamplarda tutulan kişilerin saçlarından elde ettiğinden şüphelendikleri bir saç eserleri sevkiyatını durdurdu.
Yetkililer, kelam konusu sevkiyattaki saç örgüleri ve öbür sıklık aksesuarlarının bulunduğu eserlerin yükünün 13 ton, maddi kıymetinin 800 bin dolar olduğunu açıkladı.
Sevkiyatın, özerk kesimdeki Hotan vilayetine bağlı Lop ilçesinde faaliyet gösteren Lop County Meixin Hair Product Co. Ltd. tarafından yapıldığı tabir edildi.
CBP Ticaret Ofisi Baş Başkan Asistanı Brenda Smith, hususa ait “Bu eserlerin üretimi önemli bir insan hakları ihlalini oluşum ediyor.” dedi.
Smith, ABD ile iş yapan kuruluşların yasa dışı ve insanlık dışı pratiklerine müsamaha gösterilmeyeceğini söyledi.
SİNCAN UYGUR ÖZERK YERI’NDEKI TARTIŞMALI KAMPLAR
Çin’de son yıllardaki Uygur Türklerinin kimlik ve kültürlerine yönelik ihlaller milletlerarası kamuoyu tarafından eleştiriliyor.
Pekin’in “mesleki eğitim merkezleri” olarak isimlendirdiği fakat milletlerarası kamuoyunun “yeniden eğitim kampları” halinde tanımladığı noktalarda Birleşmiş Milletler (BM) donelerine nazaran en az 1 milyon Uygur Türkü kendi isteği dışında tutuluyor.
Pekin idaresi, Sincan Uygur Özerk Nahiyesi’nde kaç kamp bulunduğuna, buralarda kaç kişinin olduğuna ve laf konusu kimselerden ne kadarının toplumsal hayata döndüğüne ait haber vermiyor.
Çin’in, kesimde yaşayan Müslüman Uygurlara, Çince lisan eğitimi ile mesleksel ve kültürel kurslar verdiğini öne sürdüğü kampların durumu hakkında net olguları paylaşmaması, memleketler arası kamuoyunda derin telaşlara yol açıyor.
BM İnsan Hakları Kuruluna üye 22 devlet, Temmuz 2019’da, Çin’in Sincan Uygur Özerk Yeri’ndeki Uygur Türkleri ve gayri azınlıklara yönelik muamelesini eleştiren ve kitlesel gözaltıların durdurulması davetinde bulunan mektubu imzalamıştı.
BM ve sair memleketler arası örgütler, kampların incelemeye açılması davetlerini yinelerken, Çin şimdiye kadar kendi belirlediği birkaç kampın az sayıda yabancı diplomat ve basın mensubu tarafından kısmen görülmesine müsaade verdi.
Çin makamları, BM yetkililerinin direkt haber almak maksadıyla kesimde serbestçe inceleme yapma talebini ise geri çeviriyor.
ÇİN HÜKÜMET RAPORU BASINA SIZMIŞTI
New York Times gazetesinin Kasım 2019’da basına sızdırılan Çin idaresine ilişkin 403 sahifelik resmi dokümana dayandırdığı haberinde, Sincan Uygur Özerk Yeri’ndeki güvenlik ünitelerine, nasıl hareket etmeleri gerektiğine dair verilen detaylı talimatlar dikkati çekmişti.
Evrakın en az 200 sahifesinde Çin Devlet Lideri Şi Cinping ve başka Çinli yetkililerin, ortamdaki Uygur nüfusunun denetimi ve aralıksız kontrol yapılmasına ait talimatları yan alırken, İslam’ın yayılmasını önlemek için tedbir alınması ikazında bulunulduğu söz edilmişti.
Dokümanda Şi’nin 11 Eylül saldırısı sonrası ABD’nin “terörle savaş” siyasetini örnek alarak kesimde yaşananları “terörizmle mücadele” olarak tanımladığı, güvenlik ünitelerine “asla merhamet gösterilmemesi” talimatı verdiği, öbür yetkililerin de ortamdaki kampları ve keyfi tutuklamaları legalleştiren tahlillerinin yan aldığı belirtilmişti.
Başka yandan, Çin’in, Sincan Uygur Özerk Kesimi’ndeki Uygur Türklerini diyaneti inançları ve kültürleri nedeniyle “mesleki eğitim merkezleri” ismi altında faaliyet gösteren tartışmalı kamplarda gözaltında tuttuğuna ait bir evrak geçen ay basına sızmıştı.
AP tarafından ele geçirilen dokümanda, Çinli yetkililerin kimlerin bu kamplara alınacağına nasıl karar verdiklerine ait kapsamlı olgu tabanının bölge aldığı görülmüştü.
2017-2018 yıllarında gözaltına alınan 311 Uygur Türkü hakkındaki haberlere yan verilen done tabanında, bu şahısların, 2 binden fazla akraba, komşu ve dostlarının isimleri, kimlik numaraları, namaz kılıp kılmadıkları ya da Kur’an-ı Kerim okuyup okumadıkları üzere pek çok haberin varlığı da dikkati çekmişti.
Hürriyet