Azerbaycan ile Ermenistan ortasında, evvelki gün Moskova’da, Rusya’nın arabuluculuğunda 11 saat süren görüşmelerin akabinde sağlanan ‘insani boyutlu teknik ateşkes’ dün devreye girdi. Karabağ’da ilan edilen ateşkes, lokal saatle 12.00’de başladı. ESİR TAKASI İÇİN…Ateşkesin, cephede hayatını kaybeden asker naaşlarının toplanması, esirlerin takası ve çatışma bölgelerindeki sivil halka insani yardımın ulaştırılması için kullanılacağı bildirildi. Kelam konusu faaliyetlerin ise, Kızılay ve Kızıl Haç kontrolünde yapılacağı belirtildi.
MÜDDET UZATILABİLİR
Moskova’da varılan ateşkesin mühleti, Rusya’nın talebi üzerine tarafların kararına bırakıldı ve ucu açık olarak belirlendi. Memleketler arası hukuka nazaran, bu cins ihtilaflarda ilan edilen insani ateşkesin müddeti 72 saat olarak belirtiliyor. Bu kuralın, daha evvel İsrail-Filistin hududunda ve Yemen’de tekraren uygulandığı biliniyor. Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov’un da açıklamasında belirttiği üzere, ateşkesin mühletinin uzatılması için, tarafların bunu ayrıyeten müzakere etmesi gerekiyor.
İSPATIMIZ VAR
Azerbaycan Dışişleri Bakanı Ceyhun Bayramov ve Cumhurbaşkanı Müşaviri Hikmet Hacıyev ise düzenledikleri basın toplantısında, ateşkesin birinci saatlerinde atak teşebbüslerinde bulunan Ermenistan’ın geri püskürtüldüğünü söylediler. Ayrıyeten ataklarda 1 sivil de hayatını kaybetti. Bayramov’un, “Elimizde PKK ve öbür terör örgütlerinden Ermenistan’ın yanında savaşanların olduğuna dair deliller var” tabiri de dikkat çekti. Ermenistan tarafı ise Azerbaycan’ı ateşkes ihlaliyle suçladı.
AZERBAYCAN 14 GÜNDE NE KAZANDI?
– Dağlık Karabağ’da çatışmaların başladığı 27 Eylül tarihinden ateşkesin yürürlüğe girdiği 10 Ekim tarihine kadar çatışmalar sürat kesmeden sürdü.
– Ermenistan’a ilişkin ağır silahların yüzde 60-70 kadarı imha edildi.
– Ermeni kuvvetlerine ilişkin 198 tank, 120 kadar zırhlı araç, 250’den fazla top, 50 civarında füze atış rampası, 20’ye yakın mühimmat deposu ve 3 Ermeni karargâhı imha edildi.
İŞGAL BÖLGELERİNİN 4’TE BİRİ KURTARILDI
– İşgal altındaki 7 reyonun yüzölçümü dikkate alındığında, dörtte bir alan geri alındı.
– En değerli kazanım, Karabağ bölgesinin kuzeyinde yer alan stratejik kıymete sahip Mirovdağ doruklarının ele geçirilmesi oldu. Güneyde Akdere kasabası etrafında üç köy ile Fuzuli bölgesinde 5 köy Azerbaycan denetimine geçti.
– Fuzuli bölgesinde Karahanbeyli, Gervend, Gerediz, Üst ve Aşağı Abdurrahmanlı yerleşimleri kurtarıldı.
– Yeniden güneyde Cebrail bölgesinde Büyük Mercanlı, Nuzgar, Maralyon, Şeybey, Çakırlı, Kuycak ve Mehdili kurtarıldı. Böylelikle, İran ile
olan hudut bölgesinin denetimi ele geçirilmiş oldu.
ALİYEV’İN KALICI ATEŞKES KAİDELERİ
Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, ateşkesin kalıcı hale gelebilmesi için ülkesinin kaidelerini açıkladı. Rusya’da iş etraflarına hitap eden RBK haber ajansına konuşan Aliyev, şunları söyledi: “İhtilafın askeri kısmını ya da bir öteki sözle birinci kısmını geride bırakmış bulunuyoruz. Ermenistan ateşkesin süreksiz değil kalıcı olmasını istiyorsa, Karabağ topraklarının Azerbaycan’ın modülü olduğu gerçeğini kabul etmeli. AGİT Minsk Kümesi çerçevesinde, siyasi müzakereleri biz gerekirse yarın başlatmaya hazırız. Bu müzakere süreci elbette, vaktinde arabulucular tarafından ilan edilen temel unsurlar ve Azerbaycan’ın toprak bütünlüğü temel alınarak yapılmalı. Ermenistan tarafı, günümüz gerçeklerini kabul ederek bir daha Azerbaycan topraklarına silah zoruyla girmeyeceğini bize ve garantörlere ilan ederse, siyasi tahlil noktasında süratli yol alabiliriz. Bizim için yeni müzakere süreci, hızla tahlil üretilmesi amacında olmalı. Aksi takdirde kaldığımız yerden devam ederiz.”
ERMENİSTAN’DAN ATEŞKES YORUMU: TÜRKİYE’YE KARŞI BİRİNCİ MUVAFFAKİYET
Moskova’da sağlanan ateşkesin akabinde Ermenistan televizyonuna değerlendirmelerde bulunan Dışişleri Bakanı Zohrab Mnatsakanyan, bunu ‘Türkiye’nin bölgede varlık göstermesinin engellendiği bir başarı’ olarak lanse etti. Zohrab Mnatsakanyan, “Moskova’da saatlerce süren tansiyonlu görüşmelerde, ateşkes olmadan barış sürecinin çalıştırılamayacağı anlaşıldı. Artık gaye, insani boyutlu bu ateşkesi kalıcı hale getirmektir. Moskova’daki görüşmelerin en kıymetli kazanımı, Dağlık Karabağ ihtilafına tahlilin yalnızca ve yalnızca AGİT Minsk Kümesi çerçevesinde bulunmasının kabul edilmesi oldu. Hasebiyle, Türkiye’nin görüşmeler sürecinde rastgele bir rol oynamaması karara bağlandı” dedi.
EN HÜZÜNLÜ KONUTA DÖNÜŞ
◊ Karabağ’da Azerbaycan ve Ermenistan’ın ateşkes konusunda muahedesinin akabinde gözler çatışmaların yaşandığı sıcak bölgelere çevrildi. Ermenistan’ın kentleri bombalaması nedeniyle meskenlerini terk eden birtakım aileler, ateşkesin yürürlüğe girdiği saatlerde geri döndüler.
Aileler, roket ve bombaların isabet etmesi nedeniyle harabeye dönen konutlarını görünce gözyaşlarına boğuldu. (◊ Fevzi KIZILKOYUN)
TÜRKİYE’DEN BİRİNCİ REAKSİYON: KALICI TAHLİLİN YERİNE GEÇMEZ
◊ Türkiye, Moskova’daki 11 saatlik görüşmeyi yakından takip etti. Türkiye’nin Moskova ve Bakü büyükelçilikleri üzerinden görüşmeyle ilgili kriptolu iletiler Ankara’ya iletilerek süreç hakkında bilgi aktarıldı.
‘KARARINIZI DESTEKLERİZ’
Dün sabaha karşı Lavrov’un ateşkese varıldığını açıklamasından sonra Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu, Azerbaycan Dışişleri Bakanı Bayramov’la bir telefon görüşmesi yaparak, Türkiye’nin Azerbaycan’ın kabul ettiği kararları destekleyeceğini bildirdi. Telefon görüşmesinin akabinde ateşkesin mahallî saatle 12.00’de devreye girmesinden 10 dakika sonra Dışişleri Bakanlığı’ndan da yazılı açıklama geldi. Açıklamada şöyle denildi:
‘PAŞİNYAN’A SON FIRSAT’
“Azerbaycan, yaklaşık 30 yıldır işgal altında olan topraklarını kendi imkanları ve özgüveniyle geri alabileceğini Ermenistan ve bütün dünyaya göstermiştir. Bu süreçte, tüm dünyadan insani saiklerle ateşkes talepleri gelmiştir. Azerbaycan da son kere Ermenistan’a işgal ettiği topraklardan çekilmesi için bir fırsat vermiştir. İnsani münasebetlerle esirlerin ve cenazelerin değişimi maksadıyla ilan edildiği belirtilen ateşkes değerli bir birinci adım olmakla birlikte kalıcı tahlilin yerine geçmeyecektir. Türkiye başından beri fakat Azerbaycan’ın evet diyeceği tahlilleri destekleyeceğini vurgulamıştır. Bu anlayışla alanda ve masada Can Azerbaycan’ın yanında olmaya devam edecektir.”
EMEKLİ BÜYÜKELÇİ LOĞOĞLU: TÜRKİYE’NİN O MASADA OLMASI MÜMKÜN DEĞİLDİ
Dışişleri Bakanlığı’nın eski müsteşarlarından, 1996-1998 yılları ortasında Bakü Büyükelçisi olarak vazife yapmış olan emekli Büyükelçi Faruk Loğoğlu da Hürriyet’e yaptığı açıklamada, sorunun tahlili için artık, aldığı kararlarla Ermenistan ordusundan işgale son verilmesini talep eden BM Güvenlik Konseyi’nin (BMGK) devreye girmesinin vakti olduğunu söyledi. Loğoğlu özetle şu değerlendirmeyi yaptı: “Ermenistan’a ve milletlerarası alandan gelen reaksiyonlara karşın Rusya’nın masaya Türkiye’yi davet etmesi zati mümkün değildi. Azerbaycan, Dağlık Karabağ konusunda başından sonuna kadar haklıdır. Rusya, dışarıda ve içeride gücünü kaybetmiş Ermenistan’a, bu süreçte Erivan’ın arzuladığı dayanağı vermeyerek, ‘aklını başına topla’ iletisini net halde ortaya koydu. Sayın Aliyev, akıllı ve stratejik davrandığı takdirde kazanır. Fakat Aliyev, ateşkes sonrası kamuoyundan gelen tepkiyi de karşılamak durumundadır.”
MSB: KARABAĞ ASIL SAHİBİNE GERİ VERİLMELİ
Ulusal Savunma Bakanlığı da, ateşkesin devreye girmesinden sonra resmi Twitter hesabından, şu paylaşımda bulundu: “Azerbaycan ordusu işgal altındaki öz topraklarını kurtarmak için büyük kahramanlık göstermiş ve büyük muvaffakiyetler kazanmıştır. Ermenistan artık işgal ettiği toprakları asıl sahibine vermelidir. Bu adım atılıncaya kadar Azerbaycan Türkü kardeşlerimizin yanında olmaya devam edeceğiz.” (◊ Uğur ERGAN / ANKARA)
Hürriyet
