Avrupa Birliği (AB), yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınıyla gayrette üyelerinin sıhhat sistemlerinin yetersizliği ve hantal karar alma sistemleri üzere sebeplerle ortaya koyduğu başarısızlığı, aşı geliştiren firmalardan milyarlarca doz aşı alarak geride bırakmak istiyor.
2019’un sonunda Çin’de ortaya çıkan ve kısa müddette tüm dünyaya yayılan Kovid-19 virüsü, Avrupa ülkelerinin birçoğunu ağır biçimde etkiledi. Fransa, İspanya, İngiltere, İtalya, Belçika üzere ülkelerde süratle yayılan hastalık nedeniyle Avrupa salgının merkezi ilan edildi.
Birçok AB ülkesinde kısa müddette binlerce kişi hayatını kaybetti. Yaşlı nüfusa sahip bu ülkelerde sıhhat sistemlerinin yetersizliği ölümlerin artmasına yol açtı. Buna AB karar alma sistemlerindeki hantallık da eklenince kriz derinleşti. AB’nin üye ülkelere takviye sağlamada “hantal ve gönülsüz” bir imaj sergilemesi de 27 üyeli birliğe ağır tenkitler yapılmasına yol açtı.
Almanya ve Fransa sıhhat materyali ihracatına kısıtlamalar getirirken Avusturya, Çekya üzere ülkeler AB kurumlarına etkisiz kaldıkları için tenkitler yöneltti.
Birlik üyelerinin 2020’nin bahar aylarındaki birinci dalgada birbirlerine hudutlarını kapatarak hür dolanımı öngören Schengen sistemini fiilen askıya alması, sıhhat işçisi ve materyaline acil muhtaçlık duyan ülkelere yardım gönderilmemesi üzere tesirlerle “AB’nin temelini oluşturan dayanışma” unsuru yalnızca kelamda kalmış oldu. İtalya’ya gereksinim duyduğu sıhhat gerecinin Çin’den gelmesiyle Avrupa ülkeleri ve AB kurumları ayıplandı, İtalyan yetkililer AB’ye olan isyanlarını lisana getirdi.
Sıhhat siyasetlerini belirlemede bağımsız hareket eden Avrupa ülkeleri aylar süren sıkı kısıtlamalarla 2020 yazına yanlışsız salgında rahat bir nefes aldı. Birinci dalganın ağır hasarla geride kalması ve aşı geliştirme çalışmalarında ilerlemeler sağlanmasıyla AB harekete geçti. AB Kurulu, üye ülkeler ismine aşı geliştiren şirketlerle görüşmeler yapmaya başladı.
Kurul, bugüne kadar 6 firmayla yaklaşık 2,3 milyar doz aşı alabilecek halde kontratlar yaptı. Birlik, opsiyonlar dahil olmak üzere BioNTech-Pfizer ile 600 milyon, AstraZeneca ile 400 milyon, Sanofi-GSK ile 300 milyon, Johnson and Johnson şirketiyle 400 milyon, CureVac ile 405 milyon, Moderna ile 160 milyon doz aşı almak için mukavele imzaladı.
AB ayrıyeten Novavax ile 200 milyon doz, Valneva ile 60 milyon doz aşı alımı hakkındaki ön görüşmeleri tamamladı lakin şimdi mukavelede imza kademesine gelinmedi.
AVRUPA AŞILAMADA AĞIR İLERLİYOR
Kasım 2020’de Kovid-19 aşıların geliştirilmesiyle salgından çıkış için umut ışığı doğdu. Birinci olarak Almanya’da yaşayan Türk bilim insanları Uğur Şahin ve Hasret Türeci’nin BioNTech firmasının ABD’li ilaç şirketi Pfizer ile geliştirdiği aşının virüse karşı müdafaada tesirli olduğu açıklandı. Akabinde yeniden Amerikalı Moderna ve İngiltere’deki Oxford Üniversitesi ile AstraZeneca’nın ürettiği aşılarının aktifliği duyuruldu.
Bu aşıların AB ülkelerinde kullanımı için AB Komitesinin onayı gerekiyordu. Birlik bu defa de aşıların onay sürecinde geç kalmakla eleştirildi. Zira ABD ve İngiltere’de BioNTech-Pfizer aşısına onay kısa müddette çıkmış ve aşılamalar başlamıştı.
Tenkitler üzerine AB’nin ilaç düzenleyicisi Avrupa İlaç Ajansı (EMA) da kıymetlendirme sürecini öne çekerek 21 Aralık 2020’de aşıya onay verilmesi için tavsiye kararı aldı. Bunun akabinde onayı vermesi gereken AB Kurulu saatler içinde tavsiye kararını onayladı. Onayın akabinde aşıların dağıtımı başladı ve 27 Aralık’ta aşılamaların AB ülkelerinde başladığı duyuruldu. Moderna’nın aşısı da 6 Ocak’ta onay sürecini tamamlayarak kullanıma sunuldu.
Lakin AB ülkeleri artık de aşılama süreci yavaş ilerlediği için eleştiriliyor. Her ülkeye gönderilecek doz ölçüsü nüfusuna nazaran belirleniyor. Gönderilen aşıların halka nasıl ve ne vakit uygulanacağına üyeler karar veriyor.
İsrail nüfusunun yüzde 22’sini, Birleşik Arap Emirlikleri yüzde 14,1’ini, İngiltere yüzde 4,2’sini, ABD yüzde 2,8’ini aşılamışken AB ülkelerinin birçoklarında bu oran yüzde 1’in altında seyrediyor. Salgından en fazla etkilenen ülkelerden İtalya’da aşılama oranı yüzde 1,3, İspanya’da yüzde 1, Almanya’da yüzde 0,8, Slovenya’da yüzde 1,2 seviyesinde.
En yüksek aşılama oranı 13 Ocak prestijiyle yüzde 2 ile Danimarka’da, en düşük oran on binde 7 ile Belçika’da görülüyor. Fransa’da nüfusun binde 3’ü, Polonya’da binde 8’i, Macaristan’da binde 9’u aşılandı.
AB ÜLKELERİNDEKİ HADİSE VE VEFATLAR TOPLAM SAYILARIN 5’TE BİRİ
Dünya genelinde 13 Ocak prestijiyle 92 milyonun üzerinde Kovid-19 olayı ve 1,97 milyondan fazla vefat kaydedildi.
AB ülkelerindeki 17,4 milyon civarında hadise sayısı ve 410 bine yakın mevt ise bu sayıların yaklaşık 5’te birini oluşturdu. Halbuki dünya genelindeki 7,8 milyar nüfus içinde AB ülkelerinin hissesi 450 milyon ile yüzde 5,7.
AB ülkeleri ortasında en fazla olay 2,8 milyonla Fransa’da, 2,3 milyonla İtalya’da, 2,1 milyonla İspanya’da, 2 milyonla Almanya’da ve 1,4 milyonla Polonya’da görüldü.
Hürriyet