Türk kent kültürünün yaşayan en değerli yapı taşlarından biri olan ve bu nedenle UNESCO tarafından Dünya Mirası kabul edilen Karabük’ün Safranbolu ilçesindeki konaklar, yeni tip koronavirüsle (Kovid-19) çaba sürecinde sahiplerinden daha çok ilgi görmeye başladı. Kovid-19 önlemleri kapsamında uygulanan sokağa çıkma kısıtlaması ve “evde kal” davetleri doğrultusunda apartman dairelerinde kalmak istemeyen konak sahipleri, soluğu daha evvel boş tuttukları, çoklukla üç katlı, 8-10 odalı, gereksinimlere uygun tasarlanmış ve estetik biçimde şekillendirilmiş klâsik konaklarda aldı.
Bilhassa geniş aileler, büyük kültür birikiminin ve yüksek seviyede ustalığın eseri olan, atalarından kalma konaklara yerleşti. Safranbolu Kaymakamı Mehmet Türköz, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Osmanlı’dan kalma kıymetli bir kent olan Safranbolu’nun tarihi ile öne çıktığını ve bu nedenle UNESCO Dünya Miras Listesi’nde bulunduğunu hatırlattı. İlçede yaşayanların çoklukla yazlık ve kışlık olarak iki konutu bulunduğunu, birinin tarihi bölgede klasik Türk konutu, oburunun ise yeni yerleşim yerindeki apartman dairesi olduğunu anlatan Türköz, Safranboluluların salgın devrinde klasik konutları tercih ettiğini lisana getirdi.
Safranbolu’da yaklaşık 2 bin klasik Türk konutu bulunduğunu aktaran Türköz, “Vatandaşlarımız pandemi sürecinde dikey mimarideki apartmanlardan çıkarak konaklarına, klasik meskenlerine geldiler ve süreci rahat, sağlıklı bir halde geçirmeyi tercih ettiler. Esasen Safranbolu da içinde yaşayarak muhafaza kültürüne sahip bir kentimiz.” diye konuştu. Türköz, insanların tarihi yapılarda daha çok hareket edebildiğinin altını çizerek, boş duran kimi konakların tekrar fonksiyon kazanmasının da ilçeye yararlı olduğunu vurguladı.
“Eski kentlerde birlikte yaşama keyfini, sanatını sürdürürüz”
Kent üzerine çalışmalar yapan ve birçok kitabı bulunan, salgın periyodunda de klâsik Safranbolu meskeninde yaşamayı tercih eden 74 yaşındaki araştırmacı-yazar Aytekin Aytekin de tarihi Safranbolu konutlarının insanların ömrüne nazaran biçimlendiğini belirtti.
Klasik konutların avluları bulunduğunu söyleyen Aytekin, şu bilgileri aktardı: “Safranbolu konutlarının dizaynında tek bir unsur vardır, odağında insan vardır. Konut insanın ömür biçimine nazaran tasarlanır ve yapılır. Günümüzde ise bunun karşıtı olan bir uygulama var. Safranbolu meskenleri nasıl beşere nazaran biçimleniyorsa, günümüzdeki beton meskenlere nazaran de beşerler biçimleniyor. Mesken nasılsa ona uymak zorundasınız.
Safranbolu meskenlerinin yer artı 3 katlı olması, 8 ila 10 ortasında odasının olması, bu odaların güneşi doğumundan batımına kadar görebilmesi… Odalarda saat ve ısı farkına nazaran hareket yeteneği, her oda içerisinde yeme-içme, yatma, abdest alınabilecek gusülhane ve yüklüğün bulunması, dolapların bulunması beşere hayat keyfi veriyor.”
Salgın devrinde 651 metrekarelik klâsik Safranbolu konutunda hayatını sürdürdüğünü lisana getiren Aytekin, “Bahçeli konutumuzda hiç sıkıldığımı söyleyemem. Meskenler ahşap olduğu için nefes alır. Pencerelerden baktığınızda harika bir kent panoramasıyla hanları, hamamları, mescitleri, meskenleri gözleyebilirsiniz. Meğer apartman penceresinden baktığınızda karşı apartmanı ve büyük bir beton kütlesinden öbür bir şey göremezsiniz. Nefes de alamazsınız. Çağdaş ömür bizi biçimlendirir, eski kentlerde ise birlikte yaşama keyfini, sanatını sürdürürüz.” diye konuştu.
Aytekin, tarihi konutlardaki mutfak ve ambarlarda insanların bir kışı geçirecek kadar yiyecek ve içecek stoklayabildiğine işaret ederek, bu cins klâsik meskenlerde komşuluk münasebetlerinin de ileri seviyede olduğuna dikkati çekti. Kovid-19 ile çaba periyodunda babasından kalan asırlık konakta kalmayı tercih eden 84 yaşındaki Yılmaz Kavuşturucu ise apartman dairesi yerine 3 dönüm bahçesi olan konakta salgın devrini geçirdiğini, bu karardan ötürü da son derece memnun olduklarını anlattı. Kavuşturucu, ahşabın kokusuyla yaşamadan bu atmosferin anlatılamayacağını söz etti.
Hürriyet
