AYM, İcra ve İflas Kanunundaki özel okullarla ilgili taşınır ve taşınmaz mallarının eğitim yılı sonuna kadar haczedilemeyeceğini öngören kuralın iptali için İstanbul 3’üncü İcra Hukuk Mahkemesi tarafından yapılan başvuruyu görüşerek karara bağladı. 22 Ekim tarihli kararında AYM, kuralın Anayasaya muhalif olduğuna ve iptaline oybirliğiyle karar verdi. Mahkeme ayrıyeten iptal kararının, kararın Resmi Gazetede yayımlanmasından başlayarak bir yıl sonra yürürlüğe girmesine de hükmetti. Resmi Gazete’nin 1 Aralık 2020 tarihli sayısında yayımlanan gerekçeli kararda AYM, alacağın ödenmemesi nedeniyle başlatılan icra takibinde alacaklı ve borçlunun mülkiyet hakkının çatıştığına dikkat çekti. Kararda, “Bu bağlamda her iki tarafın menfaatlerinin mümkün olduğunca dengelenmesi ve sürecin taraflardan biri aleyhine ölçüsüz bir sonuç doğuracak formda sonuçlandırılmaması gerekir. Menfaat istikrarının adil bir halde kurulup kurulmadığının değerlendirilmesinde ise taraflara tanınan tüm imkânların göz önünde bulundurulması zorunlu” denildi.
AYM kararında itiraz konusu kuralın, Anayasa’da da teminat altına alınan eğitim ve öğretim hakkı kapsamında okullardaki eğitim ve öğretim sürecinin devamlılığının ve aksamadan sürdürülmesinin sağlanmasını amaçladığı, bu bakımdan haciz süreçlerine birtakım sınırlamaların getirilmesinin mümkün olabileceği tespitinde bulunuldu.
‘KURAL MENFAAT İSTİKRARINI ALACAKLI ALEYHİNE BOZUYOR’
İtiraz konusu kuralın Anayasanın 5 ve 35’inci unsurlarına muhalif olduğunun kaydedildiği kararda özetle şu değerlendirmelere yer verildi:
“Ancak itiraz konusu kuralda, içinde bulunulan eğitim ve öğretim yılı içinde haczedilemeyecek taşınır ve taşınmaz mallar tarafından hiçbir ayrım yapılmamıştır. Tekrar Kanun kapsamında faaliyet göstermekle birlikte öteki alanlarda da faaliyet gösteren bireylerin eğitim ve öğretim faaliyetleriyle ilgili bulunmayan öbür faaliyet alanlarıyla ilgili taşınır ve taşınmaz malları da haczedilemeyecektir. Her ne kadar borçlunun haciz yasağı öngörülen müddet içinde mal varlığı üzerinde gerçekleştirebileceği tasarruf süreçlerine karşı alacaklının 2004 sayılı Kanun kararları uyarınca cezai kararların uygulanmasını isteme yahut iptal davası açabilme biçiminde hukuksal imkânlara sahip olduğu düşünülebilir ise de anılan kararların uygulanabilmesi alacağın tahsil edilememiş olması kaidesine bağlanmıştır. Bu bakımdan itiraz konusu kural sebebiyle haczedilme imkânı ortadan kalkan bir mal için direkt dava yoluna başvurulması mümkün olmadığı üzere alacağın tahsilinde önemli manada zorlanılmış olması durumunda da dava açılamayacaktır. Kural genel manada alacaklı ve borçlu ortasında gözetilmesi gereken menfaat istikrarını alacaklı aleyhine bozarak alacaklıya çok bir külfet yüklenmesine sebebiyet vermekte olup, mülkiyet hakkı bağlamında tarafların çatışan menfaatlerini dengelemekten uzaktır.”
Hürriyet