Kuveyt Dışişleri Bakanı Ahmed Nasır Muhammed es-Sabah’ın, Suudi Arabistan ile Katar ortasındaki kara, deniz ve hava hudutlarının açılması için mutabakata varıldığını söylemesi, Körfez’de yıllardır devam eden düğümün çözüldüğüne ait birinci işareti temsil etti.
Akabinde, Katar Buyruğu Pir Temim bin Hamed Al Sani’nin bugün Suudi Arabistan’ın konut sahipliğinde gerçekleştirilecek 41. Körfez İşbirliği Kurulu (KİK) Tepesi’ne şahsen katılacağı bildirildi.
KRİZİN TARAFI BAE’DEN OLUMLU BİLDİRİ
Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) Dışişlerinden Sorumlu Devlet Bakanı Enver Gargaş, Suudi Arabistan ve Katar ortasındaki muahedeye ait Twitter üzerinden yaptığı paylaşımında, “Körfez birliğini yine sağlayacağımız tarihi bir doruğun arifesindeyiz. Önceliğimiz, halkımız ile devletimizin güvenliği, istikrarı ve kalkınmasıdır.” tabirlerini kullandı.
Gargaş, gerçek yolda olduklarını fakat daha çok çalışmaları gerektiğini kaydetti.
Suudi Arabistan’ın Al Ula kentinde düzenlenecek toplantıya BAE de üst seviye bir isimle iştirak gösterecek. BAE medyasına nazaran Devlet Lideri Yardımcısı, Başbakan ve Dubai Buyruğu Pir Muhammed bin Raşid Al Maktum’un toplantıda yer alacağı aktarıldı.
MUAHEDE BUGÜN KİK TEPESİNDE İMZALANIYOR
Haber sitesi Axios’un ABD’li kaynaklara dayandırdığı haberine nazaran, Katar ve Suudi Arabistan ortasında 3,5 yıldır süren krizin akabinde varılan muahede için imzalar bugün atılacak.
Kimi Körfez ülkeleri ile Katar ortasında süren krizin çözülmesi için “büyük bir adım” olarak nitelendirilen mutabakata ABD’nin orta buluculuk ettiği belirtiliyor.
Axios’a konuşan kaynaklar, hem Katar hem Suudi Arabistan’ın bu muahedeyi Donald Trump idaresine yönelik bir “jest” olarak gördüğünü ve bu ülkelerin yeni ABD Lideri Joe Biden idaresi için pak bir sayfa açmaya hazırlandığını belirtti.
Muahedede, Suudi Arabistan, BAE ve Bahreyn’in Katar’a 2017’den bu yana uyguladığı hava, kara ve deniz ambargosunu kaldırması bekleniyor.
Buna karşılık ise Katar, 3 Körfez komşusuna açtığı davaları geri çekecek ve taraflar birbirine yönelik medyada yürüttükleri karalama kampanyalarına son verecek.
Katar ve Suudi Arabistan ortasında varılan bu muahedede Trump’ın Başdanışmanı ve damadı Jared Kushner’in hissesinin büyük olduğu tabir ediliyor.
KÖRFEZ KRİZİ NASIL BAŞLADI?
Körfez ülkeleri ortasında gibisi görülmemiş krize yol açan gelişmeler, 23 Mayıs 2017 gecesi geç saatlerde Katar resmi ajansı QNA’da Katar Buyruğu Pir Temim Al Sani’ye atfen ABD aksisi ve İran’a dayanak açıklamalarının yayınlanmasının akabinde başladı.
Doha, bunun siber taarruz sonucu ajansın sistemine sızan bilgisayar korsanlarının işi olduğunu ve Buyruk Pir Temim’in bu türlü bir açıklama yapmadığını duyurdu. Fakat BAE, Suudi Arabistan ve Mısır medyası mevzuyla ilgili Katar’ı eleştiren çizgide yayınlarını ağırlaştırarak devam ettirdi.
Takvimler 5 Haziran’ı gösterdiğinde Suudi Arabistan, BAE, Mısır, Bahreyn, sabah saatlerinde Doha ile diplomatik bağlantılarını sonlandırdığını, hava alanlarını Katar’a kapattıklarını açıkladı. Katar’ın dış dünyaya açılan tek kara kapısının da Riyad tarafından kapatılmasıyla Körfez’in tarihteki en büyük diplomatik krizi başladı.
Katar’ı “terör kümelerini desteklediği” suçlamasıyla diplomatik ablukaya alan Suudi Arabistan, Bahreyn ve BAE, 14 gün içinde vatandaşlarının Katar’ı terk etmelerini, Katarlıların da birebir halde ülkelerinden ayrılmalarını talep etti.
Katar’ın Arap Baharı sonrasında elde ettiği yumuşak güçten rahatsız olan ya da abluka uygulayan ülkelerin “çek defteri diplomasisi”nden faydalanan birtakım ülkeler de birebir formda Katar’a yönelik abluka kararına takviye verip diplomatik ilgilerini kestiler.
TRUMP’TAN ABLUKAYA DAYANAK
Bu ortada periyodun ABD Lideri Donald Trump da abluka uygulayan ülkelerin kelam konusu teşebbüsünden haberdar olduğunu ve abluka kararını desteklediğini, adeti olduğu üzere toplumsal medya paylaşımlarıyla dünyaya duyurdu.
ABD Savunma Bakanlığı (Pentagon) ise ABD ordusunun Katar’ın mesken sahipliğindeki Orta Doğu’daki en büyük merkez komutanlığı El-Udeyd Hava Üssü’nden yürüttüğü Afganistan, Irak ve Suriye’deki operasyonlarında rastgele bir değişikliğin kelam konusu olmadığını açıkladı. Periyodun ABD Dışişleri Bakanı Rex Tillerson da abluka uygulayan ülkelere, itidal ve Katar ile uzlaşma daveti yaptı.
ANKARA’NIN KRİZE YÖNELİK TAVRI
Katar’a uygulanan ambargo Doha’yı “stratejik ortak” kabul eden Ankara’yı da harekete geçirdi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, ramazan ayında kardeş Müslüman bir ülkeye abluka kararını “doğru bulmadıklarını” söz ederken, birçok önderle telefon diplomasisi yürüttü.
Öte yandan, günlük besin tüketiminin yüzde 75’inden fazlasını kara yolu ile Suudi Arabistan’dan temin eden Katar’ın yardımına Türkiye ve İran’dan kalkan kargo uçakları yetişti. Krizin başlaması ile marketlere akın eden Katarlılar, raflarda Türk eserlerini buldu.
Lojistik takviyenin yanı sıra Katar’da bulunan askeri üsteki varlığını artırma kararını hızlandıran Türkiye, ambargodan birkaç gün sonra Katar’daki asker sayısını 600’e kadar çıkaran kararı Mecliste kabul etti.
ABLUKA UYGULAYAN ÜLKELERİN TALEPLERİ
Körfez krizine taraf dört ülkenin Doha’ya ilettiği 13 unsurluk talep listesi ortasında, “Katar merkezli Al Jazeera kanalının kapatılması, Katar’ın abluka uygulayan ülkelere tazminat ödemesi, Doha’nın Türk askeri üssünü kapatması” üzere unsurlar yer aldı.
Doha, abluka uygulayan ülkelerin taleplerini reddettiklerini açıklayarak, kelam konusu taleplerin egemenliklerini ihlal manasına geldiğini savundu.
Abluka ile haksızlığa uğradıklarını düşünen Katarlılar ortasında da Buyruk Pir Temim bin Hamed Al Sani’ye dayanak görünür biçimde arttı.
KUVEYT ORTA BULUCULUK EFORLARINI SÜRDÜRDÜ
Kuveyt gerek hayatını kaybeden eski Kuveyt Buyruğu Sabah el-Ahmed el-Cabir es-Sabah gerekse eylül ayında tahta çıkan Buyruk Pir Nevvaf el-Ahmed el-Cabir es-Sabah idaresi mühletince orta buluculuk eforlarını kesmedi.
Tıpkı halde, ABD Lideri Donald Trump’ın damadı Jared Kushner’ın da son devirde bölgeye gerçekleştirdiği ziyaretlerde krizin tahlili için teşebbüslerde bulunduğu ve bunun sonucunda değerli kademenin kaydedildiği milletlerarası basına yansıdı.
Uzmanlar, Trump idaresiyle çok yakın bağlar geliştiren ve bölgede bir nevi “açık çekle” adım atan Suudi Arabistan idaresinin, ABD’de yakın vakitte Oval Ofis’e taşınacak Biden periyodunda hareket alanının kısıtlanacağı tasasıyla bölgesel iştiraklerini geliştirme uğraşına girdiği görüşünü paylaşıyor.
PAKİSTAN DA OLUMLU YAKLAŞTI
Pakistan Dışişleri Bakanlığından yapılan açıklamada, sorunun tahlilinde Kuveyt Buyruğu Pir Nevvaf el-Ahmed el-Cabir es-Sabah’ın gayretleri ile Körfez İşbirliği Kurulu (KİK) ülkelerinin katkılarına övgüde bulunuldu.
Açıklamada, bugün Suudi Arabistan’ın mesken sahipliğinde gerçekleştirilecek 41. Körfez İşbirliği Kurulu (KİK) Zirvesi’nin, KİK ülkeleri ortasındaki iş birliği ve itimadı artıracağına işaret edildi.
Pakistan’ın KİK ve KİK ülkeleriyle ikili bağlarına değer vermeye devam edeceğine dikkat çekilen açıklamada, İslamabad idaresinin Suudi Arabistan ile Katar’ın kara, hava ve deniz sonlarını karşılıklı olarak açmasından memnuniyet duyduğu kaydedildi.
LİBYA’DAN GELİŞMELERLE İLGİLİ OLUMLU BİLDİRİLER
Libya Devlet Yüksek Kurulu Lideri Halid el-Mişri, Katar ve Suudi Arabistan ortasında sonların karşılıklı açılması ve bağların tekrar tesis edilmesi kararından dolayı iki ülkeyi tebrik etti.
Mişri, Facebook hesabından yaptığı açıklamada, “Katar ve Suudi Arabistan’daki kardeşlerimizi, Kuveyt Devleti’nin başarılı gayretleriyle, uçuşları yine başlatmaları ve alakaları tekrar tesis etmelerinden ötürü tebrik ediyoruz.” sözlerini kullandı.
Kapsamlı bir uzlaşı yolunda bunun değerli bir gelişme olduğuna işaret eden Mişri, bu adımın bölgede istikrarın sağlanmasına, Libya ve tüm Arap-İslam ülkelerinde uzlaşı ve mutabakatın hakim olmasına katkı sağlayacağını umduklarını kaydetti.
Hürriyet