Böylelikle koronavirüs tedbirleri kapsamında hem patrona hem de çalışana takviye olmak maksadıyla ödenen ve mart ayının ortasında başlayan kısa çalışma ödeneği 31 Ekim tarihine kadar uzamış oldu. Kimler için uzadı? Haziran sonuna kadar kısa çalışma ödeneğinden yararlanan patronlar, birebir çalışanlar için tekrar birebir kurallarda 31 Ekim sonuna kadar yararlanmaya devam edecek. Aile, Çalışma ve Toplumsal Hizmetler Bakanı Zehra Zümrüt Selçuk’un yaptığı son açıklamaya nazaran de mart ayından bu yana 3.5 milyon kişi kısa çalışma ödeneğinden yararlandı ve 1.5 milyon kişi hala kısa çalışma ödeneğinden yararlanmaya devam ediyor; olağanlaşma süreci ile faaliyete geçen işyerlerinde çalışan 1.9 milyon kişi de artık kısa çalışma ödeneği almıyor. Bu da şu manaya geliyor, 1.5 milyondan fazla çalışan kısa çalışma ödeneğinden yararlanmaya devam ediyor.
ŞİKÂYETLER ARTIYOR
Bunları niçin anlattım? Bir müddettir çalışanlardan, patronlarına yönelik, kısa çalışma ödeneği ile ilgili şikâyetler artmaya başladı. Okuyuculardan gelen birkaç şikâyeti paylaşayım. Bir okuyucuyum, “Kısa çalışma ödeneği kapsamında maaşımızı devlet veriyor, biz 15 gün çalışmamız gerekirken tam çalışıyoruz. Firma bizim sigortamızı yatırmıyor” diyor. Bir öbür okuyucu ise, “İşyerinde mart ayından beri kısa çalışma ödeneği alıyorum. Tam mesai ve 6 gün işe gidiyorum. Patronum maaşımın kalan kısmını avans olarak yatırıyor ve sigorta primini ödemiyor” diye şikâyet ediyor. Şikâyetler benzeri ve dediğim üzere sayısı da artıyor. Bu da şunu gösteriyor ki, kimi patronlar, kısa çalışma ödeneğini ya yanlış anlamış ya da kendi çıkarlarına kullanıyor.
Durumu özetle anlatayım. Öncelikle, işyeri faaliyetini büsbütün durdurmuş ve kısa çalışma ödeneğinden yararlanıyorsa, çalışanların hiçbir koşul altında çalışmaması gerekir. Bu durumda çalışan, yalnızca devletten kısa çalışma ödeneği alır; patron, çalışana rastgele bir ödeme yapmaz ve çalışanın emeklilik sigorta primleri de yatmaz.
MAAŞ ÖDENİR, PRİM YATIRILIR
Fakat yok, işyeri salgın nedeniyle çalışma müddetini süreksiz olarak en az üçte bir oranında azaltmışsa; o vakit durum farklı. Kısa çalışma ödeneğinden yaralanabilmek için işyerinin çalışma mühletini en az üçte bir oranında azaltması gerekir. Üçte bir oranında azaltılması demek, haftalık 6 gün çalışılıyorsa 4 gün çalışılır, 2 gün çalışılmaz ve o iki gün için kısa çalışma ödeneğinden yararlanılır. Patron, haftalık çalışma müddetini ne kadar azalttığını, haftalık kaç saat çalışıldığını resmi olarak İŞKUR’a bildirmek durumundadır. Sonradan bu çalışma müddetlerinde bir değişiklik olursa patron bunu da bildirmek zorundadır. Müracaat ne yapılmışsa bunun dışında hiçbir çalışma yapılamaz. Örneğin, patron, haftalık çalışma müddetini yarıya yarıya düşürmüşse ve bu kapsamda da kısa çalışma ödeneğinden yararlanıyorsa; o işyerinde çalışanlar, 6 gün boyunca çalışmaz, yalnızca 3 gün çalışırlar.
Gelelim, çalışma müddetlerini azaltarak, kısa çalışma ödeneğinden yararlanan işyerlerindeki fiyat konusuna. Çalışılmayan günler için kısa çalışma ödeneği alınır, çalışılan günler için çalışana çalıştığı günün parası ödenir ve yeniden çalışılan günler için de sigorta primi hesaplanıp, SGK’ya yatırılır. Örneğin, işyeri çalışma mühletini üçte bir oranında azaltmışsa 2 gün çalışmıyor, 4 gün çalışılıyorsa; 2 günün fiyatı kısa çalışma ödeneğinden ödenir, 4 günün fiyatını patron çalışana öder, 4 gün için de SGK’ya çalışanın primini yatırır. Bu ödeme de o denli avans ödemesi olamaz.
PATRONA CEZASI AĞIR OLUR
Pekala, patron bunları yapmazsa ne olur? Kanuna alışılmamış hareket etmiş olur, cezası da ağı olur. Birincisi, kısa çalışma ödeneğine karşıt hareket eden ya da beyana uymayan patron, çalışanlara ödenen kısa çalışma ödeneğini faiziyle birlikte ödemek durumunda. İkincisi, çalışanı çalıştırıp, maaş ödemesi yapmadığından ötürü İş Kanunu’na karşıt hareket etmiş olur, bu durum çalışana da tüm haklarını alarak, iş mukavelesini sonlandırma hakkı doğurur. Üçüncüsü, çalışan müddetler için çalışanın primlerini yatırmadığı için idari para cezası ile karşı karşıya kalır. Bu durumda çalışan ne yapacak? Patronu, İŞKUR’a şikâyet edecek.
Hürriyet
